Το Φεστιβάλ ΛΟΑΤΚΙ+ κινηματογράφου QUEER WAVE, το οποίο έγινε για πρώτη φορά πέρσι διαδικτυακά, επανέρχεται φέτος με φυσική παρουσία, στο Θέατρο Πόλης ΟΠΑΠ στην παλιά Λευκωσία, από τις 3 μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για τη δεύτερη έκδοση του φεστιβάλ, η οποία φέτος πραγματοποιείται με τη στήριξη του NiMAC (Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, Συνεργασία: Ίδρυμα Πιερίδη). 

Το Queer Wave προσκαλεί το ΛΟΑΤΚΙ+ κοινό και τους σινεφίλ της Κύπρου για δέκα ημέρες να απολαύσουν ένα πλούσιο πρόγραμμα με πάνω από 30 πολυβραβευμένες ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους. Οι θεματικές των ταινιών θα αντικατοπτρίζουν εμπειρίες ατόμων από ολόκληρο το φάσμα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Τις προβολές θα πλαισιώνουν συζητήσεις* με τους συντελεστές και μέλη της κοινότητας, καθώς και παράλληλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Μιλήσαμε με τον Ντιέγκο Αρμάντο Απαρίσιο εμπνευστή και καλλιτεχνικό διευθυντή του φεστιβάλ.

Το φεστιβάλ ξεκίνησε για πρώτη φορά πέρσι διαδικτυακά. Ποια ήταν η ανταπόκριση (του κοινού);

Στις οκτώ μέρες διάρκειάς του, το πρώτο Queer Wave σημείωσε συνολικά πάνω από 1200 views. Δύσκολο όμως να μιλήσει κανείς για την εμπειρία σε ένα διαδικτυακό φεστιβάλ: πέρα από τα στατιστικά, και τα όμορφα stories που μοιράστηκαν αρκετοί θεατές μαζί μας στα ΜΚΔ, νιώσαμε σίγουρα όλοι -διοργανωτές και θεατές- την απουσία και τη σημασία της φυσικής συναναστροφής. Αυτό που σίγουρα κρατήσαμε και μας συγκινεί ακόμη βαθύτατα, είναι η αγάπη που έδειξε ο κόσμος για το φεστιβάλ: τόσο η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα όσο και οι φίλοι-σύμμαχοι, σινεφίλ και κινηματογραφιστές, που αγκάλιασαν το φεστιβάλ και ενθάρρυναν τις προσπάθειές μας στον έναν χρόνο που μεσολάβησε. Το ότι όμως το Queer Wave, ανάμεσα σε 1.000 αιτητές και 43 χώρες, βρέθηκε ανάμεσα στους 20 φιναλίστ για τα φετινά Βραβεία Κοινοπολιτείας Νέων, ήταν μια διάκριση που ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας για την πρώτη χρονιά του φεστιβάλ.

Οι στόχοι παραμένουν οι ίδιοι;

Υπάρχουν υπέροχα κινηματογραφικά έργα με ΛΟΑΤΚΙ+ θεματολογίες που αξίζει να γνωρίσει το κοινό της Κύπρου - και που συνήθως δεν έχει την ευκαιρία. Είμαστε εδώ για να τα στηρίξουμε και ως μέλη-σύμμαχοι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, αλλά και ως λάτρεις της τέχνης του κινηματογράφου. Κύριος στόχος μας παραμένει το να δώσουμε ορατότητα σε LGBTIQ+ εμπειρίες, και να ενισχύσουμε φωνές που συχνά αποσιωπούνται εσκεμμένα στον δημόσιο διάλογο. Επιπλέον στόχος για φέτος είναι να διατηρήσουμε ζωντανό τον διάλογο που ξεκίνησε από πέρσι με τα μέλη του Queer Cyprus Association και άτομα από την άλλη πλευρά των οδοφραγμάτων· είναι και ένας από τους λόγους που επιλέξαμε τη Λευκωσία για το Queer Wave 2021. Ειδικότερα όμως, τον τελευταίο χρόνο ανοίχτηκαν επίμαχα θέματα στην Κύπρο: η λογοκρισία για τα έργα του Γιώργου Γαβριήλ, η βία προς το γυναικείο φύλο, και φυσικά οι συζητήσεις περί σεξουαλικής κακοποίησης. Όλα αυτά έχουν ως κοινό παρονομαστή την κατάχρηση εξουσίας από άτομα ή θεσμούς με ισχύ, εις βάρος αυτών που έτυχε να μην ευνοούνται από το status quo της πατριαρχίας. Οι χρόνιες συστημικές διακρίσεις και νομοθετικές ελλείψεις που λειτουργούν εις βάρος (και) των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ σχετίζονται άρρηκτα με αυτό το status quo. Ελπίζουμε το φεστιβάλ, εκτός από πολιτιστική δράση, να λειτουργήσει και ως υπενθύμιση ότι οι διεκδικήσεις αυτές -η ελευθερία της έκφρασης, η κοινωνική ισότητα, και το δικαίωμα να επιλέγει ο καθένας για το σώμα του- αφορούν όλους μας ανεξαιρέτως.

