Έργα φημισμένων χαρακτών από την Ιαπωνία του 18ου και 19ου αιώνα παρουσιάζονται σε μια έκθεση στο Κέντρο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίστεια από τις 24 Ιουνίου και μέχρι τις 30 Ιουλίου 2017.

Πρόκειται για ιαπωνικές ξυλογραφίες κορυφαίων χαρακτών [Ukiyo-e] αλλά και για ποιοτικές αναπαραγωγές του 20ού αιώνα, με ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και καλλιτεχνών.

Τα έργα περιλαμβάνονται στη συλλογή του Μουσείου Χαρακτικής Χαμπή.

Μεταξύ άλλων, στην έκθεση περιλαμβάνονται ξυλογραφίες των κορυφαίων χαρακτών Masanobu, Harunobu, Eishōsai Chōki, Eisui, Shunshō, Eisen, Utamaro, Kiyonaga, Hiroshige, Kunisada, Kuniyoshi και Yoshikuni.

Kitagawa Utamaro

Utagawa Kunisada

Keisai Eisen 

Kitao Masanobu

Παράλληλα, στην Πύλη Αμμοχώστου στη Λευκωσία, παρουσιάζονται από το Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή άλλες δυό εκθέσεις χαρακτικής ταυτόχρονα: «Σύγχρονη Ιαπωνική Χαρακτική» και «Έργα Mokuhanga του Οργανισμού MI-LAB Ιαπωνίας». Οι εκθέσεις αυτές θα είναι ανοικτές από 21 Ιούνη μέχρι 01 Ιούλη.

Γράφει για την τεχνική και τη θεματογραφία της ξυλογραφίας Ukiyo-e η επιμελήτρια της έκθεσης Helene Reeb – Tsangaris:

«Οι ιαπωνικές ξυλογραφίες τύπου Ukiyo-e έγιναν γνωστές στη Δύση μετά το 1850, και αμέσως εκτιμήθηκαν από καλλιτέχνες και συλλέκτες. Προβληματίστηκαν για τη μετάφραση της λέξης. Ukiyo: ο «επιπλέων» κόσμος. e: η εικόνα. Η λέξη είναι φορτωμένη με τη βουδιστική έννοια ενός κόσμου χωρίς μονιμότητα, και οι εικόνες καθρεφτίζουν την άστατη ζωή όπως εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας, την εφημερότητα της, τη «φευγαλεότητα» της. Χωρίς όμως θρησκευτικό περιεχόμενο: πρόκειται, στα πρώτα Ukiyo-e του 17ου αιώνα, για την πυρετώδη ζωή μιας κοινωνίας που αλλάζει και τείνει προς την απόλαυση της καθημερινής ζωής. Αυτή η έννοια διασχίζει τους αιώνες και τα Ukiyo-e, αν και τα θέματα εξελίχθηκαν με την ιστορία, την κοινωνία και τις ασχολίες της. Συνεχίζει μέχρι τον 20ο αιώνα να αποτελεί τη βάση των χαρακτικών Ukiyo-e.

Torii Kiyonaga

Σταθερή έμεινε επίσης η τεχνική. Μονόχρωμες στην αρχή, οι ξυλογραφίες έγιναν έγχρωμες με την τελειοποίηση της τεχνικής από τον Suzuki Harunobu γύρω στο 1760. Από τότε χρησιμοποιούνται μια πλάκα για το σχέδιο, και όσες πλάκες χρειάζονται για τις διάφορες έγχρωμες επιφάνειες. Ο καλλιτέχνης παράγει το κύριο έργο με σινική μελάνη σε λεπτό χαρτί. Η χάραξη και η εκτύπωση γίνονται σε εργαστήρια με συνεργεία τεχνιτών. Οι τεχνίτες κολλούν τη ζωγραφιά σε μια ξύλινη επιφάνεια κόβοντας τις περιοχές όπου το χαρτί είναι λευκό. Το ξύλο στη συνέχεια καλύπτεται με μελάνι και τυπώνεται σε χαρτί. Τα γραμμικά αντίγραφα (όσα χρώματα, τόσα αντίγραφα) στη συνέχεια επικολλούνται σε πλάκες στις επιφάνειες των οποίων κόβονται όσα μέρη του σχεδίου δεν έχουν το συγκεκριμένο χρώμα. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται για όλα τα χρώματα. Η πρώτη πλάκα μελανώνεται – το μελάνωμα γίνεται με βούρτσες και με μελάνια των οποίων η βάση είναι το νερό) – και τυπώνεται με το χέρι (το «μπάρεν» τρίβει το πίσω μέρος του χαρτιού που τοποθετήθηκε πάνω στη μελανωμένη πλάκα). Στο ίδιο χαρτί τυπώνονται διαδοχικά οι πλάκες για κάθε χρώμα, χάρη σε ένα αποτελεσματικό σύστημα σύμπτωσης (Kentō).

