Η μεγαλύτερη ετήσια εικαστική διοργάνωση στην Ελλάδα, η Art Athina, γιορτάζει φέτος τα 30α γενέθλιά της ανανεωμένη, με διαφορετική δομή και επιτελείο. Στο Ζάππειο Μέγαρο, από την Πέμπτη 14 μέχρι και την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου η αθηναϊκή φουάρ που διοργανώνεται από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αιθουσών Τέχνης και τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, φιλοξενώντας 67 χώρους τέχνης από την Ελλάδα και οκτώ χώρες του εξωτερικού (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Κύπρο, Βρετανία, Ελβετία, Πολωνία και Ρουμανία). Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πλούσιο πρόγραμμα παράλληλων εκδηλώσεων, αφιερώματα, συζητήσεις και εκπαιδευτικές δράσεις.

Στο επίκεντρο της φετινής, ξεχωριστής διοργάνωσης βρίσκονται η ευρύτερη συνεργασία ενός συνόλου νέων δυναμικών επιμελητών και συγχρόνως ο διάλογος των αιθουσών τέχνης. Στόχος είναι το Ζάππειο να λειτουργήσει ως σημείο συνάντησης και ώσμωσης για τις προτάσεις που θα καταθέσουν οι εικαστικοί δημιουργοί, ντόπιοι και ξένοι. Την ανανεωμένη ομάδα της Art Athina 2023 αποτελούν οι Αντώνης Κούρκουλος, γενικός συντονιστής, η Μαρίνα Φωκίδη, σύμβουλος καλλιτεχνικής διεύθυνσης, η Ολυμπία Τζώρτζη, επιμελήτρια των Ρrojects, η Δανάη Γιαννόγλου, επιμελήτρια των Talks, ο Πάνος Γιαννικόπουλος, επιμελητής της ενότητας Performance, και ο Άκης Κόκκινος, επιμελητής της ενότητας Video.

Αναμνήσεις από μια καλλιτεχνική πορεία 30 χρόνων

«Για τη δική μου πορεία η Art Athina υπήρξε σχολείο», λέει η Μαρίνα Φωκίδη. «Μαζί με άλλους, λίγους και κυρίως ιδιωτικούς εκείνα τα χρόνια θεσμούς μού δίδαξε τη σύγχρονη τέχνη και τους ανθρώπους της. Μου διεύρυνε τους καλλιτεχνικούς ορίζοντες μέσα από το εκθεσιακό πλαίσιο και τα προγράμματα ομιλιών, στα οποία μέσα στα χρόνια συμμετείχαν πολύ σημαντικές διεθνείς προσωπικότητες. Μου έδωσε τη δυνατότητα γνωριμίας και συζητήσεων με επαγγελματίες απ’ όλο τον κόσμο, βοηθώντας με έτσι να στήσω ένα διεθνές επαγγελματικό δίκτυο. Με έκανε να κατανοήσω καλυτέρα την “ελληνική” τέχνη (ή την τέχνη που παράγεται στην Ελλάδα) με τις μοναδικές ιδιαιτερότητές της που άπτονται της συγκεκριμένης τοπογραφία της. Με έφερε σε επαφή και με βοήθησε να κατανοήσω ένα μεγάλο μέρος του κοινού της Αθήνας, το οποίο εκείνα τα χρόνια επισκεπτόταν ευλαβικά τη fair και όχι άλλους θεσμούς σύγχρονης τέχνης της χώρας, τουλάχιστον όχι σε τέτοια έκταση. Και είμαι σίγουρη πως η εμπειρία αυτή αντιπροσωπεύει και άλλες/-ους “ειδικούς/-ές” επισκέπτες/-ριες της γενιάς μου».

Η τέχνη είναι αναγκαία γιατί είναι ένας μηχανισμός που μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι/-ες. Και επειδή η σύγχρονη τέχνη έχει διεθνή χαρακτήρα, αυτό ισχύει σε παγκόσμιο επίπεδό. Μοιραζόμαστε μια διατοπική, ανθρώπινη εμπειρία, ακόμα και ως αυταπάτη, ότι δηλαδή υπάρχει με κάποιον τρόπο μια μικρή πιθανότητα να αλλάξουμε τον κόσμο. Ακόμα και η ενέργεια που δημιουργείται γύρω από αυτή την αυταπάτη νομίζω ότι είναι πολύ ελπιδοφόρα, μας βοηθάει να αντέχουμε τους δύσκολους καιρούς…

