Ψάχνουν τους χώρους που θα στεγάσουν τις υπηρεσίες για την κυπριακή προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ανάμεσα σε άλλους τόσους κλειστούς και αχρησιμοποίητους χώρους, φαίνεται πως διάλεξαν το οίκημα του φυτωρίου, του Συνδέσμου Εικαστικών Καλλιτεχνών και Θεωρητικών Τέχνης, το οποίο βρίσκεται εντός του Δημοτικού Κήπου Λευκωσίας και αποτελεί κτίσμα του Νεοπτόλεμου Μιχαηλίδη, ειδικού χαρακτήρα. Τα ερωτήματα που προκύπτουν πολλά, όπως και οι ανησυχίες του συνδέσμου και της καλλιτεχνικής κοινότητας όσον αφορά τη συντήρηση του κτηρίου, του αρχείου που βρίσκεται εντός του χώρου όπως και ευρύτερα το μέλλον του οικήματος. Σημειώνουμε δε πως όλα αυτά συμβαίνουν μία εβδομάδα πριν τις εκλογές, δημιουργώντας ερωτηματικά κατά πόσον θα διασφαλιστεί ο χώρος αλλά και ο χαρακτήρας του κτηρίου, ενώ όλες οι ενέργειες πέφτουν στο κενό, καθώς τόσο η Βουλή όσο και οι δημοτικές αρχές έχουν σταματήσει τις εργασίες λόγω εκλογών. Αξίζει να πούμε, μάλιστα, πως ο σύνδεσμος επισημαίνει ότι τον έχουν ενημερώσει πως οι εργασίες συντήρησης θα αρχίσουν τον Ιούνιο, προκειμένου να ολοκληρωθεί και να παραδοθεί πριν τις αρχές του 2026 για προλάβουν την κυπριακή προεδρία της ΕΕ. Τι συνέβαινε, όμως, μέχρι σήμερα και τι προέχει αυτή τη στιγμή;

Η στέγη τους από το 2010

Ο χώρος αυτός αποτελούσε το φυτώριο του κήπου και σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Νεοπτόλεμο Μιχαηλίδη το 1969. Το 2010, ο Δήμος Λευκωσίας τον παραχώρησε στον σύνδεσμο, ώστε να καταστεί ένας χώρος ο οποίος θα στεγάσει τον -τότε- ΕΙ.ΚΑ (Σύνδεσμος Εικαστικών Καλλιτεχνών) για τις πολιτιστικές δραστηριότητές του.

Renovation. © Φωτογραφικό Αρχείο, Σύνδεσμος Εικαστικών και Θεωρητικών Τέχνης - φυτώριο.

Renovation. © Φωτογραφικό Αρχείο, Σύνδεσμος Εικαστικών και Θεωρητικών Τέχνης - φυτώριο.

​Έτσι, το φυτώριο κατόρθωσε να κάνει την πρώτη αποκατάστασή του χώρου, με χορηγίες από ιδιώτες και χρειάστηκε ένα ποσό των 60 χιλιάδων ευρώ, ώστε να λειτουργήσει σαν έδρα του σωματείου, εκθεσιακός χώρος και αίθουσα διαλέξεων. Στόχος του δήμου, όπως ανέφερε δημοσίευμα του «Παραθύρου» εκείνης της περιόδου, ήταν στο πλαίσιο των εορτασμών των 50χρονων της Κυπριακής Δημοκρατίας να μείνει ως ένα έργο υποδομής αναγκαίο για την ανάπτυξη των τεχνών στην πρωτεύουσα.

​​© Φωτογραφικό Αρχείο, Σύνδεσμος Εικαστικών και Θεωρητικών Τέχνης - φυτώριο.

«Φυτώριο εικαστικής «καλλιέργειας»

Βέβαια, όλα αυτά τα χρόνια, το οίκημα του φυτωρίου εκτός από μία όμορφη αυλή διατηρεί χαρακτήρα εικαστικής «καλλιέργειας». Πιο συγκεκριμένα, φιλοξένησε μία σειρά εργαστηρίων, δράσεων, συζητήσεων - εσωτερικών και ανοιχτών προς όλη την καλλιτεχνική (και μη) κοινότητα. Επιπλέον, αποτέλεσε έναν χώρο που έγινε ο συνδετικός κρίκος των Κύπριων καλλιτεχνών με τη διεθνή σκηνή. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, όμως, αποτελεί ένα κέλυφος συνεύρεσης, το οποίο, όπως σημειώνουν και οι ίδιοι, ενεργοποιείται συστηματικά ως πλατφόρμα παραγωγής σκέψης και προβολής ποικίλων δράσεων, όπου τα μέλη του, μέσα από ειδικές επιτροπές, επεξεργάζονται κυρίως τρία βασικά θέματα:

1. Τη θεσμοθέτηση του καθεστώτος του καλλιτέχνη και όσων συμβάλλουν στην παραγωγή πολιτισμού του τόπου.

