Λίγο πριν τις ευρωεκλογές κυκλοφόρησαν και τα ευρήματα του The Computational Propaganda Project (https://comprop.oii.ox.ac.uk/about-the-project/). Το συγκεκριμένο project εξέτασε την ποιότητα και την ποσότητα των πολιτικών ειδήσεων σε επτά ευρωπαϊκές γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, πολωνικά, ισπανικά και σουηδικά). Η έρευνα διεξήχθη από τις 5 έως τις 20 Απριλίου και συγκεντρώθηκαν 584.062 αναφορές σχετικά με τις ευρωεκλογές από 5.774 πηγές.

Οι ερευνητές ξεχώρισαν τις πέντε πιο δημοφιλείς πηγές «junk news», όπως τα ονόμασαν, σε κάθε γλώσσα και μέτρησαν τη διάδραση στο facebook με αυτές. Τέλος έκαναν μια θεματική ανάλυση των 20 ειδήσεων που είχαν τη μεγαλύτερη διάδραση.

Junk news: Αν και η πλειονότητα μοίρασε περιεχόμενο από σοβαρά μέσα ενημέρωσης, φάνηκε ότι τα λιγότερα σε αριθμό «junk news» είχαν πολύ μεγαλύτερη διάδραση

Στα κύρια ευρήματα της έρευνας περιλαμβάνονται και θετικά σημεία. Για παράδειγμα, τα «junk news» που κυκλοφόρησαν στο twitter ήταν λιγότερα από το 4%. Οι χρήστες μοιράστηκαν πολύ περισσότερες ειδήσεις από σοβαρά μέσα ενημέρωσης, κατά 34% μέσο όρο εκτός από την Πολωνία που ήταν 21%.

Τα κακά νέα ήταν ότι στο facebook, παρόλο που επίσης η πλειονότητα μοιράστηκε περιεχόμενο από σοβαρά μέσα ενημέρωσης, φάνηκε ότι τα λιγότερα σε αριθμό «junk news» είχαν πολύ μεγαλύτερη διάδραση ακόμα και από τις πιο σημαντικές ειδήσεις, προκαλώντας τέσσερις φορές περισσότερα shares, likes και σχόλια.

Οι πιο «πετυχημένες» από αυτές τις ειδήσεις αφορούσαν θέματα που άπτονταν του λαϊκισμού, δηλαδή μετανάστευση και ισλαμοφοβία, ενώ λίγα μόνο εξέφραζαν άμεσα ευρωσκεπτικισμό ή ανέφεραν Ευρωπαίους ηγέτες ή κόμματα.

Τα ευρήματα αυτά είναι λίγο καλύτερα από εκείνα προηγούμενων ερευνών. Το 2016 στην Πολωνία τεκμηρίωσαν ότι ευδοκιμούν ψεύτικοι λογαριασμοί οι οποίοι τρολάρουν συνεχώς ακτιβιστές από πολιτικά κόμματα. Το 2017 στη διάρκεια των γερμανικών εκλογών τεκμηρίωσαν ότι αυτοσχέδια «εναλλακτικά μέσα» και ακροδεξιές σελίδες διέχυσαν ψευδείς πολιτικές ειδήσεις. Το 2017 στη διάρκεια των εκλογών στη Γαλλία και το 2018 στη Σουηδία, οι ψευδείς ειδήσεις και η χειραγώγηση της κυκλοφορίας τους έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον δημόσιο διάλογο για θέματα μετανάστευσης και ασφάλειας. Ίδιο σκηνικό με στόχο να κλονίσει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και να ενθαρρύνει τη διαμάχη κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος στην Καταλωνία και της διαμαρτυρίας των κίτρινων γιλέκων στη Γαλλία.

Συνολικά υπήρξε μια τάση να μοιραστεί περιεχόμενο από έγκυρες πηγές, είτε αυτές ήταν σοβαρά μέσα ενημέρωσης είτε ομάδες/οργανώσεις πολιτών. Παρ’ όλα αυτά οι χρήστες διέδρασαν περισσότερο με τα σκουπίδια.

Ανάμεσα στα «σκουπίδια» τα μιμίδια (memes) έχουν την τιμητική τους: εύπεπτα, αστεία, εύκολα να μοιραστούν. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γέμισαν από μιμίδια, πολλά από αυτά αρνητικά για κάποιους υποψήφιους (και όχι θετικά για κάποιους άλλους), αλλά πάλι εντελώς ψεύτικα. Όπως για παράδειγμα εκείνο που εικονογραφούσε τα –υποτίθεται– λεγόμενα του επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος στην Ιταλία, Νικόλα Ζινγκαρέτι, ότι εάν το κόμμα του κέρδιζε τις ευρωεκλογές θα ζητούσε από την Ευρώπη να περάσει μια «Οδηγία για ν’ ανοίξει όλα τα ιταλικά λιμάνια και να υποδεχθούν 800.000 Λίβυους πρόσφυγες». Η υπόθεση προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση με το Δημοκρατικό Κόμμα να ζητά από την Αστυνομία να παρέμβει, τον Ιταλό υπουργό Εξωτερικών να διαψεύδει (ακόμα και για τους κυβερνώντες ακροδεξιούς ο αριθμός των Λιβύων ήταν μη διαχωρίσιμος ως πληροφορία) και να θυμίζει ότι πέρσι ήρθαν 23.370 πρόσφυγες από τη Λιβύη, πολύ λιγότεροι από άλλες χρονιές.

Να κλείσουμε και με μια άλλη περίπτωση: ένα βίντεο του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, να δέχεται αβγά από πολίτες έγινε viral ξεκινώντας από τον Απρίλιο και τη Γερμανία, συνεχίζοντας στην Ολλανδία και περνώντας τον Μάιο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η κοινή παρατήρηση σε κάθε χώρα ήταν ότι τα μέσα ενημέρωσης δεν δείχνουν τι πραγματικά συνέβη. Και όντως δεν έδειχναν γιατί παρόλο που το συμβάν είναι αληθινό, χρονολογείται από το 2016 όταν ο κύριος Μακρόν ήταν ακόμα υπουργός Οικονομικών και διαδηλωτές στο Παρίσι του έριξαν όντως αβγά διαμαρτυρόμενοι για τη μεταρρύθμιση στον εργατικό νόμο.