Τι αναμένετε από τη 2η έκδοση του φεστιβάλ;

Κάτι πολύ σημαντικό για τη φετινή μας έκδοση είναι ότι θα ζήσουμε τον ΛΟΑΤΚΙ+ κινηματογράφο ως συλλογική εμπειρία σε πραγματικό χώρο και χρόνο: πιθανόν για πρώτη φορά, στα ιστορικά της Κύπρου, για διάρκεια 10 ολόκληρων ημερών. Το ότι διοργανώνεται μια τέτοια δράση και μπορεί να αποτελέσει μέρος μιας δημόσιας συζήτησης έχει σημασία. Το ότι φιλοξενείται από φυσικούς χώρους στην καρδιά της πρωτεύουσας έχει σημασία. Το ότι υποστηρίζεται από έναν μεγάλο αριθμό σημαντικών φορέων φέτος έχει σημασία. Ελπίζουμε το φεστιβάλ να προσφέρει έναν όμορφο χώρο συνάντησης και διαλόγου για σινεφίλ, ΛΟΑΤΚΙ+ και φίλους. Το σημαντικότερο είναι να νιώσει η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ορατή, ενδυναμωμένη, ενωμένη - και το χρειάζεται πάρα πολύ τη δεδομένη στιγμή στην Κύπρο.

Ετοιμάζετε κάτι διαφορετικό φέτος;

Μια σημαντική προσθήκη φέτος είναι οι παράλληλες δράσεις στο πλαίσιο του φεστιβάλ. Είμαστε απίστευτα ενθουσιασμένοι για την εμφάνιση που θα κάνει την πρώτη νύχτα του φεστιβάλ (Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου) η Miss Foxy, που θα μας παρουσιάσει με το ιδιαίτερο χιούμορ της το «Πες τα στη Foxy: Ένα είδος ψυχοθεραπείας παρέα με την Σεξοπομποχαρτούτσια της καρδιάς σας». Είναι σημαντικό για εμάς το Queer Wave να δημιουργήσει χώρο δημόσια και για LGBTIQ+ καλλιτέχνες εκτός του κινηματογράφου: να πάψουν δηλαδή οι ΛΟΑΤΚΙ+ φωνές να είναι περιθωριοποιημένες γενικότερα. Προγραμματίζουμε επίσης συζητήσεις με τρανς ακτιβιστές και συμμάχους τους, με αφετηρία τις ταινίες «Little Girl» και «Colors of Tobi». Ένας από τους επιβεβαιωμένους ομιλητές μας θα είναι και ο ευρωβουλευτής δρ Νιαζί Κιζιλγιουρέκ για την Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου. Ενώ το φεστιβάλ 3-10 Σεπτεμβρίου λαμβάνει χώρα στο Θέατρο Πόλης ΟΠΑΠ, στις 11 και στις 12 του μήνα διοργανώνουμε θερινές προβολές, στον χώρο του μπαρ Evergreen (Δημοτικός Κήπος Λευκωσίας) και στο Ινστιτούτο Γκαίτε, αντίστοιχα. Το κλείσιμο του φεστιβάλ θα γίνει με ένα αφιέρωμα σε δύο ταινίες-ορόσημα του queer κινηματογράφου, που γιορτάζουν φέτος τα 90 και 50 τους χρόνια, αντίστοιχα: πρόκειται για τις ταινίες «Girls in Uniform» (1931) και «It is Not the Homosexual Who Is Perverse, But the Society in Which He Lives» (1971).

