Το 2009, ο Γιώργος Λάνθιμος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις Κάννες με τον Κυνόδοντα, μια ταινία γυρισμένη στην Ελλάδα σε σενάριο που έγραψε με τον συνεργάτη του Ευθύμη Φιλίππου, και απέσπασε το βραβείο Ένα Κάποιο Βλέμμα, για να συνεχίσει με μία υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Το 2015, ο Έλληνας σκηνοθέτης πήρε για πρώτη φορά μέρος στο Επίσημο Διαγωνιστικό Πρόγραμμα των Καννών και βραβεύτηκε με το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής του φεστιβάλ. Ο Αστακός (The Lobster) ήταν μία διεθνής παραγωγή με τους  Colin Farrell, Rachel Weisz, Lea Seydoux, Ariane Labed, Angeliki Papoulia, John C. Reilly, Michael Smiley και Ben Whishaw. Η ταινία, σε σενάριο που υπέγραψε ο σκηνοθέτης με τον σταθερό συνεργάτη του, ήταν υποψήφια για Όσκαρ Πρωτότυπου Καλύτερου Σεναρίου. To The Verge αποκάλεσε τον Αστακό «μαγευτικό και παράξενο, πραγματικά τολμηρό». Το Rolling Stone «ευφυή, αλλόκοτο». Οι Los Angeles Times «πλούσιο, σουρεαλιστικό».

Δύο χρόνια μετά τον Αστακό, ο Γιώργος Λάνθιμος συνεργάζεται -παραδοσιακά- στο σενάριο με τον Ευθύμη Φιλίππου και σκηνοθετεί το Θάνατο του Ιερού Ελαφιού με τους Colin Farrell, Nicole Kidman, Barry Keoghan (’71), Raffey Cassidy (Tomorrowland), Sunny Suljic (The Unspoken), Bill Camp (12 Years a Slave) και την Alicia Silverstone (Clueless). Η ταινία ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα στο φετινό φεστιβάλ Καννών και έφυγε με το βραβείο Σεναρίου.

Χτίζοντας ένα ιδιόμορφο ψυχολογικό θρίλερ, οι δημιουργοί επιστρέφουν σε ένα κλειστοφοβικό οικογενειακό περιβάλλον, πιο σκληροπυρηνικό από τον Κυνόδοντα που τους έβαλε στον παγκόσμιο χάρτη, και επικαλούνται ήδη από τον τίτλο μια σχέση με τον αρχαίο μύθο της Ιφιγένειας και τον χειροπιαστό τρόμο που κλιμακώνεται σε θυσία. Οι διάλογοι είναι απολαυστικοί, διαβολικά και παγερά αστείοι, συνεπείς στο -δυσανάλογα των τραγικών περιστάσεων ανέκφραστο- ύφος της σεναριακής ομάδας. Ο σκηνοθέτης ενορχηστρώνει μεγαλειώδεις και στυλιζαρισμένες λήψεις και οι διάσημοι πρωταγωνιστές συμμορφώνονται απόλυτα στο αλλόκοτο, παγερό και βασανιστικό κλίμα της ταινίας. Ο Θάνατος του Ιερού Ελαφιού διακατέχεται από μια ξεκάθαρα ανίερη διάθεση και για αυτό προσφέρει μία μοναδική κινηματογραφική εμπειρία, με διεστραμμένα σπαρταριστές σκηνές που απασχολούν κοινό και κριτικούς πολύ μετά την προβολή της ταινίας.

Σύνοψη:

Ο Steven (Colin Farrell) είναι ένας διαπρεπής καρδιοχειρουργός, παντρεμένος με την Anna (Nicole Kidman), μία καταξιωμένη οφθαλμίατρο. Είναι ευκατάστατοι και ζουν ευτυχισμένοι με τα δύο τους παιδιά, τη δεκατετράχρονη Kim (Raffey Cassidy) και τον δωδεκάχρονο Bob (Sunny Suljic). O Steven έχει αναπτύξει φιλική σχέση με τον Martin (Barry Keoghan), ένα δεκαεξάχρονο αγόρι, ορφανό από πατέρα, το οποίο μοιάζει να έχει υπό την προστασία του. Τα πράγματα παίρνουν ολέθρια τροπή όταν ο γιατρός συστήνει τον Martin στην οικογένεια του, αναστατώνοντας τον κόσμο τους, ενώ ο ίδιος καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε μια ασύλληπτη θυσία και τον κίνδυνο να χάσει τα πάντα.

