Γράφει η Βάλια Καϊμάκη | valia@inrec.gr

Δεκαέξι χρονών γίνεται φέτος το καλοκαίρι η γνωστή σε όλους μας Wikipedia, Βικιπαίδεια στα ελληνικά, ενηλικιώνεται δηλαδή σιγά-σιγά χωρίς να έχει χάσει ακόμη την παιδική της φρεσκάδα.

Το ξεκίνημά της βασίζεται σε μια ριζοσπαστική ιδέα: την ύπαρξη ενός κόσμου όπου ο καθένας από εμάς έχει ελεύθερη πρόσβαση στο σύνολο της ανθρώπινης γνώσης. Τη γνώση αυτή, την προσφέρουν χιλιάδες εθελοντές από όλο τον κόσμο και σε πάρα πολλές γλώσσες.

Ιδρυτής της είναι ο Τζίμι Γουέιλς, αν και οι ιστορικοί της τεχνολογίας βάζουν κι έναν δεύτερο στο παιχνίδι, τον Λάρι Σέιντζερ, γεγονός που ο Γουέιλς αρνείται. Ο Σέιντζερ έφυγε από την ομάδα το 2002 μετά από ομηρικούς καβγάδες: επιθυμούσε να «καθαρίσει» τη Wikipedia από «τρολ και αναρχικούς». Κάτι το οποίο έγινε πολύ αργότερα, αφού υπάρχει πλέον έλεγχος και δεν είναι δυνατό να γράφει ο καθένας ό,τι θέλει.

Κάτοχος μάστερ στα οικονομικά, ο Γουέιλς δημιούργησε πρώτα μια ιστοσελίδα με περιεχόμενο «για ενηλίκους». Τα κέρδη του από αυτήν χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία στην αρχή της Nupedia, μιας δωρεάν εγκυκλοπαίδειας (όπου όμως επιστήμονες ήλεγχαν τα άρθρα) και κατόπιν της Wikipedia, το 2001. Όσο το πρότζεκτ μεγάλωνε ο Γουέιλς έγινε «το πρόσωπό» της. Σήμερα είναι στο διοικητικό συμβούλιο του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος Wikimedia, στο οποίο ανήκει η Wikipedia.

Πριν τον Γουέιλς, ωστόσο, υπήρξε ο Γουόρντ Κάνινγκχαμ, ο οποίος το 1994 δημιούργησε ένα νέο μοντέλο ιστοσελίδας που ονομάστηκε Wiki και στο οποίο ο κάθε χρήστης μπορούσε να βρει και να επεξεργαστεί πληροφορίες. Σήμερα η Wikipedia είναι πιο γνωστή από τα Wikis. Βέβαια, το γεγονός ότι ο καθένας μπορεί να γράφει λήμματα είναι αστικός μύθος. Στην πραγματικότητα η Wikipedia γράφεται, διορθώνεται και συντηρείται από ομάδες αφοσιωμένων εθελοντών που προστατεύουν την «εγκυκλοπαίδεια» και φροντίζουν να είναι όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστες οι πληροφορίες της. Το 2005 στη Φρανκφούρτη έγινε η πρώτη συνάντηση των ιδιότυπων αυτών «αρχισυντακτών» και από τότε μαζεύονται ετησίως για να συζητήσουν και να μοιραστούν ιδέες. Σήμερα πια μετρούνται σε χιλιάδες συμμετοχές από 70 χώρες.

Στο σύνολο τα άρθρα της Wikipedia φτάνουν τα 40 εκατ. σε 293 διαφορετικές γλώσσες. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και 5,4 εκατ. άρθρα στα αγγλικά, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την πρωτοκαθεδρία της γλώσσας αυτής στο διαδίκτυο.

Η Wikipedia «γέννησε» και παράγωγα προϊόντα, με πρώτο και καλύτερο το Wikitionary, το Βικιλεξικό, που είδε το φως της ημέρας το 2002 και που ανήκει κι αυτό στο ίδρυμα Wikimedia. Δίπλα του και η Scholarpedia, που τα άρθρα της γράφονται από ειδικούς και ελέγχονται σχολαστικά. Υπάρχει ακόμα και η Uncyclopedia, στα ελληνικά γνωστή ως Φρικηπαίδεια, που τα άρθρα της είναι λιγότερο «εξακριβωμένα» αλλά πολύ πιο αστεία και ανατρεπτικά. Βρίσκουμε επίσης τη Conservapedia, που διατείνεται ότι είναι πιο σοβαρή από τη Wikipedia. Να μην ξεχάσω και τη Lostpedia, που σήμερα μετρά 7.378 άρθρα με αποκλειστικό θέμα τη σειρά Lost του καναλιού ABC.

Το μεγάλο ζήτημα είναι βέβαια η αξιοπιστία της Wikipedia. Λήμματα που ήθελαν τον Ελβις να ζει, έχουν πια εξαφανιστεί, ωστόσο δημιουργούνται αρκετές ευαίσθητες καταστάσεις. Έχει συμβεί ακόμα και να συλληφθεί καθηγητής Πανεπιστημίου, του οποίου η σελίδα στη Wikipedia είχε «παραβιαστεί» και όπου σε αυτή χαρακτηριζόταν τρομοκράτης.

Όπως φαίνεται από την τεράστια επιτυχία της, η Wikipedia έχει πολλά χρόνια ακόμη μπροστά της. Εάν χρησιμοποιούμε τις πληροφορίες της με υπευθυνότητα πρόκειται για ένα καταπληκτικό εργαλείο. Το δε δυνατό της σημείο σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη εγκυκλοπαίδεια είναι ότι το περιεχόμενό της ανανεώνεται συνεχώς.