Του Διονύση Διονυσίου

Αν ένα πουλί μπορούσε να πει με ακρίβεια τι τραγουδάει, γιατί τραγουδάει και τι είναι αυτό που το κάνει να τραγουδάει, δεν θα έμπαινε καν στον κόπο να τραγουδήσει.

Η ρήση αυτή του Πολ Βαλερί αναφέρεται βέβαια στην ποίηση, σε μια προσπάθεια να εξηγήσει το μυστήριο γύρω από τη συγγραφή ενός ποιήματος. Το οποίο μυστήριο λειτουργεί πάνω από γλώσσες, φυλές και δόγματα. Όπως είπε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «η ομορφιά καραδοκεί. Αν είμαστε ελεύθεροι θα την αισθανθούμε μέσα στην ποίηση όλων των γλωσσών».

Στην πραγματικότητα όλοι χωράμε και οι ζωντανοί και οι νεκροί σε ένα ποίημα. Όλη η μνήμη του κόσμου χωράει σε ένα ποίημα. Όπως συμπλήρωσε ο Σέλλεϊ, «οι ποιητές όλων των εποχών έλαβαν μέρος στη συγγραφή ενός μεγάλου ποιήματος αενάως εν εξελίξει». Το οποίο ξεκινά από τον Όμηρο, συντονίζεται με τη γραφίδα του Σοφοκλή, διαπερνά τους στίχους του Σαίξπηρ, συναντιέται απρόοπτα πάνω σε ένα τραπέζι ανατομίας μιας ραπτομηχανής και μιας ομπρέλας με τον Λεοτρεαμόν, εκτυλίσσεται μέσα από τις άτακτες στροφές του Καβάφη, καταγράφεται ως σημαίνον και παγκόσμιος λόγος από τον Έζρα Πάουντ και ζωγραφίζεται σε θαλασσινές σπηλιές μέσα από τις γαλανές πινελιές του Ελύτη.

Όπως είπε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες,

«η ομορφιά καραδοκεί.

Αν είμαστε ελεύθεροι

θα την αισθανθούμε

μέσα στην ποίηση όλων των γλωσσών»

Η ποίηση δεν είναι αντικείμενο διδασκαλίας. Ή όπως έλεγε και ο Έλιοτ «δεν είναι ελευθέρωμα της συγκίνησης, αλλά απόδράση από τη συγκίνηση. Δεν είναι η έκφραση της προσωπικότητας, αλλά η απόδραση από την προσωπικότητα».

Η ποίηση εν ολίγοις απελευθερώνει τους ανθρώπους γι' αυτό είναι αναγκαίο να κυκλοφορεί σε όλα τα σχολεία, σαν μια πέρδικα που χάνεται στους θάμνους. Αυτός που την ανακαλύπτει γίνεται μόνιμος κυνηγός. Μόνιμος εραστής των ζαρκαδιών όπως θα έλεγε και ο Ελύτης, δηλαδή ποιητής. Η ποίηση, όπως έλεγε ο Μίλτων, «αρχίζει πάντα όταν κάποιος που πρόκειται να γίνει ποιητής διαβάζει ένα ποίημα». Γιατί η ποίηση, όπως έλεγε ο Σεφέρης, έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα. Ίσως είναι γι' αυτό που ξενίζει ο πρόσφατος και αβάσταχτα πεζός διάλογος που προέκυψε στην Κύπρο περί της διδασκαλίας Τουρκοκυπρίων ποιητών και εν γένει λογοτεχνών στα δημόσια σχολεία της χώρας μας. Ένας γνήσιος ποιητής κρεμάει την ψυχή του σεντόνι στο περίπτερο. Επιτρέποντάς μας να την ψηλαφίσουμε. Αυτές οι ψυχές δεν έχουν εθνικότητα, αλλά είναι απολύτως αναγκαίες για κάθε άνθρωπο, γιατί μας τρέφουν.

Η λογοτεχνία δεν είναι τίποτε άλλο από μια μορφή ψυχαγωγίας. Σκοπός είναι να άγει την ψυχή, υπό την έννοια του ότι προσπορίζει απόλαυση και ταυτόχρονα καλλιεργεί το πνεύμα μας. Όπως έλεγε και ο Πλάτων «Ουδέν άλλο έχουσα ες Άδου η ψυχή έρχεται πλην της παιδείας και τροφής», τουτέστιν «η Ψυχή κατεβαίνει στον Άδη χωρίς να κουβαλάει τίποτε άλλο πέρα από την παιδεία και την αγωγή της».

Για αυτό σας παρακαλώ: Αφήστε το σχολείο να γίνει ένα πανηγύρι αγωγής της ψυχής.