Γράφει η Μερόπη Μωυσέως

Την αντιπολεμική, ουτοπική "Ειρήνη" του Αριστοφάνη παρουσιάζει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος 2015 η νεοσύστατη θεατρική ομάδα της Γιολάντας Χριστοδούλου - Η ίδια σκηνοθετεί το έργο και σημειώνει ότι κάθε προσπάθεια για ειρήνη σημαίνει την αρχή ενός νέου πολέμου

Με τη Λέα Μαλένη να κρατά τον ρόλο του Τρυγαίου -"θεώρησα ότι ο συγκεκριμένος ρόλος ταιριάζει στη συγκεκριμένη ηθοποιό"- η θεατρική ομάδα της Γιολάντας Χριστοδούλου μεταπηδά από τα κυπριακά παραμύθια σε μια από τις διασημότερες κωμωδίες της αρχαιότητας, την "Ειρήνη" του Αριστοφάνη.

Η ενδιαφέρουσα, απ' όσα εισπράττουμε μέχρι τώρα, παραγωγή κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος στις 10 Ιουλίου και θα δοθούν συνολικά τρεις παραστάσεις. Το φεστιβάλ ξεκίνησε ήδη την 1η Ιουλίου και θα ολοκληρωθεί στις 30 Ιουλίου.

Ο Τρυγαίος [Λέα Μαλένη] είναι ένας Αθηναίος πολίτης ο οποίος, έχοντας απαυδήσει από τον 10ετή Πελοποννησιακό Πόλεμο, αποφασίζει να πάρει το θέμα στα χέρια του και να δώσει ο ίδιος ένα τέλος. Πώς; Τρέφοντας ένα σκαθάρι που γίνεται ολόκληρο θηρίο και είναι το μέσο του για να ανέβει στον ουρανό ώστε να μοιραστεί τους προβληματισμούς του με τον Δία. Φτάνοντας στον Όλυμπο, μόνο ο θεός Ερμής [Κώστας Σιλβέστρος] είναι στο... πόστο του: οι υπόλοιποι θεοί έχουν αποσυρθεί σε πιο ψηλές περιοχές για να μην βλέπουν πια τα σιχαμερά δεινά του πολέμου. Στη θέση τους βασιλεύει ο Πόλεμος [Θανάσης Ιωάννου], ο οποίος με τη σειρά του έχει κλείσει την Ειρήνη [Μαρία Φιλίππου] σε μια σπηλιά και ετοιμάζεται να κοπανήσει σε ένα πελώριο γουδί τις αλληλομαχόμενες ελληνικές πόλεις.
Για να το κάνει αυτό χρειάζεται γουδοχέρι και δεν έχει, ούτε υπάρχει κανείς να του προμηθεύσει ένα. Μπαίνει, λοιπόν, στο σπίτι για να κατασκευάσει ένα ο ίδιος. Ο Τρυγαίος εκμεταλλεύεται την απουσία του και πείθει τον Ερμή να τον πάρει στο σπήλαιο όπου είναι κλεισμένη η Ειρήνη. Καλεί τον "λαό" να ελευθερώσει την Ειρήνη παρά τις ρητές εντολές του Δία περί του αντιθέτου. Τα καταφέρνουν και το γνωστό γλέντι -και δη γαμήλιο- με το οποίο ολοκληρώνει κάθε κείμενό του ο Αριστοφάνης έχει τον τελευταίο λόγο.

Πόσες διασκευές μπορεί να αντέξει ένα κείμενο;
Θεωρώ ότι τα διαχρονικά κείμενα πάντα θα διασκευάζονται γιατί ακριβώς είναι διαχρονικά και, άρα, κατά την άποψή μου, ζωντανά.

