Viva la diva! Πώς η Dana International έφερε την τρανς ταυτότητα στο προσκήνιο

ΠΑΡΑΘΥΡΟ Δημοσιεύθηκε 11.5.2018

Ήταν ψηλή, λεπτή και γοητευτική με ένα γκλίτερ φόρεμα μακρύ μέχρι το πάτωμα, με καστανές μπούκλες και κουνούσε τα χέρια της δραματικά με ένα τρόπο που θα έφερνε ντροπή σε έναν χορευτή πάγου. Επιπλέον, είχε μια αδιαμφισβήτητα ιδιαίτερη προφορά της λέξης Κλεοπάτρα.

Η Dana International έγινε περσόνα τον Μάιο του 1998, όταν κέρδισε τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision για το Ισραήλ. Το τραγούδι της, «Diva», είχε πολλά να κάνει με αυτό: ένα τραγούδι με έντονο ρυθμό και ένα ρεφρέν έτοιμο για καραόκε με τη δυνατότητα αυτοσχεδιασμού, αν δεν έπιασες όλα τα εβραϊκά.

Η Dana ήταν επίσης η πρώτη Τρανς που κέρδισε τη Eurovision. Πριν από είκοσι χρόνια δεν υπήρχαν οι Ru Paul ή Trixie Mattel. Η βραβευμένη με Όσκαρ ταινία με την Hilary Swank, «Boys Don’t Cry» ήταν ένα χρόνο μακριά. Τηλεοπτικές σειρές όπως η «Transparent», ή ηθοποιοί όπως η Laverne Cox, ήταν ακόμα πολύ μακριά. Η τρανς κοινότητα δεν ήταν αόρατη, αλλά δεν ήταν το βασικό στοιχείο της ποπ κουλτούρας που έχει γίνει σήμερα. Η παράσταση της στο Εθνικό Κλειστό Γυμναστήριο του Μπέρμιγχαμ ήταν ένα σημείο καμπής, μια σημαντική γιορτή ενός τρανς καλλιτέχνη στη διεθνή σκηνή.

Δεν ήρθε, όμως, χωρίς αντιδράσεις: η εκπροσώπηση της Ντάνα δημιούργησε κατακραυγή στην Ορθόδοξη Εβραϊκή κοινότητα του Ισραήλ. Μετά τη νίκη της, απευθύνθηκε στους επικριτές της. «Η νίκη μου αποδεικνύει ότι ο Θεός είναι στο πλευρό μου». «Θέλω να στείλω στους επικριτές μου ένα μήνυμα συγχώρεσης: προσπαθήστε να με δεχτείτε. Είμαι αυτό που είμαι». Σήμερα ισχυρίζεται ότι απολάμβανε την αντίδραση. «Δεν με νοιάζει τι λένε για μένα», λέει. «Πιστεύω στο Θεό, στην ελευθερία, ότι όλοι έχουν το δικαίωμα να ζουν όπως επιλέγουν».

Η νίκη της εξακολουθεί να θεωρείται μια από τις καλύτερες της Γιουροβίζιον - με τους κλασικούς ρυθμούς Eurodance και την τυπική ισραηλινή μελωδία, είναι ακαταμάχητα camp. Όμως, η κληρονομιά της Dana είναι μεγαλύτερη από το τραγούδι: άνοιξε το δρόμο για την νίκη της Αυστρίας το 2014, με την Conchita Wurst, μια drag-queen τύπου Shirley Bassey με μια τέλεια τριμαρισμένη γενειάδα και, γενικότερα, σηματοδότησε τη σημασία της Eurovision ως ετήσια γιορτή φιλική προς την ΛΟΑΤΙ κοινότητα.

