Γράφει ο Χριστόφορος Νέστορος

Για δεκαετίες παρέμενε άγνωστο πού είχε ταφεί ο εθνικός ποιητής της Κύπρου, Βασίλης Μιχαηλίδης, με μόνο γνωστό στοιχείο ότι είναι στο κοιμητήριο Αγίου Νικολάου, στη Λεμεσό.

Τώρα, η συνεργασία ιστορικών, ερευνητών και η τελευταία ζωντανή μαρτυρία, φαίνεται πως οδηγούν στην ανεύρεση του τάφου του ποιητή της «9ης Ιουλίου».

Ανάμεσα σε δύο τάφους αστικών οικογενειών της Λεμεσού, στη νότια πλευρά του κοιμητηρίου του Αγίου Νικολάου, εντοπίζεται το σημείο που πιστεύεται ότι αποτέλεσε την τελευταία κατοικία του Βασίλη Μιχαηλίδη.

Σε συνεργασία με τη Μητρόπολη Λεμεσού προγραμματίζεται εκταφή των οστών στο σημείο εκείνο, για να εξακριβωθεί κατά πόσο είναι ορθή η άποψη των μελετητών.

«Κλειδί» ο Αριστείδης Κουδουνάρης

Ο γνωστός ιστοριοδίφης Αριστείδης Κουδουνάρης, πρόεδρος της Ιστορικής Εταιρείας Κύπρου, εικάζεται πως είναι ο τελευταίος εν ζωή άνθρωπος που γνώριζε για το ακριβές σημείο ταφής του ποιητή. Κι αυτό γιατί του το είχε υποδείξει ο δικηγόρος και λογοτέχνης Αντώνης Ιντιάνος (1899-1968), 50 και πλέον χρόνια προηγουμένως.

Η ξεθωριασμένη από τα χρόνια ανάμνηση του Α. Κουδουνάρη έγινε χρήσιμη πληροφορία στα χέρια του επιστημονικού διευθυντή του Παττίχειου Δημοτικού Μουσείου - Ιστορικού Αρχείου Λεμεσού, Μίμη Σοφοκλέους, ο οποίος την αξιοποίησε δεόντως. Με βάση την περιγραφή και την καθοδήγηση του Αριστείδη Κουδουνάρη αλλά και τη συνδρομή του αρχαιολόγου Γιάννη Βιολάρη, έγινε πριν από μερικούς μήνες κατορθωτό να εντοπιστούν μερικές από τις λίθινες πλάκες που οριοθετούσαν το μνήμα του Μιχαηλίδη.

Ανάμεσα σε επιφανείς

Το σημείο που θεωρείται ότι αποτελεί τον χώρο ταφής του Βασίλη Μιχαηλίδη -ο οποίος υπενθυμίζεται ότι πέθανε σε πτωχοκομείο της Λεμεσού αλλά ετάφη μεγαλοπρεπώς και δημοσία δαπάνη- βρίσκεται ανάμεσα στον τάφο του ιδρυτή του Παντείου Πανεπιστημίου, Γεώργιου Φραγκούδη, και του δημάρχου Λεμεσού Μιχαήλ Ηρακλή Μιχαηλίδη.

Σε αυτό το σημείο του κοιμητηρίου Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό εικάζεται πως τάφηκε ο εθνικός ποιητής της Κύπρου. Ο τάφος αγνοείτο μέχρι σήμερα παρά το γεγονός ότι η κηδεία του Βασίλη Μιχαηλίδη τελέστηκε μεγαλοπρεπώς στην παρουσία πλήθους «μαρτύρων» | ΦΩΤΟ ©ΠΑΥΛΟΣ ΒΡΥΩΝΙΔΗΣ)

Εκταφή οστών

Το δημοτικό συμβούλιο Λεμεσού, που έλαβε ήδη την πληροφορία για τον εντοπισμό του πιθανού σημείου ταφής του Μιχαηλίδη, σε πρόσφατη συνεδρία του αποφάσισε σειρά ενεργειών προς τιμήν του ποιητή, αφού το 2017 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον θάνατό του (απεβίωσε στις 8 Δεκεμβρίου 1917). Στο μεταξύ θα γίνει σε συνεργασία με τη Μητρόπολη Λεμεσού εκταφή των οστών για ταυτοποίησή τους. Θα ακολουθήσει η ανάδειξη του χώρου και δημιουργία μνημείου ως ελάχιστος φόρος τιμής στον Μιχαηλίδη.
Πάντως, θεωρείται τόσο βέβαιο ότι πρόκειται για το σημείο όπου ετάφη ο Μιχαηλίδης, ώστε ακόμα και σε περίπτωση που δεν βρεθούν -λόγω μεταφοράς αλλού- τα οστά, θα ανεγερθεί εντός του 2017 κενοτάφιο αφιερωμένο στον εθνικό ποιητή.