2. Την εναρμόνιση νομοθεσιών που αφορούν την τέχνη και τον καλλιτέχνη και την εφαρμογή τους, όπως τη νομοθεσία του 1% για εμπλουτισμό των δημόσιων κτηρίων με έργα σύγχρονης τέχνης κατόπιν ανοικτών διαγωνισμών.

3. Τη δημιουργία συνθηκών ευνοϊκών προς όλους και κυρίως των νέων, προκειμένου όλοι μέσα από συλλογικές διαδικασίες να παράγουν έργο το οποίο να τους συνδέει με τον κόσμο.

© Φωτογραφικό Αρχείο, Σύνδεσμος Εικαστικών και Θεωρητικών Τέχνης - φυτώριο.

Στις 30 Μαΐου 2024

Την Πέμπτη 30 Μαΐου 2024, ο σύνδεσμος κάλεσε την ευρύτερη καλλιτεχνική κοινότητα, όπως και όσους ενδιαφέρονται σε μία συνάντηση για ενημέρωση και συλλογική προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι ο χώρος θα παραμείνει ένα πολιτιστικό κέντρο και κατ' επέκταση έδρα του φυτωρίου. Όπως αναφέρθηκε από τη Μαρία Λοϊζίδου, ο χώρος είναι διαμορφωμένος με τέτοιο τρόπο που εύκολα μπορεί να δεχθεί φθορά. Έτσι, πρόσθεσε, εκείνα τα δύο χρόνια της πανδημίας, υπέστη ζημιές. Ωστόσο, μετά τον κορωνοϊό, υπογράμμισε, «είμαστε πιο φτωχοί έτσι ο χώρος κατέληξε να λειτουργεί μόνο σε εσωτερικές συνευρέσεις, έτυχε να πέσει ένα υαλοπέτασμα, χωρίς βέβαια να πληγεί κάποιος. Κάτι που θορύβησε και οι ίδιοι άρχισαν να χρησιμοποιούν την αυλή για να αποφύγουν το όποιο δυσάρεστο γεγονός και ατύχημα. Αυτό, όπως σημειώνουν, τους έφερε στη δυσάρεστη θέση να μην έχουν εξωστρεφείς συνεργασίες. Σε ό,τι αφορά τις δραστηριότητες του Συνδέσμου, οι δράσεις δεν μειώθηκαν αλλά προσαρμόστηκαν με δυσκολία.

Έκτοτε, δηλαδή εδώ και 4 χρόνια, συνέχισε η κ. Λοϊζίδου, «είμαστε σε επικοινωνία με τον Δήμο Λευκωσίας για να συντηρηθεί ο χώρος. Κύριο πρόβλημα του χώρου είναι η υγρασία. Επισημαίνει πως οι επιστολές προς τον δήμο, χωρίς να λάβουν απάντηση μέχρι σήμερα. Φυσικά, δεν έμειναν άπραγοι, επιχείρησαν να βρουν χορηγίες από ιδιώτες, ωστόσο δεν κατέστη δυνατό και απέσυραν το ενδιαφέρον τους. Ο πρόεδρος του φυτωρίου Ευαγόρας Βανέζης, υπογράμμισε τη σημασία του οικήματος για τον σύνδεσμο αλλά και την καλλιτεχνική σκηνή, λέγοντας πως «χωρίς το οίκημα δεν θα υπάρχει διασύνδεση με το εξωτερικό».

Τα σενάρια

Στο γραπτό κάλεσμά τους πριν τη συνάντηση της Πέμπτης, ανέφεραν πως τα αιτήματά τους για συντήρηση φαίνεται πως λήφθηκαν υπόψη, αφού ο Δήμος Λευκωσίας θα πραγματοποιήσει εργασίες συντήρησης. Παρ' όλ' αυτά, οι ίδιοι εξέφρασαν τις ανησυχίες τους, καθώς σε ενημέρωση αναφέρθηκε πως θα αρχίσουν εργασίες ώστε να μετατραπεί σε συνεδριακό κέντρο το οποίο θα λειτουργήσει κατά το 2026 στην προεδρία της Κύπρου για την ΕΕ, ενώ παράλληλα θα είναι και ένας χώρος εκδηλώσεων. Σημειώνεται δε, πως υπάρχουν άλλοι χώροι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην εντός των τειχών Λευκωσία. Τα σενάρια, τα οποία δεν επιβεβαιώνονται τελικά, έκαναν λόγο και για χρήση του από τη Βουλή. Σε επικοινωνία που είχε ο σύνδεσμος με την πρόεδρο της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, διαψεύστηκε το συγκεκριμένο σενάριο.