Ο φανατικός της Eurovision, ραδιοφωνικός παραγωγός του Radio1, Scott Mills εξηγεί: «Η Eurovision αφορά τη μουσική, αλλά αφορά επίσης την ποικιλομορφία, ειδικά για χώρες που δεν είναι νούμερο 1 προορισμός αν είστε ομοφυλόφιλοι. Η Dana International άνοιξε μαζικά το δρόμο. Ήταν ένα εξαιρετικά γενναίο βήμα για εκείνη την εποχή, έδωσε θάρρος σε πολλούς ανθρώπους και έθεσε σημαντικά ζητήματα σε χώρες όπου η ανεκτικότητα ήταν σε χαμηλά επίπεδα».

«Δεν λέω ότι είμαι η Barbra Streisand ή η Mariah Carey», λέει η ίδια η Dana. «Οι άνθρωποι δεν νοιάζονται για τη φωνή μου. Τους ενδιαφέρει που εκφράζω τη γνώμη μου, χωρίς φόβο. Θα πουν ότι είμαι τόσο γενναία, κτλ, κτλ. Απλά ζω τη ζωή μου, και δεν είναι μια εύκολη ζωή.»

Στο Παρίσι το 1998

Δύο δεκαετίες αργότερα, στα 46 της, είναι στην ευχάριστη θέση να αναπολήσει την πορεία προς αυτή τη μαγική βραδιά. Το πραγματικό της όνομα είναι Sharon Cohen, αλλά γεννήθηκε με το επίθετο Yaron στο Τελ Αβίβ. Το μικρότερο από τρία αδέλφια, ήρθε από ταπεινά ξεκινήματα. «Φανταστείτε ένα πολύ μικρό σπίτι», λέει. «Είχαμε μια μικρή ασπρόμαυρη τηλεόραση με ένα κανάλι.» Η πρώτη της ανάμνηση από την Eurovision ήταν η νίκη του Ισραήλ το 1979, η οποία μετέτρεψε τον διαγωνισμό σε μια εκδήλωση must-see στην πατρίδα της. «Η Eurovision ήταν η μεγαλύτερη βραδιά», γελάει. «Περιμέναμε όλο το χρόνο. Όλα φαίνονταν πανέμορφα. Είναι ένα μεγάλο όνειρο να γίνεις τραγουδιστής της Eurovision. Όταν ήμουν 12 ετών, θα έλεγα βλακείες ότι ήξερα ότι μια μέρα θα γίνω κάποιος κτλ, αλλά αυτό δεν θα μπορούσα να το ονειρευτώ.»

Συνειδητοποίησε ότι ήταν ομοφυλόφιλος σε νεαρή ηλικία. «Άρχισα να συνειδητοποιώ γιατί μου άρεσαν κάποιοι τραγουδιστές και όχι άλλοι», λέει, αναφερόμενος στις υπερβολικές θεατρικές παραστάσεις των νεοεισερχομένων της Eurovision. Ήταν η μουσική που έκανε την σεξουαλικότητά της ξεκάθαρη; "ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ! Θα είμαι ευθύς μαζί σου. Ήταν το σεξ! Ήμουν συγχυσμένη γιατί ήρθα από μια παραδοσιακή οικογένεια. Ήταν λάθος να αναφέρω τη λέξη «gay». Αλλά ξαφνικά ένιωσα ελεύθερος.»

Ο χορός και το τραγούδι ήρθαν αργότερα, μόλις κατάλαβε την σεξουαλική της ταυτότητα. «Ήξερα ότι, όντας τρανσέξουαλ, θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να είσαι γιατρός, δικηγόρος ή αρχιτέκτονας», λέει. «Στον χώρο της showbusiness, θα ήταν ευκολότερο να είμαι αυτός που ήθελα να είμαι».

Το να κάνεις την πρώτη παράσταση drag του Ισραήλ ήταν τότε μια λογική απόφαση. Όταν η Dana ήταν 18 ετών, εμπνεύστηκε από την Αμερικανή σταρ Divine («Το απόλυτο μου είδωλο: η μουσική της Divine για μένα ήταν σαν ναρκωτικό») και άρχισε να δουλεύει με DJ, κυκλοφορώντας το πρώτο της τραγούδι το 1990. Το όνομα Dana International, που ήταν και ο τίτλος του πρώτου της δίσκου, βγήκε τυχαία. «Χρειάστηκε να υπογράψω την πρώτη μου επιταγή, γι' αυτό υπέγραψα ως Dana International.»