Διάρκεια: 121’

Αποσπάσματα από τη Συνέντευξη Τύπου στο 70^ο Φεστιβάλ Καννών

Το Ιερό Ελάφι: Η αρχαιοελληνική έννοια της θυσίας  

"Δεν έχω σαφή εικόνα για τη θυσία. Ήθελα να εξετάσω κάποια θέματα. Τη δικαιοσύνη, την επιλογή, την ανθρώπινη φύση και συμπεριφορά, τι συμβαίνει όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με διλήμματα. Φυσικά, στην ελληνική μυθολογία και στη θρησκεία συναντάμε τα θέματα αυτά. Δεν είναι δικές μου ιδέες, είναι πανανθρώπινες. Ο τίτλος προέκυψε όταν αρχίσαμε να γράφουμε το σενάριο. Σκεφτόμασταν την ιστορία και ανακαλύψαμε ότι έχει παραλληλισμούς με την τραγωδία του Ευριπίδη, την Ιφιγένεια. Σκεφτήκαμε ότι θα έχει ενδιαφέρον να ανοίξουμε έναν διάλογο με κάτι τόσο βαθιά ριζωμένο στην κουλτούρα μας, κάτι αιώνιο και υπαρκτό από την αρχή του πολιτισμού."-Γιώργος Λάνθιμος

Αναπάντητα ερωτήματα

" Καταλαβαίνω γιατί μπορεί κανείς να αναρωτιέται πώς ο κεντρικός ήρωας, ένας γιατρός, ένας άνθρωπος της επιστήμης, θα ήθελε μία λογική εξήγηση για αυτό που συμβαίνει. Αυτό όμως είναι και το ερώτημα της ταινίας, αυτός ο σκοπός της: να ξεκινήσει ο ίδιος ο θεατής αυτή την αναζήτηση. Δεν έχω τις απαντήσεις. Ποτέ δεν έχω τις απαντήσεις για τις ταινίες μου." -Γιώργος Λάνθιμος

Η εξερεύνηση των θεμάτων

" Όποιος δημιουργεί, εξερευνά θέματα. Δεν ξέρω αν καταλήγω κάπου. Φτάνω σίγουρα στην επόμενη στάση, σε μία διαφορετική περιοχή. Σαν ταξίδι. Φτάνεις κάποτε; Παραμένεις κάπου; Η εμπειρία συσσωρεύεται. Σε αλλάζει σαν άνθρωπο, δεν ξέρω απαραίτητα με ποιο τρόπο. Σε βοηθά να εξελιχθείς ή να σταθείς. Για τον καθένα είναι διαφορετικά. Είναι κάτι που με παρακινεί να συνεχίσω. Οπότε φτάνω σε έναν προορισμό και μετά ψάχνω τον επόμενο."-Γιώργος Λάνθιμος

Η συνεργασία με τα παιδιά-ηθοποιούς

"Το υλικό είναι σκληρό, αλλά λειτουργεί συσσωρευτικά. Στα επί μέρους κομμάτια του δεν είναι απαραίτητα τόσο σκληρό. Δεν το προσεγγίσαμε μόνο με σοβαρότητα. Η Nicole διηγείται ότι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της έλεγα ότι πρόκειται για κωμωδία. Και το πιστεύω αυτό. Βασικά, προσπαθήσαμε να το διασκεδάσουμε όσο μπορούσαμε, γιατί δουλεύαμε σκληρά. Προσπαθήσαμε να το πάρουμε ελαφριά και να το απολαύσουμε."-

