Γράφει η Μερόπη Μωυσέως

Η σουρεαλιστική στιγμή κατά την οποία χρειάζεται να καταφύγει κανείς σε ρωσικά κεφάλαια για να υποστηρίξει την παραγωγή μιας ταινίας για την Κύπρο, στην Κύπρο!

"Κύπρος: ο -όλα σε ένα- κινηματογραφικός προορισμός". Ή, ο κινηματογραφικός προορισμός που θα 'θελες. Πριν από μερικά χρόνια, η Συμβουλευτική Επιτροπή Κινηματογράφου [ΣΕΚΙΝ] του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού κυκλοφόρησε ένα συμπαθητικό διαφημιστικό έντυπο, με φωτογραφίες τουριστικής αισθητικής, το οποίο απευθυνόταν κυρίως σε παραγωγούς του εξωτερικού, με τίτλο "Κινηματογράφηση στην Κύπρο: τοποθεσίες γυρισμάτων, κίνητρα, πόροι".

Καλώς, οι ιθύνοντες εμφανίζονταν αισιόδοξοι μ' αυτή την κίνηση, ότι πράγματι η Κύπρος είναι "ένα νησί, ένα φυσικό πλατό, μια χώρα με 360 ημέρες ηλιοφάνειας", όπου "υπάρχει πάντα κάτι καινούργιο να ανακαλύψει κανείς". Ένα βήμα μπροστά η ΣΕΚΙΝ, δέκα βήματα πίσω η κινηματογραφική πολιτική του κράτους. Η σχεδόν ανύπαρκτη, και οπωσδήποτε χωρίς κανένα απολύτως όραμα, κινηματογραφική πολιτική του κράτους.
Την περασμένη βδομάδα, επανήλθε στην επικαιρότητα το θέμα της ανάπτυξης της Κύπρου ως κινηματογραφικού προορισμού, λόγω της συζήτησης που έλαβε χώρα στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας.

Το θέμα ενέγραψαν στην επιτροπή ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Πάμπος Παπαγεωργίου και ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων - Συνεργασία Πολιτών Γιώργος Περδίκης, ο οποίος με μια δήλωσή του μετά το πέρας της συνεδρίας έδωσε το στίγμα του ζητήματος. Ο κ. Περδίκης αναφέρθηκε σε μια βρετανική παραγωγή, θέμα της οποίας είναι μια οικογένεια Κυπρίων που ζει στη Βρετανία, λέγοντας χαρακτηριστικά: "Το Πισσούρι και η Επταγώνια θα μετακομίσουν στη Μάλτα επειδή η κινηματογραφική εταιρεία αποφάσισε ότι το κόστος είναι χαμηλότερο στη Μάλτα".

Ποια είναι αυτή η παραγωγή και γιατί τα γυρίσματά της να πραγματοποιηθούν στη Μάλτα; Και γιατί, εν τέλει, η Κύπρος δεν λαμβάνει μέτρα που θα μπορούσαν να την καταστήσουν κινηματογραφικό προορισμό;

Για την Ιστορία

Το θέμα της ανάπτυξης του οπτικοακουστικού τομέα στην Κύπρο και της διάθεσης κινήτρων για την προσέλκυση διεθνών παραγωγών [να πραγματοποιούνται, δηλαδή, στην Κύπρο γυρίσματα ταινιών, τηλεοπτικών σειρών κ.ά. όχι μόνο κυπριακής, αλλά διεθνούς παραγωγής], είναι μια μεγάλη και παλιά ιστορία.

Το πρώτο στέρεο βήμα ώστε να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ο οπτικοακουστικός τομέας και να ιδωθεί, εν τέλει, ο κινηματογράφος ως πολιτιστικό αλλά και οικονομικό αγαθό, με τη δυνατότητα ανάπτυξης της οικονομικής δραστηριότητας γενικότερα, έγινε το 2006. Εκείνη τη χρονιά, ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος [!] προσέγγισε τον Κρις Οικονομίδη, ιδρυτικό στέλεχος του ομίλου της LTV, και ζήτησε να του εισηγηθεί τρόπους ανάπτυξης της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στην Κύπρο. Ο ίδιος ανέλαβε να εκπονήσει μια μελέτη πιστεύοντας έντονα σε όσα έχει να προσφέρει στη χώρα η ανάπτυξη μιας τέτοιας βιομηχανίας.

Η πρόταση ολοκληρώθηκε δύο χρόνια μετά και κατατέθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο του Δημήτρη Χριστόφια το 2009. Έκτοτε παρέμεινε στα συρτάρια.

Το 2013, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού δημιούργησαν ένα σχέδιο κινήτρων για την προσέλκυση ξένων παραγωγών στην Κύπρο.