Έκτισε μια ισχυρή καριέρα στο Ισραήλ και κέρδισε τον τίτλο της τραγουδίστριας της χρονιάς το 1994, ένα χρόνο μετά την χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου. Με στόχο τη Eurovision, υπέβαλε ανεπιτυχώς αίτηση εκπροσώπησης του Ισραήλ το 1995. Προσπάθησε πάλι το 1998 με ένα νέο τραγούδι, το «Diva». Επιλέχτηκε από επιτροπή και όχι μέσω τηλεοπτικού διαγωνισμού και η είδηση ότι θα πάει στο Μπέρμιγχαμ ήλθε τηλεφωνικά. «Φώναζα και τσίριζα από την χαρά μου», θυμάται.

Το Diva έχει τη δική του ιστορία μεταμόρφωσης. Οι στίχοι ήταν: «Viva Maria! Viva Victoria! Aphrodita / Viva la diva! Viva Victoria! Cleopatra». Αρχικά, όμως, εξηγεί, τα ονόματα ήταν αυτά μητριαρχών της Παλαιάς Διαθήκης: "Viva Rachel! Viva Miriam! Viva Sarah!" «Είπα στον στιχουργό 'Δεν υπάρχει περίπτωση να τραγουδήσω για τη Ραχήλ, τη Μίριαμ και τη Σάρα. Δεν είναι καθολικό!». Ακόμη και με την αλλαγή των στίχων, δεν ήθελε να ερμηνεύσει το Diva. Ο συνθέτης του τραγουδιού τελικά την έπεισε και έδωσε αυτοπροσώπως την ηχογράφηση της στην επιτροπή. «Δεν πίστευα στο τραγούδι», λέει η Dana. «Αλλά τα υπόλοιπα είναι ιστορία.»

Η εβδομάδα που κατέληγε στις 9 Μαΐου 1998 ήταν πολύ αγχωτική για τη Dana. Τουλάχιστον το φόρεμά της ήταν έτοιμο. Είχε πάει στο Παρίσι για να εργαστεί με τον σχεδιαστή Jean Paul Gaultier. «Έφερε έναν κομμωτή και έναν μακιγιέρ. Κανείς δεν με έντυσε ποτέ.» Όταν ήρθε η νύχτα, 172 πόντοι της χάρισαν την κορώνα, αλλά μέχρι εκείνη τη στιγμή η νίκη δεν είχε περάσει ποτέ από το μυαλό της - ο στόχος της ήταν να μην ντροπιάσει τη χώρα της. «Προσευχόμουν να μην την κάνω ρεζίλι. Η κατάσταση στο Ισραήλ ήταν τόσο τεταμένη.»

Σήμερα αποδίδει τη νίκη στη διαδικασία ψηφοφορίας: το 1998 ήταν το μόνο έτος που η Eurovision καθόρισε τον νικητή της μόνο με ψήφο ακροαματικότητας. «Ίσως το άλλαξαν γιατί κέρδισα» λέει. «Ανησυχούσαν ότι η ομοφυλοφιλική κοινότητα ανέλαβε δράση».

Ο Mills θυμάται τον αντίκτυπο της Dana. «Υπήρξε οργή από διάφορες χώρες», λέει. «Απειλούσαν να μην παρουσιάσουν την ερμηνεία της, έτσι η νίκη της έγινε μια δήλωση για την κοινότητα». Με τα χρόνια, ο Mills έχει παρακολουθήσει πολλές παραστάσεις που τροφοδοτούνται με ΛΟΑΤΙ και τις χρονολογεί πίσω στο Diva. Η συμμετοχή της Φινλανδίας το 2013, το Marry Me, για παράδειγμα, ήταν ένα «κάλεσμα στα όπλα» για το γάμο μεταξύ ατόμων ιδίου φύλου, με μια ερμηνεύτρια με νυφικό που φιλούσε μια άλλη γυναίκα στη σκηνή. Η Κίνα δεν θα επέτρεπε να μεταδοθεί το φιλί. «Είναι τρελό», λέει ο Μills. «Υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά να γίνει. Αλλά όλα ξεκίνησαν με την Dana International.»