"Πράγματι, ο Γιώργος μου έλεγε συνέχεια ότι το ύφος ήταν κωμικό. Πιστεύω ότι η Raffey (Cassidy)και ο Sunny (Suljic) ένιωσαν πολύ προστατευμένοι. Ήταν έτοιμοι για όλα, είχαν πραγματική εμπλοκή και ήταν ενθουσιασμένοι. Κάναμε πρόβες και περάσαμε πολύ χρόνο μαζί. "-Nicole Kidman 

Το στυλ κινηματογράφησης

"Πάντα προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο να μεταφέρω ένα σενάριο στο πανί, αφού το γράψουμε. Να κάνουμε την κινηματογράφηση σε στενή σχέση με το υλικό. Ένιωσα ότι η ταινία έπρεπε να είχε την αίσθηση ότι κάτι ξένο είναι παρόν. Οπότε η κάμερα είχε περισσότερη κίνηση, ακολουθούσε τους χαρακτήρες, παραμόνευε, παρατηρούσε από ψηλά. Αυτό αλλάζει, όσο κάνεις γύρισμα. Ξεκινάς με μία ιδέα και έχεις τις πρακτικές δυσκολίες. Οπότε πρόκειται για συνδυασμό όλων αυτών."-Γιώργος Λάνθιμος

Η επίδραση του σεναρίου

"Υπνωτίστηκα από το σενάριο. Η ταινία έχει αυτό το χαρακτηριστικό. Εγκατέλειψα την προσπάθεια να το αναλύσω και, όπως λέει ο Γιώργος, ξέχασα όλη την προετοιμασία και ήμουν απλώς παρούσα. Έχει έναν μοναδικό τρόπο, ένα δικό του όραμα, και νομίζω ότι η δουλειά του ηθοποιού ειδικά σε αυτές τις ταινίες είναι να βοηθήσει στην υλοποίηση του. Πολλές φορές ο Γιώργος μας έδινε την οδηγία να μην κάνουμε τίποτα. Είναι ενδιαφέρον γιατί είναι δύσκολο να το κάνει ένας ηθοποιός. Όταν είδα την ταινία, του είπα ότι δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο. Είχα υπνωτιστεί."-Nicole Kidman

" Έκανα οντισιόν πριν διαβάσω το σενάριο. Η ίδια η οντισιόν ήταν παράξενη. Ο Γιώργος μου ζήτησε να κάνω περίεργα πράγματα (λέει γελώντας). Μετά από αυτή την οντισιόν, ήθελα πολύ να πάρω αυτόν τον ρόλο. Αφού διάβασα το σενάριο, ήθελα ακόμα περισσότερο να κάνω την ταινία."-Raffey Cassidy

Τα παιδιά στην καρδιά αυτής της ιστορίας

"Δεν είχαμε εξ αρχής τα παιδιά στο μυαλό μας. Ήταν απλώς μία οικογένεια με παιδιά. Προσπαθώ να μην είναι πολύ αναλυτικός στην προσέγγιση μου. Δεν μου αρέσει να εξηγώ τι κάνουμε, γιατί το ανακαλύπτω κι εγώ ο ίδιος. Υπάρχει μια ιστορία και ένα σενάριο. Μετά έρχονται κι άλλοι άνθρωποι και συνεργαζόμαστε. Ο καθένας με την προσωπικότητα του φέρνει κάτι διαφορετικό. Δουλεύω πιο πολύ με τις κινήσεις των παιδιών, με παιχνίδια και έναν ανάλαφρο τρόπο που μπορεί να μην έχει προφανή σχέση με την πραγματική κατάσταση. Οπότε προσεγγίζουμε την κατάσταση με το υποσυνείδητο, γυρίζουμε τις σκηνές και είμαστε παρόντες. Δεν παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά. Δεν έχουμε συνεχώς στο μυαλό μας τι σημαίνει αυτό που κάνουμε ή τι σκεφτόμαστε."-Γιώργος Λάνθιμος