Σήμερα, το σχέδιο υποστηρίζεται από το υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, αλλά παραμένει στα συρτάρια του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο έχει και τον τελικό λόγο για την έγκρισή του. Πληροφορίες του "Π" αναφέρουν ότι η διεύθυνση φορολογικής πολιτικής του υπουργείου Οικονομικών εξετάζει αίτημα που έχει υποβληθεί σχετικά με την παροχή κινήτρων για την κινηματογραφική βιομηχανία, χωρίς όμως οποιαδήποτε εξέλιξη. Στο μεταξύ, στη συνεδρία της περασμένης Τρίτης δεν παρευρέθηκε εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών.

Κίνητρα και διευκολύνσεις

Τι αφορούν τα υπό συζήτηση κίνητρα; Πρόκειται κυρίως για φορολογικά κίνητρα που προσφέρονται σε παραγωγούς στο εξωτερικό, ώστε να έρχονται, να πραγματοποιούν γυρίσματα στην Κύπρο και να φεύγουν κερδισμένοι. Κερδισμένη όμως θα είναι, κυρίως, η ίδια η χώρα. Σκεφτείτε μόνο πόσες υπηρεσίες, πόσοι τομείς και τι αριθμό ανθρώπινου δυναμικού ενεργοποιούνται στη διάρκεια της παραγωγής μιας ταινίας, και πόσες "δυνάμεις" απελευθερώνονται όταν αυτή η ταινία φτάσει, εν τέλει, στις κινηματογραφικές αίθουσες. Δεν είναι τυχαίος ο ορισμός της UNESCO για τον κινηματογράφο: "πολιτιστικό αγαθό το οποίο διαθέτει και πτυχές οικονομίας, με δυνατότητα οικονομικής ανάπτυξης για κάθε χώρα".

Άτυπες συγκρίσεις

Η σημασία που αποδίδεται στην κινηματογραφική παραγωγή αναδεικνύεται από ενέργειες που υιοθετούνται για τη στήριξή της. Ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες παρουσιάζουν σχέδια οικονομικών κινήτρων: μέχρι το 2014, καταγράφηκαν 26 σχέδια σε 17 χώρες της Ευρώπης που διατίθενται για διεθνείς παραγωγές. Το 2009, ο οπτικοακουστικός τομέας στην Ευρώπη ενισχύθηκε με το ποσό των 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Γαλλία διαθέτει στον τομέα του κινηματογράφου το ποσό των 581 εκατ., η Ιταλία το ποσό των 146 εκατ., η Γερμανία 303 εκατ., παρέχοντας επιπλέον σειρά κινήτρων σε παραγωγούς. Πρόκειται, ωστόσο, για χώρες με παράδοση στον κινηματογράφο -και με μεγαλύτερη οικονομική δυνατότητα- και τα μεγάλα ποσά δικαιολογούνται. Η Μάλτα, ωστόσο, μια χώρα με την οποία συχνά συγκρίνεται η Κύπρος, διαθέτει 10 εκατομμύρια ευρώ για την παραγωγή ταινιών [η Κύπρος διαθέτει το ποσό του ενός εκατ.] και ένα από τα καλύτερα "πακέτα" κινήτρων και διευκολύνσεων, ώστε διεθνείς παραγωγές να βρίσκουν εκεί τον ιδανικό τόπο γυρισμάτων. Ποιες είναι αυτές οι "διευκολύνσεις"; Τα οικονομικά κίνητρα [φοροαπαλλαγή, επιστροφή φόρου, οι απλές διαδικασίες για την πραγματοποίηση γυρισμάτων χωρίς γραφειοκρατικά προσκόμματα, ή επιδότηση με διάφορους τρόπους].

Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κύπρος επωφελήθηκε με μια σειρά από μέτρα και αποφάσεις για τον οπτικοακουστικό τομέα. Ωστόσο, παραμένει μια από τις τελευταίες χώρες που δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει μέτρα ενίσχυσης για την παραγωγή ταινιών, τηλεοπτικών προγραμμάτων και άλλων οπτικοακουστικών έργων.