Η Μαρίνα Φωκίδη έχει επιμεληθεί δύο μεγάλες εκθέσεις στο πλαίσιο της Αrt Athina (Athensville και Open Forms), ένα πρόγραμμα video/performance, το οποίο παρουσιάστηκε διαδικτυακά στη διάρκεια της καραντίνας του κορωνοϊόυ SARS-CoV-2, και πολλές ομιλίες στις οποίες σημαντικοί διευθυντές/διευθύντριες μουσείων, π.χ. του Reina Sofia, ή επιμελητές/επιμελήτριες biennale, π.χ. του Βερολίνου, έχουν πάρει μέρος με δημόσιες παρουσιάσεις στο κοινό της Αθήνας.

«Το σημαντικό παραμένει ότι η Art Athina έχει συμπληρώσει τριάντα χρόνια ζωής και έχει καταφέρει να διατηρήσει όχι μόνο ένα υψηλό επίπεδο αλλά και την ιδιαιτερότητά της», λέει. «Στην εποχή της κατά τόπους παγκοσμιοποίησης, που η συγκεκριμένη “γεωγραφία” κάθε θεσμού και κάθε εικαστικής δημιουργίας έχει αποκτήσει ξανά ιδιάζουσα σημασία διεθνώς, το γεγονός ότι η Art Athina διατήρησε αυτόν τον ιδιοσυγκρασιακό χαρακτήρα και δεν ομογενοποιήθηκε με όλες τις fairs που λειτουργούν παγκόσμια είναι ένα μεγάλο προτέρημα. Σε αυτό ίσως να πρέπει να εστιάσουμε ακόμη παραπάνω, και να επενδύσουμε.

Ποια είναι αυτά τα μοναδικά στοιχεία που μπορεί να προσφέρει στην παγκόσμια αγορά και σκηνή της τέχνης μια fair από την καρδιά της Αθήνας, κάθε Σεπτέμβρη; Ίσως πολλά και σημαντικά! Μια ματιά στα καλλιτεχνικά αρχεία των τριάντα χρόνων της με έκαναν να επιβεβαιώσω την πεποίθησή μου. Συμβάλλοντας όλοι, συλλέκτες, γκαλερίστες, καλλιτέχνες, επιμελητές και επαγγελματίες της τέχνης, μπορούμε να καταφέρουμε να μεγιστοποιήσουμε την παγκόσμια εμβέλεια της Art Athina και της ιδιαιτερότητάς της. Γιατί τελικά το διεθνές δεν ένα κάτι ξενόφερτο, συμβάλλει και η ελληνική τοπικότητα στη διαμόρφωσή του, τα τελευταία χρόνια ακόμα πιο έντονα».

Art Athina 1994.

Art Athina 1993. Το έργο του Βλάσση Κανιάρη με τίτλο «Εις δόξαν» στην είσοδο της Art Athina

​Η Γιάννα Γραμματοπούλου, ιδιοκτήτρια της γκαλερί Έκφραση-Γιάννα Γραμματοπούλου και πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αιθουσών Τέχνης (ΠΣΑΤ) τα τελευταία δεκαοχτώ χρόνια, λέει: «H Art Athina, μία από τις παλαιότερες φουάρ σύγχρονης τέχνης στην Ευρώπη, ιδρύθηκε από έναν πολύ μικρό σύλλογο που μέχρι και σήμερα έχει την ευθύνη της οργάνωσής της. Ο σύλλογος παραμένει μικρός, αριθμεί μόλις σαράντα μέλη. Ωστόσο, η Art Athina εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια από μια τοπική φουάρ σε μια διεθνή έκθεση τέχνης που έχει καταφέρει να καθιερωθεί στη συνείδηση του κόσμου και να κερδίζει συνεχώς καινούργιο κοινό.