Ποια είναι τα κύρια στοιχεία που λάβατε υπόψη για τη δική σας διασκευή;
Βασικό στοιχείο που μας καθοδηγεί στο ανέβασμα της "Ειρήνης" του Αριστοφάνη είναι ο προβληματισμός του θεατή για επίκαιρα θέματα, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά, και πώς τα διαχειριζόμαστε ως λαός. Αν πραγματικά η εξουσία μπορεί να παραμένει ποτέ αμόλυντη και καθαρή. Πώς αντιμετωπίζουμε την έννοια δημοκρατία; Μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο ως παγκόσμια κοινωνία, ή όλα είναι μια αυταπάτη τελικά...;

Ο Αριστοφάνης αποθρασύνεται εντελώς ή εξευγενίζεται αναλόγως... γούστου. Εσείς πώς επιλέγετε να τον ακούσουμε;
Θεωρώ ότι κρατήθηκε μια πολύ καλή ισορροπία στην απόδοση του κειμένου, χτίζοντας ένα κείμενο που είναι τόσο κοντά στον Αριστοφάνη όσο και στην εποχή μας.

Πώς καλύπτουν πέντε ηθοποιοί μια αριστοφανική κωμωδία η οποία ανεβαίνει συνήθως ως πολυπρόσωπη παραγωγή;
Πιστεύω πως αν ένα έργο αποδίδει την ουσία του κειμένου με τον οποιονδήποτε τρόπο, τότε αν είναι ένας ηθοποιός που παίζει ή είκοσι ηθοποιοί πάνω στη σκηνή είναι δευτερεύον. Άλλωστε πώς κάλυπταν ο ένας αρχικά ηθοποιός και αργότερα οι τρεις όλους τους ρόλους στο αρχαίο θέατρο;

Αντιμετωπίζουμε συνήθως με "ευθύνη" τα αρχαία κείμενα. Πώς αποφασίσατε να ανεβάσετε Αριστοφάνη ως μια νεοσύστατη θεατρική ομάδα;
Δεν πιστεύω ότι το να είσαι νεοσύστατη ομάδα σημαίνει και αυτομάτως ότι αντιμετωπίζεται ανεύθυνα το ανέβασμα μιας τέτοιας παράστασης. Όλοι οι συντελεστές της παράστασης είναι επαγγελματίες.

Ποιο είναι, εν τέλει, το ζητούμενο από το ανέβασμα τέτοιων κειμένων;
Το ζητούμενο πάντα εξαρτάται από τη ματιά του σκηνοθέτη και το πώς ο ίδιος θέλει να μιλήσει στο κοινό του. Εμείς επιλέγουμε να ανεβάσουμε αυτό το έργο για να διαμαρτυρηθούμε απέναντι σε σκληρές πολιτικές αποφάσεις, οικονομικές και στρατιωτικές, που διαλύουν λαούς και ανθρώπους.

Και ένα σχόλιο για τους ηθοποιούς και τους ρόλους που κρατούν, όπως η Λέα Μαλένη που κρατά τον ρόλο του Τρυγαίου;
Η Λέα δεν είναι η μόνη που παίζει ρόλο αντρικό ενώ είναι γυναίκα. Υπάρχουν και άλλοι ρόλοι στην παράσταση που είναι αντρικοί και παίζονται από γυναίκες και το αντίστροφο. Δεν βλέπω τον λόγο γιατί να πρέπει απαραίτητα να παίζονται οι ρόλοι από ηθοποιούς με το ίδιο φύλο και ειδικά στον Αριστοφάνη. Αυτό δεν είναι κάποια καινοτομία, συνηθίζεται στο θέατρο. Δεν είναι κάτι που έγινε εξ ανάγκης, αλλά γιατί θεώρησα ότι ο συγκεκριμένος ρόλος ταιριάζει στη συγκεκριμένη ηθοποιό.

+ Πρεμιέρα στις 10 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο Κουρίου. Παραστάσεις στις 14 Ιουλίου στο Αρχαίο Ωδείο Πάφου και στις 16 Ιουλίου στο αμφιθέατρο "Το Σκαλί" Αγλαντζιάς. Όλες οι παραστάσεις ξεκινούν στις 21:00. Οι παραστάσεις θα προβάλλονται με αγγλικούς υπότιτλους.

