Οι δεκαοκτώ μέρες της αιγυπτιακής επανάστασης τον Ιανουάριο 2011, βρίσκουν την πιο εικαστική αναπαράστασή τους σε μια δεκάλεπτη ταινία της Μελίνας Νικολαΐδου, με τίτλο «Homo Bulla: 18 days».
Η ταινία προβάλλεται σήμερα, 8 Δεκεμβρίου, στο Ίδρυμα ARTος, στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Evolution of a Revolution», όπου θα πραγματοποιηθεί μια σειρά από παρουσιάσεις από Αιγύπτιους καλλιτέχνες, οι οποίοι συμμετείχαν με τον δικό τους τρόπο στην επανάσταση για ανατροπή της κυβέρνησης Μουμπάρακ.
Homo Bulla
«Είναι μια ταινία της στιγμής», λέει η Μελίνα Νικολαΐδου, η οποία γεννήθηκε στην Αμερική, μεγάλωσε στην Ασία και στην Ευρώπη και τα τελευταία τρία χρόνια επέλεξε να εγκατασταθεί στην Κύπρο.
Στην ταινία της με τίτλο «Homo Bulla: 18 days» (που θα πει «ο άνθρωπος ως φυσαλίδα»), η Μ. Νικολαΐδου χρησιμοποιεί την αρχαία μεταφορά έτσι όπως ειπώθηκε από τον Λουκιανό Σαμοσατέα, για να διηγηθεί την ιστορία των 18 ημερών της Επανάστασης στην Αίγυπτο. Ο Λουκιανός είχε πει πως ο άνθρωπος γεμίζει με αέρα και μπορεί να γίνει μικρός ή μεγάλος αλλά αναπόφευκτα κάποια στιγμή εκρήγνυται.
«Ήθελα να μιλήσω για την απομόνωση του ανθρώπου, παρά το γεγονός ότι είμαστε παγκόσμια συνδεδεμένοι», σημειώνει η Μ. Νικολαΐδη, η ταινία της οποίας είναι εξ ολοκλήρου γυρισμένη κάτω από το νερό. Η ίδια συνέλεξε το υλικό της μέχρι τις 24 Ιανουαρίου ’11. «Μία μέρα αργότερα, ξεκίνησε η επανάσταση».
Η καλλιτέχνις εδώ και χρόνια διατηρεί στενές σχέσεις με την κοινότητα των καλλιτεχνών της Αιγύπτου. Για πρώτη φορά επισκέφτηκε ως καλλιτέχνης η ίδια την Αίγυπτο στην Μπιενάλε Καΐρου το 2001, όπου παρουσίασε τρία έργα της. Έκτοτε επισκεπτόταν συχνά τη χώρα και ανέπτυξε φιλία με πολλούς από τους ανθρώπους που αποδείχθηκαν δέκα χρόνια μετά «πρωταγωνιστές» μιας επανάστασης.
Προσωπικό έργο
«Πριν την 25η Ιανουαρίου, ξεκίνησαν τα μηνύματα: ελάτε στην (πλατεία) Ταχρίρ, ελάτε στην Ταχρίρ. Και στις 25, ξέσπασε η εξέγερση. Για όσες μέρες διήρκεσε, ήμουν καθηλωμένη μπροστά στην τηλεόραση, παρακολουθούσα Al Jazeera, ανταλλάσσαμε τηλεφωνικά μηνύματα».
Για την Μ. Νικολαΐδου, το σκεπτικό της ταινίας της είχε πάρει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα πια. Η ατομικότητα του ανθρώπου εξαφανίστηκε στην πλατεία Ταχρίρ. «Το υλικό που είχα συλλέξει βρήκε από μόνο του την ιστορία. Ήθελα να δείξω και να τιμήσω μια πολύ σπάνια στιγμή στην ιστορία της ανθρωπότητας, κατά την οποία υπάρχει συλλογικότητα, εξαφανίζεται το ’εγώ’ και μένει το ’εμείς’».
Όπως εξηγεί, «το έργο αυτό είναι ίσως το πιο προσωπικό μου. Δεν θα μπορούσα να το κάνω για άλλη χώρα της Αραβικής Άνοιξης, δεν δικαιοδοτούμαι ούτε έχω την προσωπική εμπειρία να μιλήσω για τις άλλες χώρες».
Οι 18 ημέρες
Στα δέκα λεπτά και 30 δευτερόλεπτα που διαρκεί η ταινία, παρουσιάζονται αλληγορικά οι 18 ημέρες της επανάστασης: από την απομόνωση και την ανταλλαγή μηνυμάτων, την εξέγερση, τη μάχη και την είσοδο στο Ταχρίρ, όταν οι σφαίρες έγιναν αληθινές και η μέρα έμοιαζε ατέλειωτη. «Εκείνο το βράδυ της 28ης Ιανουαρίου, έχασαν τον φόβο. Και είτε θα πήγαιναν όλοι σπίτια τους, είτε θα συνέχιζαν τον αγώνα. Τελικά συνέχισαν».
Σύμφωνα με την ίδια, «το έργο τελειώνει με ένα άνοιγμα: ο δρόμος μπροστά μας είναι νέος και ανοιχτός αλλά και επικίνδυνος. Νιώθω πως οι δυσκολίες της επανάστασης, τώρα αρχίζουν».
+ Η ταινία προβάλλεται στις 18:50 στο πλαίσιο της εκδήλωσης «The Arab Spring: The Egyptian Experience - Evolution of a Revolution».
Η εκδήλωση ξεκινά στις 18:00 με τρεις παρουσιάσεις από Αιγύπτιους καλλιτέχνες:
η Aida Eltorie είναι διευθύντρια του ανεξάρτητου οργανισμού Finding Projects Association, ιδρύτρια και επιμελήτρια του 6 Contemporary Arts Space στο Κάιρο και αρχισυντάκτρια του Contemporary Practices Journal.
Ο Ammar Abo Bakr είναι ένας από τους πιο ενεργούς street artists στην Αίγυπτο σήμερα, ο οποίος έγινε ευρύτερα γνωστός για την τοιχογραφία του στην οδό Μοχάμεντ Μαχμούντ όπου τιμά τους μάρτυρες της επανάστασης δίνοντάς τους φτερά αγγέλων σε έντονα χρώματα. Επίσης, με συναδέλφους του ξεκίνησε την εκστρατεία γκράφιτι «No Walls» κατά την οποία ζωγραφίζει πάνω στα οδοφράγματα όσα κρύβονται πίσω από αυτά.
Η Leila Saad είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός και καθηγήτρια θεάτρου και επικοινωνίας και καλλιτεχνική διευθύντρια του ACT, στο Κάιρο.