Η πρώτη ελληνική φουάρ γεννήθηκε από την ανάγκη των γκαλερί να προβάλουν και να αναδείξουν το έργο των καλλιτεχνών τους, να έρθουν σε επαφή με ένα ευρύτερο κοινό, να δημιουργηθούν συνθήκες διαλόγου για τους καλλιτέχνες και τις αίθουσες τέχνης. Η προσπάθεια ήταν εξαρχής και παραμένει συλλογική. Οι γκαλερί αγαπούν τον θεσμό και το δείχνουν έμπρακτα, στηρίζοντας την κάθε μας προσπάθεια και δείχνοντας εμπιστοσύνη στις επιλογές και σε κάθε νέο μας βήμα. Η συνέπεια και η σοβαρότητα μιας διοργάνωσης που συνεχώς εξελίσσεται, μεγαλώνει, αλλάζει και ανανεώνεται έχουν καταστήσει την Art Athina έναν θεσμό αξιόπιστο που είχε ανέκαθεν την αμέριστη συμπαράσταση και υποστήριξη της πολιτείας, ηθική και υλική».​

Michael Janssen Berlin, Margret Eicher, Das Urteil des Paris, 2012, digital Collage, jaquard, 285 x 445 cm

«H Art Athina είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση», προσθέτει ο Στάθης Παναγούλης, συνιδρυτής, με τον Γιώργο Βαμβακίδη, της γκαλερί The Breeder από το 2002. «Tριάντα χρόνια τώρα αποτελεί το σημείο αναφοράς όπου ο κόσμος των εικαστικών συναντά το μεγάλο κοινό, ειδικά τώρα, που γίνεται στο Ζάππειο, σε έναν χώρο που φαίνεται ότι ο κόσμος αγαπάει πολύ. Είναι μια δημοκρατική, συμπεριληπτική έκθεση και αποτελεί πραγματικό καθρέφτη της ελληνικής εικαστικής σκηνής, με τα καλά του και τα όχι τόσο καλά του.

Η αλήθεια είναι ότι πραγματοποιείται χάρη στη σκληρή δουλειά και την επιμονή μιας γυναίκας, της Γιάννας Γραμματοπούλου, της προέδρου του ΠΣΑΤ, η οποία έχει την τόλμη να ποντάρει στην πολύ νέα γενιά. Η πρώην καλλιτεχνική διευθύντρια, η Σταματία Δημητρακοπούλου, που έκανε καταπληκτική δουλειά και αναμόρφωσε το προφίλ της Αrt Αthina, ήταν μόλις 25 χρονών όταν την ανέλαβε, το 2017, ενώ φέτος τις παράλληλες εκδηλώσεις έχει αναλάβει μια ομάδα σούπερ ταλαντούχων και πολύ νέων curators που έχουν ήδη ξεχωρίσει με τη δουλειά τους.

Κάτι επίσης πολύ ενδιαφέρον είναι ότι η Art Athina συμπεριλαμβάνει ισότιμα εκθέτες, artist run spaces, project spaces και non profits με τις γκαλερί, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό τους ρόλο. Η επιλογή τους γίνεται από μια artist run space και όχι από τις γκαλερί, είναι κάτι σαν αυτόνομος χώρος μέσα στο mainstream. Για τη δική μας γενιά γκαλερί η Art Athina δεν ήταν πολύ welcoming, ίσως ήμασταν πολύ περίεργοι, δεν ξέρω, αλλά θυμάμαι τα meetings που κάναμε με την Els Hannappe και την Art Unlimited, τις cool γκαλερί της εποχής, για να κάνουμε εκσυγχρονιστικές προτάσεις στην Art Athina των αρχών του 2000. Βλέπεις, ανέκαθεν ο καθένας είχε τη δική του άποψη για το πώς πρέπει να είναι η Art Athina».

Art Athina 2007. Περφόρμανς της ομάδας Ταγέρια του Κωσταντίνου Ρήγου.

​«Καθόλη τη διάρκεια της εξαετούς πορείας μου στον θεσμό, υπήρχαν αρκετές “πρώτες φορές”», λέει η Σταματία Δημητρακοπούλου, επιμελήτρια και τέως καλλιτεχνική διευθύντρια της Art Athina, «και είναι πολλά αυτά που θα θυμάμαι· το 2018, που έκλεισε πως η φουάρ μεταφέρεται στο κέντρο της Αθήνας με μια πρωτάκουστη για τα μέχρι στιγμής δεδομένα συμμετοχή αιθουσών από το εξωτερικό· τις ουρές επισκεπτών το 2010 έξω από το Ζάππειο Μέγαρο, τις χρονιές της πανδημίας, που μέσα σε τόσο λίγο χρόνο στήθηκε μια ολοκληρωμένη διαδικτυακή πλατφόρμα, αποτελώντας μοναδικό εργαλείο για όλες τις αίθουσες τέχνης που παρέμεναν κλειστές, αντικατοπτρίζοντας σαφώς τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα και το πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα της Art Athina 2022, με όλες τις νέες κατηγορίες και τον υψηλότερο αριθμό συμμετοχών ως τότε, γεγονός που εξέλιξε τη δουλειά όλων των περασμένων ετών. Κάθε χρονιά κατακτούσαμε μια νέα, μικρή κορυφή και σίγουρα οι στιγμές που συνειδητοποιούσα πως τα είχαμε καταφέρει είναι οι πιο δυνατές αναμνήσεις».