Γιατί είναι αναγκαία αυτά τα μέτρα, αν θέλουμε πραγματικά να αναπτυχθεί ο οπτικοακουστικός τομέας στην Κύπρο; Αρχικά, επειδή μελέτες έχουν καταδείξει πως ο εν λόγω τομέας είναι πιο εύρωστος εκεί όπου διατίθενται σχέδια οικονομικών κινήτρων. Επιπλέον, ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. Γιατί ένας παραγωγός να έρθει στην Κύπρο για γυρίσματα, όταν στη Μάλτα, στην Ουαλία ή στην Ουγγαρία ενδεχομένως να του επιστραφεί το 25% του προϋπολογισμού της ταινίας του; Πρόκειται για χρήματα, εξάλλου, που δεν θα μπουν στην τσέπη των παραγωγών, αλλά θα ξοδευτούν στην ίδια τη χώρα: σε ξενοδοχειακές μονάδες, σε εστιατόρια, σε τεχνικό εξοπλισμό, σε μέσα μεταφοράς... Ο ανταγωνισμός δεν είναι μόνο μεταξύ χωρών: το Οντάριο "κλέβει" κάθε χρόνο παραγωγές από το Χόλιγουντ προσφέροντας επιστροφή χρημάτων μέχρι και 40%. Και η Μάλτα έχει ετήσιο εισόδημα από μια από τις μεγαλύτερες τουριστικές της ατραξιόν, το Χωριό του Ποπάι, το οποίο στήθηκε ως το σκηνικό της ταινίας "Ποπάι: Η Ταινία", τη δεκαετία του '80.

Tα κίνητρα και οι διευκολύνσεις, λοιπόν, για την ανάπτυξη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στην Κύπρο είναι όχι μόνο αναγκαία πια, αλλά και απαραίτητα. Πρόσφατη μελέτη στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία διαθέτει 128 εκατομμύρια ευρώ στον τομέα του κινηματογράφου, κατέδειξε ότι, χωρίς το σχέδιο κινήτρων που διαθέτει, η παραγωγή ταινιών θα ήταν κατά 70% μικρότερη και θα έχανε περί τα 600 εκατομμύρια τον χρόνο.

Χαμένες ευκαιρίες

Τα ποσά που χάνει η Κύπρος κάθε λεπτό που περνά λόγω της αδράνειας του υπουργείου Οικονομικών και της αδυναμίας της κυβέρνησης να λάβει την πολιτική απόφαση και να προχωρήσει στην υιοθέτηση των φορολογικών κινήτρων είναι ανυπολόγιστα.

Κινέζοι, Ινδοί και άλλοι παραγωγοί έχουν χτυπήσει πολλές φορές την πόρτα του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ωστόσο επιλέγουν άλλες, πιο συμφέρουσες χώρες για τις παραγωγές τους.

Η Κύπρος έκλεισε ουσιαστικά την πόρτα στον παραγωγό ταινιών των αδελφών Νταρντέν, ο οποίος ήθελε να γυρίσει ταινία με θέμα την ψυχολογική αποκατάσταση δύο νεαρών κοριτσιών του γαλλικού στρατού που υπηρέτησαν στο Αφγανιστάν σε πολυτελές ξενοδοχείο στην Κύπρο. Η ταινία τελικά, με τίτλο Voir Du Pays [2016], γυρίστηκε στην Ελλάδα, με διεθνείς αλλά και Έλληνες ηθοποιούς [μεταξύ άλλων η Αριάν Λαμπέντ και ο Μάκης Παπαδημητρίου].

Άλλη χαμένη ευκαιρία ήταν η ταινία Μunich [2005], του Στίβεν Σπίλμπεργκ, με προϋπολογισμό 70 εκατ. δολάρια. Στην πλοκή της ταινίας υπάρχουν σκηνές στην Κύπρο, οι οποίες, όμως, γυρίστηκαν στη Μάλτα.

Αγώνας δρόμου για την αναζήτηση επενδυτών

Σε ρωσικά κεφάλαια εναποθέτει τις ελπίδες της ταινία για την Κύπρο

Αγώνα δρόμου πραγματοποιούν οι Κύπριοι συμπαραγωγοί της ταινίας με τίτλο [εργασίας] Do You Know Who I Am?, ώστε τα γυρίσματα να πραγματοποιηθούν στην Κύπρο.

Πρόκειται για τη βρετανική παραγωγή στην οποία έγινε αναφορά κατά τη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας και η οποία θεωρήθηκε ότι θα γυριστεί στη Μάλτα. Ωστόσο, η εν λόγω παραγωγή δεν "έκλεισε" ακόμη. Γι' αυτό και η χώρα μας έχει ακόμη την ευκαιρία να φιλοξενήσει την ταινία.

Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο της Αντριάν Ρόι με τίτλο Do You Know Who I Am? η οποία ήταν για μια βδομάδα στα ευπώλητα του διαδικτυακού βιβλιοπωλείου Amazon. Για την κυπριακής καταγωγής Αντριάν Ρόι, οι γονείς της οποίας μετανάστευσαν στην Αγγλία τη δεκαετία του '40, είναι προτεραιότητα η ταινία να γυριστεί στην Κύπρο. Γι' αυτό τόσο η ίδια όσο και οι συμπαραγωγοί της προσπαθούν με κάθε τρόπο να βρουν χρήματα ώστε η παραγωγή να μην «μετακομίσει» στη Μάλτα, όπου προσφέρεται σχέδιο κινήτρων.  