Πώς έγινε η επιλογή των ταινιών;

Το πρόγραμμα φέτος περιλαμβάνει πάνω από 40 ταινίες, 15 εκ των οποίων είναι ταινίες μεγάλου μήκους, και οι πλείστες πρώτη φορά θα προβληθούν στην Κύπρο. Η επιλογή ξεκίνησε πιο εντατικά τον Μάρτιο, όταν έλαβα διαπίστευση από την Berlinale ως καλλιτεχνικό διευθυντή του Queer Wave, για να παρακολουθήσω διαδικτυακά ταινίες από το φετινό EFM (European Film Market). Σημαντικό κριτήριο είναι το τι συναισθήματα σου αφήνει η κάθε ταινία με την πάροδο του χρόνου. Είναι επίσης σημαντικό όμως να αντιλαμβάνεται ο επιμελητής τα όριά του: για παράδειγμα, ως cis άντρας, είμαι σε θέση να κρίνω την καταλληλότητα ταινιών με πρωταγωνιστές trans άντρες, trans γυναίκες ή μη δυαδικά άτομα; Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η συμβολή των ατόμων που ανήκουν στην κοινότητα που απεικονίζεται. Στην Κύπρο, η παραπλανητική περιγραφή (misrepresentation) κάποιων ομάδων στο θέατρο, την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο είναι κάτι που πρέπει να δουλέψουμε αρκετά ακόμη, και οφείλει ο καθένας να κάνει το κομμάτι του.

Συμπεριλάβαμε ταινίες από 6 ηπείρους, δίνοντας ορατότητα σε ένα ευρύ φάσμα από εμπειρίες: φέτος είναι σίγουρα πιο αισθητή η παρουσία bisexual χαρακτήρων (Shiva Baby), gay γυναικών (Carmen & Lola) και trans ατόμων (Obscuro Barroco). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με intersex θεματική (A Normal Girl). Εκτός από βραβευμένες ταινίες που έκαναν πρεμιέρα στις Κάννες, το Βερολίνο και τη Βενετία, συμπεριλάβαμε και πιο niche ταινίες από νέους δημιουργούς, θέλοντας να στηρίξουμε φωνές και ταινίες που δεν απευθύνονται απαραίτητα στα μεγάλα φεστιβάλ. Υπάρχουν σίγουρα ταινίες για κάθε γούστο: ταινίες μυθοπλασίας, animation και ντοκιμαντέρ· κωμικές (Dating Amber), βιογραφικές (Tove), αλλά και πιο αφηρημένες (Τhe Wild Boys).

Θα δούμε ταινίες από Κύπριους δημιουργούς;

Βεβαίως! Και είναι κάτι που μας χαροποιεί αφάνταστα, το ότι πληθαίνουν τα έργα με queer θεματική στην Κύπρο. Έχουμε τη μεγάλη χαρά να φιλοξενούμε 4 ταινίες από Κύπριους δημιουργούς, οι οποίοι θα μας μιλήσουν για το έργο τους μετά τις προβολές. Πρόκειται για τις ταινίες Κατηφόρα του Στέλιου Καμμίτση (6/9), Η Κλήση του Μάριου Ψαρά (7/9), The Hunt των Sholeh Zahraei και Kamil Saldun (8/9), και το Globus Sensation του Δημήτρη Χειμώνα (11/9).

* «Queer Wave 2021», 3-10 Σεπτεμβρίου 2021, Θέατρο Πόλης ΟΠΑΠ, οδός Τεμπών 2, Παλιά Λευκωσία. Πληροφορίες queerwave.com