Ένας θεσμός με σημαντικό ρόλο στην εικαστική σκηνή της Αθήνας

Επισκέπτριες στην Art Athina 2017

​«Από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας της γκαλερί ήταν σταθερή η πεποίθησή μας ότι ο θεσμός της Art Athina θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην εικαστική σκηνή της Αθήνας αλλά και γενικά της Ελλάδας», λέει ο Αρσέν Καλφαγιάν, έμπορος έργων τέχνης. «Η Art Athina είναι μια σημαντική πλατφόρμα επικοινωνίας της εγχώριας σκηνής με το διεθνές γίγνεσθαι και γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει να ενισχυθεί ο διεθνής της χαρακτήρας και η οργάνωσή της σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα των art fairs. Επίσης, θα πρέπει να ξεπεραστεί η προκατάληψη ότι ο εμπορικός χαρακτήρας της αναιρεί τον πολιτιστικό της ρόλο. Αντιθέτως, πρόκειται για αμφίδρομη διαδικασία. Η διαρκώς εξελισσόμενη αγορά τέχνης στην Ελλάδα και η ύπαρξη σε αυτήν σημαντικών συλλεκτών και συλλογών με διεθνή εμβέλεια είναι παράγοντες καθοριστικής σημασίας, που μπορούν να προσελκύσουν επιμελητές, γκαλερίστες, καλλιτέχνες, μουσεία και ιδρύματα του εξωτερικού, καθώς και συλλέκτες».

Enari Gallery, Wim Legrand, The Internet Was Down For A While, 2023, acrylic on canvas, 60 x 80cm

​«Η δημιουργία της Art Athina ήταν ένας άθλος που κατάφερε με επιμονή και οργανωμένες και συντονισμένες κινήσεις η Τζούλια Δημακοπούλου της γκαλερί Νέες Μορφές», προσθέτει η Αγγελική Αντωνοπούλου, ιδιοκτήτρια της γκαλερί a.antonopoulou.art, που παρέλαβε ως οργανωτική επιτροπή την Art Athina στοn τρίτο της χρόνο. «Θεωρώ ότι πρέπει να αναφερόμαστε και στην ιστορία των γεγονότων και κάποια στιγμή να γίνει ένα μεγάλο αφιέρωμα στην Τζούλια. Η πρώτη Art Athina έγινε χάρη στη δωρεάν παραχώρηση χώρου από τον συλλέκτη Δημήτρη Ιωαννίδη στον εκθεσιακό κέντρο της Κηφισίας, απέναντι από το Γηροκομείο. Σίγουρα τα πρώτα χρόνια το κοινό ήταν αμήχανο. Ρωτούσαν αν πωλούνται τα έργα, κάποια τα θεωρούσαν εύκολα, του στυλ “κι εγώ το κάνω αυτό!” ή τους φαίνονταν εξωφρενικές οι τιμές. Θυμάμαι μια κυρία όμορφη, από την κορυφή μέχρι τα νύχια ντυμένη με τις τελευταίες δημιουργίες του οίκου Gucci. Όταν άκουσε την τιμή ενός έργου τέχνης, 250.000 δρχ. τότε, έπαθε σοκ. Αναρωτήθηκε πώς γίνεται να ζητάμε τέτοιες τιμές για ένα έργο τέχνης. Η αντίδρασή μου ήταν επίσης αγενής και αυθάδης: “Αγαπητή κυρία Χ, τα ρούχα που φοράτε αξίζουν πάνω από 1.000.000 δρχ. και σας φαίνεται ακριβό ένα έργο τέχνης 250.000 δρχ.;”».