Απόδοση/Δραματουργική επεξεργασία: Λέα Μαλένη και η ομάδα των ηθοποιών
Σκηνοθεσία: Γιολάντα Χριστοδούλου
Κίνηση: Χλόη Μελίδου
Μουσική: Νεκτάριος Ροδοσθένους
Σκηνικά: Έλενα Κοτασβίλη, Αλέξης Βαγιανός
Κοστούμια: Μαρίνα Χατζηλουκά
Φωτισμοί: Alexander Jotovic
Κατασκευαστής σκηνικού: Σωφρόνης Ευσταθίου
Διευθυντής παραγωγής: Γιάγκος Χατζηγιάννης

Συμμετέχουν οι ηθοποιοί Λέα Μαλένη, Γιολάντα Χριστοδούλου, Θανάσης Ιωάννου, Μαρία Φιλίππου, Κώστας Σιλβέστρος, Γιώργος Τριχόπουλος, Σάλλη Αλ Τάμπας, Δήμητρα Χατζηγιάννη, Μαρίνα Ζαντή, Αναστασία Τερέζα Κοκκίνου, Μαρία Καουρή, Νικόλ Βασιλείου, Θέκλα Φλουρή.

Σκηνοθετικό σημείωμα [αποσπάσματα]

"Θέλει λέει να 'ναι λεύτερος. Σκοτώστε τον!"

Νίκου Καζαντζάκη'Οι αδερφοφάδες'

[...] Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως όταν αναφερόμαστε στις προσπάθειες για κατάκτηση της Ειρήνης χρησιμοποιούμε λέξεις όπως: αγώνας, πόλεμος, μάχη, επανάσταση. Πολεμούμε για κάτι, για μια ιδέα και όταν την κατακτήσουμε, την ίδια στιγμή ξεκινά ένας καινούργιος πόλεμος για την κατάκτηση άλλης.Ελευθερία, δημοκρατία, δικαιώματα.Γιατί όλα αυτά τα αγαθά σίγουρα δεν κατακτώνται ολοκληρωτικά και ο πόλεμος για την κατάκτησή τους είναι αέναος και συνεχής.

Οι άνθρωποι πολεμούν ανά τους αιώνες για την κατάκτηση της ελευθερίας τους και την επικράτηση της Ειρήνης, της Δημοκρατίας και της Ευημερίας, και τελικά καταλήγουμε στην παντελή έλλειψη ειρήνης, δημοκρατίας και στην καταπάτηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των λαών.Και τότε ο πόλεμος ξαναρχίζει.

Μετά από τόσους αιώνες και τόσο δρόμο που διάνυσε η ανθρωπότητα, ακόμα και σήμερα μάς αφαιρείται κάθε μορφή δημοκρατίας, κάθε δικαίωμα ελευθερίας.Όχι, δεν πιστεύω ότι θα ελευθερωθούμε ποτέ από πολέμους, από αγώνες.Ίσως γιατί έτσι είμαστε, ίσως γιατί έτσι είμαστε οι άνθρωποι, ίσως γιατί έτσι πρέπει να είναι, ίσως γιατί ο πόλεμος είναι το υπόβαθρο της ειρήνης.

"Ο πόλεμος είναι η διαδικασία κάθαρσης και ανανέωσης των λαών.Χωρίς αυτόν η ανθρωπότητα θα κινδύνευε να εκφυλιστεί. Ο πόλεμος μάλλον ενώνει παρά χωρίζει τους ανθρώπους, με αυτόν οι λαοί και τα έθνη αποκτούν συνοχή" - Χέγκελ

Ο Κώστας σε μια πρόβα έγραψε: "Τώρα δεν ξέρω τι να πω και τι να ξεστομίσω, δεν φτάνει μια παράβαση το θέμα για να λύσω. Πώς να αρθρώσω σήμερα λόγια του Αριστοφάνη που αντί για δάφνινο φορώ αγκάθινο στεφάνι. Ποια Ειρήνη λες; Ποια Ειρήνη θες; Ποια Ειρήνη κλαις;"

Ειρήνη: η αρχή ενός νέου πολέμου. Ο άνθρωπος πολεμά, μάχεται, σκοτώνεται και ύστερα σηκώνεται και ξαναπολεμά.Πόλεμος, πόλεμος, πόλεμος.

Και αγώνας συνεχής και αδιάλειπτος για την Ειρήνη.

ΛΕΖΑΝΤΑ: "Ειρήνη": Peace ή... piss;