Έτος Βασίλη Μιχαηλίδη

Ο Δήμος Λεμεσού αποφάσισε παράλληλα την ανακήρυξη του 2017 σε Έτος Βασίλη Μιχαηλίδη. Μιλώντας στον «Π», ο πρόεδρος της Πολιτιστικής Επιτροπής του δήμου Νεόφυτος Χαραλαμπίδης ανέφερε ότι προγραμματίζεται σειρά εκδηλώσεων αφιερωμένων στο έργο και τη ζωή του Μιχαηλίδη. Επιπλέον ο δήμος θα είναι συντονιστής σε εκδηλώσεις οργανώσεων με τον ίδιο σκοπό. Η Λεμεσός, όπου ο ποιητής έζησε τα περισσότερα και πιο δημιουργικά του χρόνια, θα αποτελέσει το επίκεντρο, σε συνεργασία όμως και με τους δήμους Λευκονοίκου (όπου γεννήθηκε), Ιδαλίου, Λευκωσίας και Λάρνακας.

Ανάμεσα στις εκδηλώσεις που έχουν προταθεί από την προϊσταμένη των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του δήμου Λεμεσού, Νάτια Αναξαγόρου, είναι η διοργάνωση συναυλίας στο Δημοτικό Κηποθέατρο, στην οποία θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά το έργο του ποιητή «Ρωμιός και Τζον Πουλλής. Τζονής και Κακουλλής», μελοποιημένο από τον συνθέτη Λάρκο Λάρκου. Θα παρουσιαστεί επίσης το -μελοποιημένο από τον ίδιο συνθέτη- έργο του Μιχαηλίδη «Η Χιώτισσα». Προτείνεται ακόμη η διοργάνωση μιας έκθεσης χειρογράφων - παλαιοτύπων στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και μιας έκθεσης με ζωγραφικά έργα του Μιχαηλίδη στη Δημοτική Πινακοθήκη της πόλης.

Επιπλέον, το Παττίχειο Δημοτικό Μουσείο αποφάσισε όπως το 13ο Επιστημονικό Συμπόσιο Προφορικής Ιστορίας της Λεμεσού (που θα πραγματοποιηθεί στις 24 και 25 Νοεμβρίου 2017) έχει ως θέμα: «Ζώντας και δημιουργώντας στη Λεμεσό με τον Βασίλη Μιχαηλίδη». Το συμπόσιο καλείται να μελετήσει πώς επιβιώνει ο θρύλος του Βασίλη Μιχαηλίδη στη Λεμεσό μέσα από τις διάφορες εκφάνσεις του και κυρίως μέσα από τα δημιουργικά έργα (συνθέσεις, εικαστικά, λογοτεχνικά). Σύμφωνα με τον Μίμη Σοφοκλέους, η Λεμεσός πρέπει να συνυφανθεί με το όνομα του Βασίλη Μιχαηλίδη όπως η Αλεξάνδρεια με το όνομα του Καβάφη. Να σημειωθεί ότι ο μεγάλος ποιητής τιμήθηκε το 1959 επί δημαρχίας Κώστα Παρτασίδη και με τη φιλολογική συνεισφορά του Νίκου Ξιούτα, με την ευκαιρία των 110 χρόνων από τη γέννησή του (1849). Στο πλαίσιο αυτό έγινε η ονομασία της κεντρικής οδού Βασίλη Μιχαηλίδη όπου τοποθετήθηκε και προτομή του ποιητή. Τότε, επίσης, έγινε η πρώτη ουσιαστικά προσπάθεια συγκέντρωσης και έκδοσης του έργου και καταγραφής των βιογραφικών του στοιχείων.

Όπως, εξάλλου, εξιστορεί ο ερευνητής Πολύβιος Νικολάου, στο κλίμα ενθουσιασμού εκείνων των ημερών εντάσσεται η δωρεά του γιατρού Χριστόφορου Τορναρίτη προς τον Δήμο Λεμεσού, του χειρόγραφου ενός από τα άγνωστα και ανέκδοτα έργα του Μιχαηλίδη, «Ρωμιός και Τζον Πουλλής. Τζονής και Κακουλλής».