​​

Ewa Opalka Gallery / Razem Pamoja Foundation, Adéla Janská, Hero, oil on canvas, 2022

Gallery LTECGallery/MAMA CONTEMPORARY, Yioula Hadjigeorgiou, God's Book, book, bronze, velvet, wood, 50 x 40 cm

«Μία από τις αγαπημένες μου αναμνήσεις από την Art Athina ήταν το 1999, που διοργανώσαμε την έκθεση “Η Σχολή των Αθηνών” με σύγχρονους Γερμανούς καλλιτέχνες στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, σε επιμέλεια του Veit Loers», προσθέτει η Ελένη Κορωναίου, ιδιοκτήτρια της Eleni Koroneou Gallery. «Στο πλαίσιο της έκθεσης είχαν έρθει πολλοί από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες, όπως και διεθνείς συλλέκτες. Την ημέρα των εγκαινίων ο καλλιτέχνης John Bock είχε κάνει μια εγκατάσταση στην οροφή της αίθουσας και μέρος της performance του ήταν το να πετάει τα σχέδιά του ένα-ένα στο κοινό, οπότε ο κόσμος παραμόνευε ενθουσιασμένος από κάτω ώστε να πιάσει ένα έργο-δώρο του καλλιτέχνη».

«H Art Athina, ήταν για εμάς ένα όραμα, μια πηγή έμπνευσης», συνεχίζει η Μαρία Παναγίδου, αρχιτέκτων, πρώην διευθύντρια της Art Athina, που την αγάπησε, τη στήριξε πολύ και τη μετέτρεψε σε μία διεθνή fair. «Όταν, προς το τέλος του 1993, η Τζούλια Δημακοπούλου, η μεγάλη κυρία της τέχνης, μου πρότεινε να συνεργαστούμε, απάντησα αμέσως “ναι!”. Με την εμπειρία της δημιουργίας του Σπιτιού της Κύπρου, ένιωσα ότι μια νέα δημιουργική πρόκληση ξεκινούσε. Και πράγματι η Αrt Αthina έγινε ένας φωτεινός, αλλά κυρίως συλλογικός στόχος. Χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια, πολλή δουλειά και κυρίως δημιουργική συνεργασία με το Δ.Σ. του ΠΣΑΤ, την οργανωτική επιτροπή και όλους όσοι μοιράζονταν μαζί μας αυτήν τη μικρή “ουτοπία”. H Ιλεάνα Τούντα, στιβαρή πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής και φίλη αγαπημένη έκτοτε, οι τρεις Ευρωπαίοι-μέλη της, ο Giorgio Persano, o Anthony Reynolds και o Georges Philippe Vallois, που στάθηκαν δίπλα μας με σθένος και διάθεση προσφοράς. Αυτή η αγαστή συνεργασία εξελίχθηκε σε ειλικρινή και ανιδιοτελή φιλία. Να ένα στοιχείο, χαρακτηριστικό της δικής μας διαδρομής με την Αrt Αthina, η ανιδιοτέλεια. Όταν το καλοκαίρι του 2005 αποχωρήσαμε για λόγους αρχής, το συναισθηματικό κόστος ήταν μεγάλο. Η Art Athina, από μια μικρή ελληνική fair, είχε γίνει έως το 2005 μια διεθνής συνάντηση σύγχρονης τέχνης με σημαντικές ξένες συμμετοχές. Τα ταξίδια μας στο εξωτερικό, οι επαφές μας με γκαλερί που δεν φανταζόμασταν, λόγω μεγέθους, ότι θα συμμετείχαν, ήρθαν στην Αθήνα, κάποιοι επί σειρά ετών. Τα αφιερώματα στις ευρωπαΐκές χώρες και το διεθνές πρόγραμμα συλλεκτών σίγουρα συνέβαλαν στην επιτυχία της».

leana Tounta Contemporary Art Center, Per Barclay, Untitled, 1999, 187 x 5 x 107 cm, black and white photo

«Στις αρχές του ’90 το κοινό που παρακολουθούσε τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα ήταν περιορισμένο, όπως περιορισμένος ήταν και ο αριθμός των συλλεκτών», λέει η Ιλεάνα Τούντα, ιδιοκτήτρια της γκαλερί Ileana Tounta. «Ο σκοπός μας, λοιπόν, όσον αφορά τη δημιουργία της Art Athina ήταν διττός: από τη μια να διευρύνουμε το κοινό που παρακολουθούσε τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και από την άλλη να ανοίξουμε σιγά σιγά έναν διάλογο με τα τεκταινόμενα στον διεθνή χώρο της τέχνης. Το άνοιγμα αυτό στην Ευρώπη το καταφέραμε καλώντας γκαλερί από ένα κράτος κάθε χρόνο, ξεκινώντας με την Κύπρο. Εκείνα τα πρώτα χρόνια, λοιπόν, ο ρόλος της Art Athina ήταν σημαντικός και για την εκπαίδευση και για την ενημέρωση του κοινού πάνω στα θέματα των εικαστικών τεχνών.