Η ιστορία της ταινίας ξεδιπλώνεται στην Κύπρο και τη Μεγάλη Βρετανία και στόχος είναι οι σκηνές στην Κύπρο να γυριστούν εδώ.

Βρετανικής παραγωγής, με Αμερικανό συμπαραγωγό, την ταινία θα σκηνοθετήσει ο Τζέισον Κόνερι, γιος του διάσημου ηθοποιού Σον Κόνερι. Γνωστοί ηθοποιοί από τον διεθνή χώρο αναμένεται να αναλάβουν τους κύριους ρόλους.

Με προϋπολογισμό περί των 3,5 εκατ. ευρώ, έχει εξασφαλίσει στη Βρετανία τα 2,5 εκατ. περίπου [εν μέρει με χορηγία ιδιώτη Κύπριου της Βρετανίας], και αναζητείται το ένα εκατομμύριο που θα κρατήσει την παραγωγή στην Κύπρο.

Το ποσό αναζητείται κυρίως σε Ρώσους επενδυτές, οι οποίοι πιθανώς να ενδιαφέρονται να επενδύσουν στην ταινία, αντιλαμβανόμενοι πολύ καλύτερα τα πλεονεκτήματα που μπορεί να τους αποφέρει μια τέτοια κίνηση. Γίνεται, επίσης, προσπάθεια ώστε η κυπριακή κυβέρνηση να αντιληφθεί τη σημασία που θα μπορούσε να έχει για τη χώρα η παραγωγή της ταινίας εδώ.

«Η ιστορία Κυπρίων μεταναστών, που τοποθετείται στην Κύπρο, που γράφτηκε από Κύπρια δεύτερης γενιάς και χορηγείται από ιδιώτες Κύπριους επενδυτές, να καταλήξει στη Μάλτα!», αναφέρει σε επιστολή της προς τη Συμβουλευτική Επιτροπή για τον Κινηματογράφο [ΣΕΚΙΝ] του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού η Κύπρια συνεργάτιδα της Αντριάν Ρόι στην εξεύρεση χορηγιών. «Θα ήταν ντροπή να χαθεί μια τέτοια ευκαιρία».

Εξ ου και η διάσημη -πια- ατάκα του Γιώργου Περδίκη στη συνεδρία της περασμένης Τρίτης της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας. Η κατάληξη της οποίας έχει ως εξής: «Το Πισσούρι και η Επταγώνια [σ.σ. περί της Επτακώμης πρόκειται, αλλά κρατάμε την αρχική, λανθασμένη, διατύπωση του κ. Περδίκη] θα μετακομίσουν στη Μάλτα επειδή η κινηματογραφική εταιρεία αποφάσισε ότι το κόστος είναι χαμηλότερο στη Μάλτα, αφού τα σπουδαία κεφάλια που μας διοικούν δίνουν κίνητρα στους επιχειρηματίες γης, τους εργολάβους, αλλά δεν δίνουν κίνητρα για κινηματογραφικές παραγωγές».

Η υπόθεση της ταινίας: Η Άνι Παπαδοπούλου γεννήθηκε στο Λονδίνο από Κύπριους γονείς. Η αυταρχική της μητέρα είναι αποφασισμένη να κρατήσει την Άνι υπό τον έλεγχό της μέχρι να βρει έναν καλό Έλληνα να παντρευτεί και να κάνει παιδιά. Πολλά παιδιά! Η Άνι όμως θέλει να μοιάζει περισσότερο σαν Αγγλίδα, να απολαμβάνει την ελευθερία της και να αποφασίσει η ίδια ποιον θα παντρευτεί. Εν τέλει φεύγει για σπουδές, γνωρίζει τον «πρίγκιπά» της και παντρεύεται. Όταν το προσωπικό της παραμύθι θα καταρρεύσει, αποφασίζει να επιστρέψει στη μητέρα της που, στο μεταξύ, επέστρεψε στην Κύπρο. Εκεί θα αποκαλυφθεί ένα τρομερό μυστικό και η Άνι θα αρχίσει να καταλαβαίνει τι σήμαινε η στάση της μητέρας της. Στην Κύπρο θα συμφιλιωθούν, και η ίδια η Άνι θα συμφιλιωθεί με τον εαυτό της, όχι τον κυπριακό ή τον βρετανικό, αλλά το μοναδικό κράμα των δύο.