Ανταπόκριση από το Βερολίνο: Πανίκκος Χρυσάνθου

Η ταινία που σήκωσε την αυλαία του Φεστιβάλ του Βερολίνου κάνει μια αναφορά στη διασταύρωση δυο κόσμων, της «δυτικής» και «πολιτισμένης» γυναίκας και της «ιθαγενούς» και πρωτόγονης Ινουίτ.

Με τη Ζιλιέτ Μπινός [Juliette Binoche] έκαμε την έναρξή του το βράδυ της 5^ης Φεβρουαρίου το 65^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Ένα φεστιβάλ που, όπως μαρτυρά ο τίτλος του φέτος, ξεκίνησε το 1950, πέντε δηλαδή χρόνια μετά τον πιο μεγάλο πόλεμο που έκαμε ο άνθρωπος και μάλιστα στην ίδια την πόλη, που ήταν το επίκεντρο του πολέμου, την πρωτεύουσα του Χίτλερ.

Το ’50 η πόλη ήταν μοιρασμένη στα τέσσερα, σε αμερικανικό, ρωσικό, αγγλικό και γαλλικό τομέα. Τότε ξεκινούσε κι η περίοδος που ακολούθησε και έγινε γνωστή ως «ο ψυχρός πόλεμος». Η πόλη έγινε το πιο θερμό σημείο του ψυχρού πολέμου, μοιράστηκε με το πιο περίφημο διαχωριστικό τείχος της ανθρωπότητας, και αν ο ψυχρός πόλεμος μετατρέπονταν σε θερμό, σκόπιμα ή από ατυχία, η πόλη θα εξατμιζόταν στον ουρανό με τον πιο θεαματικό τρόπο.

Στο δυτικό, λοιπόν, τμήμα της πόλης, γνωστό ως Δυτικό Βερολίνο, που ήταν μια νησίδα εγκλωβισμένη στο κέντρο της Ανατολικής Γερμανίας, άνθισε αυτό το κινηματογραφικό φεστιβάλ, που εξελίχτηκε στο δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο.

Σ’ αυτή τη μοιρασμένη πόλη προβάλλονταν ταινίες από τη Δύση και την Ανατολή, από τον Βορρά και τον Νότο. Το διχασμένο Βερολίνο ένωνε με το φεστιβάλ του τον βαθιά διχασμένο κόσμο της εποχής του και γινόταν το πιο πολιτικοποιημένο και αντιπολιτευόμενο φεστιβάλ της εποχής μας. Λέει αυτό κάτι στους ιθαγενείς της Κύπρου, που έχουν μια μοιρασμένη πόλη; Τα τελευταία που ακούμε για ανταγωνιστικά φεστιβάλ βορρά και νότου δείχνουν ότι «ζουν στον κόσμο τους», μακριά από τα διδάγματα του σύγχρονου κόσμου.

Η Γαλλίδα ηθοποιός Ζιλιέτ Μπινός στο κόκκινο χαλί πριν από την πρεμιέρα της ταινίας Nobody Wants The Night, σε σκηνοθεσία της Ιζαμπέλ Κουασέ. ©EPA/BRITTA PEDERSEN

Το κοινό μπροστά από το Berlinale Palast στην έναρξη του 65^ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Πρόκειται για το πιο «φιλικό προς το κοινό» φεστιβάλ από τα μεγάλα της Ευρώπης [στον αντίποδα Κάννες και Βενετία] καθώς τα εισιτήρια διατίθενται στο κοινό χωρίς περιορισμούς και αποκλειστικές προβολές για τους σταρ ©EPA/KAY NIETFELD

Η εναρκτήρια ταινία 

Η Ζιλιέτ Μπινός, λοιπόν, ένα σύμβολο του «ευρωπαϊκού» κινηματογράφου, άνοιξε το Φεστιβάλ του Βερολίνου στην 65^η πραγματοποίησή του.

Είναι πια κι η Μπινός μια «ώριμη» σταρ, όπως και το Φεστιβάλ. Και δεν διστάζει να επιτρέψει να φανούν τα χαρακτηριστικά της ωριμότητάς της στο πρόσωπό της. Στην ταινία Nobody Wants The Night υποδύεται μια πενηντάρα Αμερικάνα των αρχών του 20^ού αιώνα, η οποία ταξιδεύει στον Βόρειο Πόλο για να συναντήσει τον άντρα της, που προσπαθεί να εξερευνήσει την αφιλόξενη αυτή περιοχή για τον άνθρωπο.

Όντας δυναμική κι έχοντας ως κίνητρο την άγνοια και την αγάπη της, εισέρχεται στη χώρα του χιονιού ακριβώς την περίοδο που τελειώνει το καλοκαίρι και ξεκινά ο μακρύς, σκοτεινός χειμώνας. Είναι η εποχή που ακόμα κι οι Εσκιμώοι εγκαταλείπουν το κυνήγι και τραβούν πιο νότια. Όντας γνώστες της φύσης, δεν τολμούν να αντιπαρατεθούν στην άγρια δύναμή της. Η Μπινός επιμένει. Και δίπλα της μένει μια νεαρή Εσκιμώα από μια αυτονόητη για τον πολιτισμό της ανάγκη συμπαράστασης στον ξένο. Ουσιαστικά, δηλαδή, υφίσταται μια θυσία. Η συμβίωσή τους θα γίνει ένα μάθημα για τη δυναμική πρώιμη εκπρόσωπο των μετέπειτα φεμινιστριών.

Η ταινία είναι μια περιπέτεια της ψυχής σε ένα όμορφο, «κινηματογραφικό» σκηνικό, το απέραντο άσπρο του χιονιού. Η γυναίκα μαθαίνει πως ο άντρας της, για την αγάπη του οποίου εισήλθε σ’ αυτή την περιπέτεια, την έχει προδώσει, καθώς η νεαρή Εσκιμώα είναι έγκυος από αυτόν.

Όμως το πιο ενδιαφέρον θέμα που βάζει η ίδια η ταινία, η διασταύρωση δυο κόσμων, της «δυτικής» και «πολιτισμένης» γυναίκας και της «ιθαγενούς» και πρωτόγονης Εσκιμώας, μένει δυστυχώς στην επιδερμική προσέγγιση.

Η σκηνοθέτιδα της ταινίας, που έχει τον τίτλο «Κανένας δεν θέλει τη νύχτα», προτιμά να αντιμετωπίσει αυτό το σημείο μέσα από μια σχεδόν φολκλορική ματιά, η οποία δείχνει συμπάθεια στη γυναίκα με την «άλλη» λογική, αλλά δεν τολμά να διερευνήσει την επαναστατική στάση της να συμπαρασταθεί και να θυσιαστεί για την «πολιτισμένη» της «αντίζηλο».

* Ο Πανίκκος Χρυσάνθου είναι σκηνοθέτης κινηματογράφου

ΑΡΧΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Στιγμιότυπο από την ταινία Nobody Wants The Night, με τις πρωταγωνίστριες Ζιλιέτ Μπινός [αριστερά] στον ρόλο της Τζοζεφίν Πίαρι και Ρίνκο Κικούτσι στον ρόλο της Αλάκα.