Αυτό που κρατάω στη μνήμη μου είναι η μικρή ομάδα από συναδέλφους γκαλερίστες που πιστέψαμε στην αναγκαιότητα του θεσμού της Art Athina με πρόεδρο του ΠΣΑΤ την Τζούλια Δημακοπούλου ‒ δουλεύαμε με ομοψυχία και ανιδιοτέλεια, κάτι σπάνιο στον χώρο μας. Επίσης, τους ανθρώπους που μας βοήθησαν στα πρώτα μας βήματα: ο ένας ήταν ο Δημήτρης Ιωαννίδης, ιδιοκτήτης του κτιρίου στην Κηφισίας 124, δίπλα στον Φλόκα, που μας παραχώρησε αφιλοκερδώς για δύο συνεχόμενες χρονιές τον χώρο του για την πραγματοποίηση της φουάρ, και δεύτερος ο Στέλιος Μπεργιελές, που μας βοηθούσε στο στήσιμο της φουάρ και έκανε τις μεταφορές των έργων με την ελάχιστη δυνατή αμοιβή.

Τέλος, κρατάω τη συνεργασία μας με τη Μαρία Παναγίδου ως διευθύντρια και παραγωγό της Art Athina. Η Μαρία, με τον κοινωνικό της χαρακτήρα, βοήθησε με τον καλύτερο τρόπο στις δημόσιες σχέσεις και ιδιαίτερα εκείνες με τις γκαλερί του εξωτερικού. Η παραμονή τους στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της φουάρ γινόταν μια τετραήμερη γιορτή. Τελειώνοντας, θα ήθελα να προσθέσω ότι ένας σημαντικός αριθμός Ελλήνων συλλεκτών ξεκίνησε τη συλλογή του με τη δημιουργία της Art Athina και με τον καιρό δημιουργήθηκαν σημαντικές συλλογές».

Ζina Αthanassiadou gallery, Rania Emmanouilidou, Tannhauser Gate II (Sphinx), 2022, mixed media (bioplastic, hair, fur, clay, wax, fabric, beads, wood, glass wood, light, shoe, acrylic, skeleton, helmet), 110x160x110 cm

Η φετινή διοργάνωση

Εκτός από το κεντρικό εκθεσιακό πρόγραμμα, που πλαισιώνεται από ένα ευρύ σύνολο δράσεων, μεταξύ των οποίων τα Projects, όπου παρουσιάζονται οι ανεξάρτητοι χώροι τέχνης σε επιμέλεια της Ολυμπίας Τζώρτζη, τα Talks, συζητήσεις με καταξιωμένους καλεσμένους γύρω από τέσσερις διαφορετικούς θεματικούς άξονες σε επιμέλεια της Δανάης Γιαννόγλου, τα Video σε επιμέλεια του Άκη Κόκκινου και η ενότητα της επιτελεστικής τέχνης, της Performance, σε επιμέλεια Πάνου Γιαννικόπουλου, υπάρχει το Kids’ Educational Program, ενώ οι φίλοι του design θα απολαύσουν δύο ξεχωριστές συμμετοχές, την έκθεση «In conversation with a chair» και το «Zappeion Garden x BlueCycle project».

Τέχνη σε δύσκολους καιρούς

Η φετινή Art Athina πραγματοποιείται σε μια πολύ δύσκολη περίοδο για την ελληνική κοινωνία, μετά από φωτιές, πλημμύρες και απάνθρωπες πράξεις που σε αναγκάζουν να θέσεις το ερώτημα «γιατί είναι η τέχνη απαραίτητη αυτούς τους δύσκολους καιρούς;».