Toyokawa Yoshikuni

Ποικίλα τα θέματα των Ukiyo-e. Τα αρχικά θέματα ήταν παραστάσεις από την αστική ζωή: σκηνές διασκέδασης, αθλητές του σούμο, φημισμένοι ηθοποιοί, τα θεάματα στους δρόμους, οι όμορφες κομψοντυμένες ιερόδουλες των «πράσινων σπιτιών» – οίκων ανοχής – της φημισμένης γειτονιάς Yoshiwara στο Edo, (παλιά ονομασία του Τόκιο).

Suzuki Harunobu

Τα bijin-ga (ζωγραφιές όμορφων γυναικών) διανύουν τους αιώνες, μέχρι και τον 20ο αιώνα. Το ίδιο παρατηρείται για τα shunga – σεξουαλικές σκηνές – παρά την παρουσία της λογοκρισίας. Στο 18ο αιώνα το φάσμα των θεμάτων διευρύνεται με πιο εξελιγμένες σκηνές που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία της αναψυχής, με σκηνές της καθημερινής ζωής και διασκέδασης. Το σεξ δεν ήταν επιτρεπόμενο θέμα αλλά παρουσιαζόταν συχνά σαν θέμα στα Ukiyo-e. Όμως οι εκδότες και οι δημιουργοί των shunga αψηφούσαν τη λογοκρισία. Με την εφαρμογή της δυτικής προοπτικής, στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, αρκετοί καλλιτέχνες, πέρα από θέματα που τότε αρέσουν - τη χλωρίδα και την πανίδα – φιλοτεχνούν τοπία, και αναπτύσσεται η απόδοση της καθημερινής ζωής, με στιγμιότυπα της ζωής στο σπίτι και στο δρόμο. Στο τέλος του 19ου αιώνα, με παραδοσιακά κιόλας θέματα, τα Ukiyo-e δείχνουν επίσης την διείσδυση δυτικών στοιχείων στις παραστάσεις και επιρροή των καλλιτεχνικών ρευμάτων της Δύσης στην τεχνοτροπία των καλλιτεχνών.
Λίγα και πολύτιμα, είναι τα αντίτυπα της πρώτης έκδοσης, προστατευμένα στις συλλογές των μουσείων και συλλεκτών, σπάνια εκτεθειμένα. Όμως, ο τρόπος με τον οποίο φιλοτεχνούνται οι ξυλογραφίες – ζωγράφος από τη μία, χαράκτες-τεχνίτες, συχνά ανώνυμοι, από την άλλη, καθώς και το μεγάλο ενδιαφέρον τόσο των Ιαπώνων όσο και των Δυτικών για τα Ukiyo-e, προκάλεσαν από το 19ο αιώνα την «αυθεντική» αναπαραγωγή των ξυλογραφιών: το έργο ξανασχεδιάζεται πιστά, συνήθως με τις ίδιες διαστάσεις, η πλάκα /οι πλάκες ξαναχαράσσονται πανομοιότυπα, και τυπώνονται με την ίδια τεχνική και τα ίδια χρώματα.»

Kuniyoshi Tora

+ Από τις 24 Ιουνίου και μέχρι τις 30 Ιουλίου στο Κέντρο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίστεια, Λεμεσός. Πληροφορίες τηλ. 25222772.