Σε κάθε περίπτωση, τα ερωτήματα παραμένουν όσον αφορά τη χρήση του χώρου μετά τη συντήρηση, καθώς και τη διαφύλαξη του αρχείου. Πού θα μεταφέρουν το αρχείο; Πάντως, ο Δήμος Λευκωσίας, ο οποίος ανέλαβε τη συντήρηση, φέρεται να μην έδειξε ενδιαφέρον να το μεταφέρει σε κάποιο ασφαλή χώρο. Επιπλέον, πρόκειται για μία περιοχή ειδικού χαρακτήρα και παράλληλα ένα κτήριο το οποίο βρίσκεται εντός ενός κήπου. Επομένως, ο τρόπος που θα συντηρηθεί εγείρει ερωτήματα, αφού οι ίδιοι λένε πως ζήτησαν να μπορούν να παρακολουθούν τις εργασίες. Ένα αίτημα για το οποίο δεν πήραν απάντηση, όπως σημείωσαν την Πέμπτη. Το μόνο που τους λέχθηκε ήταν να είναι παρόντες στην επιλογή των φώτων που θα τοποθετηθούν για να είναι κατάλληλα για την έκθεση έργων, απόφαση που δεν τους ικανοποιεί εφόσον ο σύνδεσμος θέλει να επιβλέπει τις εργασίες όλου του έργου, διότι το θεωρούν το σπίτι τους.

«Όταν μπήκαμε στον χώρο με τον Νίκο Κουρούσιη και τον Θεόδουλο Γρηγορίου, βρήκαμε ένα χωματένιο πάτωμα γεμάτο σύριγγες και προφυλακτικά. Δώσαμε άλλη πνοή στον δημοτικό κήπο, διότι ξαφνικά διορθώθηκαν και άνοιξαν τα φώτα σε όλο τον κήπο και άρχισαν σιγά-σιγά να γίνονται εκδηλώσεις και στον υπόλοιπο χώρο από άλλες οργανώσεις. Απέκτησε μία νέα δυναμική. Στο μεταξύ, πρέπει να πούμε πως όταν άρχισε να λειτουργεί μας έσπαγαν τις λάμπες με σφεντόνες, έκλειναν τα φώτα, ωστόσο διατηρήθηκε το φυτώριο και συνέβαλε στην επαναλειτουργία του δημόσιου χώρου», δήλωσε η Μελίνα Σιουκιούρογλου. Επίσης, το φυτώριο, πρόσθεσε η ίδια: «Έκανε μία σειρά εκδηλώσεων, διοργάνωσε προγράμματα φιλοξενίας, έχουμε φέρει καλλιτέχνες εδώ από τη διεθνή σφαίρα, ενώ διεθνείς εκδόσεις κάνουν αναφορά στο φυτώριο».

Θέμα στη Βουλή

Αξίζει να σημειωθεί ότι το παρών τους έδωσαν ο υποψήφιος δήμαρχος Λευκωσίας Νίκος Τορναρίτη μαζί με τον βουλευτή Οικολόγων Χαράλαμπο Θεοπέμπτου, οι οποίοι ανέφεραν πως προτίθενται να εγγράψουν θέμα στην Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού. Ο τελευταίος σημείωσε την ανάγκη να παρουσιαστούν αναλυτικά οι εργασίες και επεμβάσεις που θα γίνουν από τον δήμο, εφόσον προκύπτει και περιβαλλοντικό ζήτημα λόγω της τοποθεσίας του. Παρούσα ήταν και η υποψήφια δημοτικός σύμβουλος Στέλλα Ευαγγελίδου, η οποία τόνισε την ανάγκη εμπλοκής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων και ΕΤΕΚ, λόγω του ειδικού χαρακτήρα του κτίσματος.

Ενέργειες Κασσιανίδου μετά τις εκλογές

Σε επικοινωνία του «Π» με την υφυπουργό Πολιτισμού δρα Βασιλική Κασσιανίδου, η ίδια ανέφερε πως στέκονται δίπλα στο φυτώριο για διατήρηση του χώρου του και προτίθεται να έρθει σε επαφή με τον νέο δήμαρχο μετά τις εκλογές και να διασαφηνιστούν τα σχέδια των δημοτικών αρχών για το οίκημα. Η κ. Κασσιανίδου υπογράμμισε πως αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο διότι οι επικείμενες εκλογές δεν αφήνουν περιθώριο και τελικά είναι κάτι που θα χρειαστεί να διαχειριστεί ο νέος δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο.

[Υ.Γ. Πρέπει να πούμε ότι ο κ. Τορναρίτης, έδωσε και μία υπόσχεση κατά τη διάρκεια της συζήτησης. «Εάν εκλεγώ, θα δώσω όλα τα κτήρια δημοτικής ιδιοκτησίας, και άλλα, σε καλλιτέχνες με ειδικά κίνητρα για να μπορέσει να αποκτήσει ζωή ο χώρος», είπε χαρακτηριστικά. Μένει τώρα να έρθουν οι εκλογές… αλλά καταγράφεται].