«Διανύοντας μια περίοδο αλλαγών, θεωρούμε πολλούς όρους δεδομένους, πράγμα που αδιαμφισβήτητα καθιστά τη διαβίωσή μας δύσκολη», λέει η Ολυμπία Τζώρτζη, επιμελήτρια των Projects Art Athina 2023. «Η τέχνη περιστρέφεται γύρω από τα ζητήματα αυτά με βασικό στόχο να ενδυναμώσει τον τρόπο που κατανοούμε το πώς λειτουργεί η κοινωνία, πώς η ίδια η τέχνη ενισχύει έναν συλλογικό τρόπο σκέψης και πώς η συλλογική μνήμη μπορεί να διαμορφώνεται μέσα από αυτή. Η τέχνη έρχεται να αναθεωρήσει το ποιοι θα είναι τελικά οι αφηγητές της εποχής μας».​

IAGA Contemporary Art, Lucia Simone, Entropy, 2023, digital photo collage & digital painting on Hahnemühle, monotype, 100 X 100 cm

«Δυστυχώς, δεν πιστεύω πως η τέχνη μπορεί να μας σώσει», προσθέτει η Δανάη Γιαννόγλου, επιμελήτρια των Talks Art Athina 2023. «Πιστεύω όμως πως όταν συνειδητοποιούμε τη γύμνια του αυτοκράτορα και όταν η εμπιστοσύνη σε εξουσίες στυγνές, στεγνές και κατά τα άλλα κούφιες κλονίζεται, τότε η ποίηση και κατ’ επέκταση η τέχνη παίζουν έναν ρόλο μεγάφωνου για τα ανείπωτα και για τα χιλιοειπωμένα. Έτσι μ ’αρέσει να σκέφτομαι για την τέχνη».

«Από τότε που δουλεύω στην τέχνη, τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια, πάντα λέμε ότι είναι δύσκολοι οι καιροί», συμπληρώνει η Μαρίνα Φωκίδη. «Οι καιροί είναι, τελικά, πάντα δύσκολοι, για κάθε γενιά, σε κάθε εποχή, σε κάθε αιώνα. Ώσπου να ενηλικιωθούμε ‒αν ποτέ ενηλικιωθούμε‒, είναι κάτι που δεν το αναλαμβανόμαστε. Αλλά ταυτόχρονα αυτή η συνειδητοποίηση, πέρα από «δυστοπία», είναι και μια πρόσκληση για το μέλλον, εάν μας ενδιαφέρει το μέλλον. Η τέχνη είναι αναγκαία γιατί είναι ένας μηχανισμός που μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι/-ες. Και επειδή η σύγχρονη τέχνη έχει διεθνή χαρακτήρα, αυτό ισχύει σε παγκόσμιο επίπεδο. Μοιραζόμαστε μια διατοπική, ανθρώπινη εμπειρία, ακόμα και ως αυταπάτη, ότι δηλαδή υπάρχει με κάποιον τρόπο μια μικρή πιθανότητα να αλλάξουμε τον κόσμο. Ακόμα και η ενέργεια που δημιουργείται γύρω από αυτή την αυταπάτη νομίζω ότι είναι πολύ ελπιδοφόρα, μας βοηθάει να αντέχουμε τους δύσκολους καιρούς…».

Dio Horia, Caroline Larsen, Garden Landscape, 2023, acrylic on canvas, 127 x 101.5 cm

Mihalarias Art, CHRYSSA (1933 – 2013), Marilyn, 1967, neon sculpture in plexiglass, 110 x 74 x 70 cm

Rebecca Camhi gallery, Zisis Bliatkas, Every day, 2022, acrylic on canvas, 170 x 150 cm

Nil Gallery, Simon Buret, Alma Libre, 2023, acrylic paint and ink on cardboard, 42 x 30 cm

Kalfayan Galleries, Adrian Paci, Compito #11, 2022, tempera on gold leaf on wood, 29 x 21 x 2.5 cm

CAN Christina Androulidaki gallery, Nikos Markou, The River, Editions 3+2a.p., 2018, giclee print on fine art paper, 125 x 170 cm

Sealed Earth Gallery, Ilias Christopoulos, Opium Bottles: A Collection of Memories, 2023, ceramic, dimensions variable

Eleftheria Tseliou Gallery, Kyrillos Sarris, Three details from notebooks (from top) details I & III: '11 Months', 2000, detail II: 'Notes on Painting', 1999, mixed media, dimensions variable

Skoufa Gallery, Antonis Staveris, Untitled, 2022, watercolor on paper, 105 x 70 cm

​​Claas Reiss, Konstantinos Argyroglou, Afternoon with sleigh, 2023, water colours and oils on canvas, 130 x 100 cm

lifo.gr