Η νίκη της Eurovision έφερε την παγκόσμια αναγνώριση και η Dana έγινε η πρώτη Ισραηλινή καλλιτέχνις που έδωσε συνέντευξη στο MTV. Εμφανίστηκε στο Top of the Pops και στο Pride με την Kylie Minogue and the Steps. «Ήταν σαν παραμύθι», λέει.

Το 1999, επέστρεψε στη σκηνή της Eurovision και έκλεψε το βλέμμα από τη νικήτρια Σουηδία, όταν έπεσε στη σκηνή καθώς έδινε το τρόπαιο. «Δεν ήταν δικό μου λάθος!», φωνάζει. «Για 20 χρόνια οι άνθρωποι με ρωτούν αν το έκανα επίτηδες. Στέκομαι σε ένα φόρεμα Jean Paul Gaultier. Ο σκηνοθέτης το πατούσε. Προσπάθησα να πάω ένα βήμα πίσω και έπεσα. Δεν θέλεις να πέσεις με ένα φόρεμα Jean Paul Gaultier. Θέλεις να παραμείνεις στο σώμα σου όπως θα έπρεπε! Ευτυχώς, είχε καλή επένδυση, οπότε δεν έσπασα τίποτα».

Τη δεκαετία του 2000, η Dana απολάμβανε μεγάλη επιτυχία στο Ισραήλ, με τρεις δίσκους και χρυσά σουξέ. Η σχέση της με τη Eurovision ήταν συνεχιζόμενη και παρέστη στην Κοπεγχάγη για την 50ή επέτειό της. Χρησιμοποίησε επίσης την πλατφόρμα της, εμφανιζόμενη σε πολιτικές συγκεντρώσεις γυναικών και σε εκστρατεία για τον πολιτικό Τζίπι Λίβνι στις εκλογές του Ισραήλ το 2009.

To 2011 στον ημιτελικό της Eurovision στο Ντύσελντορφ

Η Dana πήγε στην Eurovision ξανά το 2011, αλλά απέτυχε να φτάσει στον τελικό με το τραγούδι Ding Dong και λυπάται για την απόπειρα. Σήμερα, όμως, είναι πολύ απασχολημένη: δίνει παραστάσεις τακτικά στο Ισραήλ, είναι κριτής σε ισραηλινά τηλεοπτικά σόου και ποτέ δεν απορρίπτει μια πρόσκληση που σχετίζεται με την Eurovision κάθε φορά που έρχεται ο καιρός του διαγωνισμού. Την βρίσκω στο στούντιο ηχογράφησης όπου ετοιμάζει τη νέα έκδοση του λαϊκού τραγουδιού Hava Nagila για τις εορταστικές εκδηλώσεις της Ημέρας της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ στις 14 Μαΐου. Έχει γίνει ένας στυλοβάτης τέτοιων εορτασμών. «Η παρουσία μου δείχνει μια διαφορετική πλευρά του Ισραήλ που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν γνωρίζουν. Δεν είναι μεγάλο επίτευγμα - είναι φυσικό. Εκπροσωπώ την ομοφυλοφιλική κοινότητα, ένα μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινωνίας.»

Όσο για το Diva, το τραγούδι εξακολουθεί να είναι δημοφιλές. «Ήρθε πάλι η εποχή του χρόνου που ξεκινώ να ακούω παλιά τραγούδια του διαγωνισμού», λέει ο Mills. «Πιστεύω ότι το Diva είναι ένα από τα καλύτερα. Όταν πάτε σε χώρα όπου φιλοξενείται η Eurovision, είναι το τραγούδι της Eurovision που παίζει πάντα ξανά και ξανά.» Viva la diva, πράγματι.

ΠΗΓΗ: The Guardian