Από το σενάριο, στο γύρισμα και στο μοντάζ

"Ξεκινάμε πάντα από το σενάριο και ο χρόνος που διαθέτουμε με τον Ευθύμη (Φιλίππου) είναι πολύ σημαντικός. Προσπαθώ να μη σκέφτομαι τίποτα άλλο εκτός από το υλικό και την ιστορία. Δεν ξέρω πού θα γίνει η ταινία ή ποιος θα παίξει. Θέλω να νιώθω σίγουρος ότι έχουμε ένα σενάριο που λειτουργεί. Μετά μας απασχολεί το πού διαδραματίζεται. Συνήθως οι ιστορίες μας θα μπορούσαν να συμβούν οπουδήποτε, γεγονός απελευθερωτικό. Το casting είναι πολύ σημαντικό για μένα. Είμαι πολύ τυχερός που είχα ηθοποιούς όπως τη Nicole και τον Colin που έχουν συνεργαστεί μαζί μου ή ξέρουν τη δουλειά μου, που είναι έτοιμοι να κάνουν τέτοιες ταινίες. Το casting για τους μικρότερους ηθοποιούς ήταν χρονοβόρο. Είδαμε πολλά παιδιά από την Αμερική, την Αγγλία και την Αυστραλία. Δεν τους υποβάλλω σε μία δοκιμασία που έχω προσχεδιάσω, αλλά προσπαθώ να εκμαιεύσω ό,τι μπορώ από αυτούς. Έτσι το υλικό γίνεται πιο πλούσιο, γιατί βλέπουμε κάτι που δεν είχαμε φανταστεί. Μετά τις πρόβες αλλά και στο γύρισμα, πολλά καινούρια στοιχεία αναδεικνύονται, τα οποία είναι ευπρόσδεκτα. Μπορεί να είναι τύχη ή μοίρα. Προσπαθώ να μην ασκώ έλεγχο στον καιρό, στην τοποθεσία, στην ατμόσφαιρα. Προφανώς κάποια πρέπει να τα ελέγξεις. Παρ΄ όλο που όλα τα έχουμε σκεφτεί από πριν, τελικά τα πράγματα αλλάζουν ακόμα και στο μοντάζ, στη μείξη του ήχου. Είναι μια διαρκής ανακάλυψη καινούριων πραγμάτων, που πλουτίζουν το τελικό αποτέλεσμα."-Γιώργος Λάνθιμος

Επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιοί – μοναδικές ερμηνείες

" Δουλεύω με όλους με τον ίδιο τρόπο. Αποφεύγω να δίνω σαφείς οδηγίες."- Γιώργος Λάνθιμος

Όταν του έκανα ερωτήσεις, έκανε απλώς νοήματα. Αυτό είναι απελευθερωτικό. Σε απαλλάσσει από την αγωνία να είσαι ευχάριστος. Είναι πολύ ωραίο να δουλεύεις έτσι. Είναι αλλόκοτο, ειδικά για μένα που γιατί μόλις είχα τελειώσει από θεατρική παράσταση που είναι κάτι τελείως διαφορετικό.-Nicole Kidman

Ταινίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

"Θα ξαναέκανα γύρισμα στην Ελλάδα. Όπως είπα πριν, δεν ξεκινάμε από κάπου συγκεκριμένα. Οι ταινίες μας μέχρι τώρα θα μπορούσαν να διαδραματιστούν οπουδήποτε. Έχω κάνει γύρισμα σε διάφορα μέρη του κόσμου. Η εμπειρία είναι πολύ διαφορετική. Ήμουν πολύ αρνητικός στο να ξανακάνω γύρισμα στην Ελλάδα. Αλλά υπάρχει μια ελευθερία που ένιωσα όταν έκανα ταινίες στην Ελλάδα, που δεν τη βρίσκεις εύκολα αλλού, γιατί όταν μπαίνεις σε ένα πιο δομημένο περιβάλλον, προφανώς υπάρχουν περισσότεροι κανόνες, προσδοκίες για το πώς γίνονται τα πράγματα. Αν υπήρχε λόγος να γυριστεί μια ταινία στην Ελλάδα, θα το λάμβανα σοβαρά υπόψη μου.

Η ιστορία δεν είναι απαραίτητα συμβολική. Είναι αρκετά άμεση. Υπάρχει ενοχή, επιλογή, το ερώτημα της εκδίκησης. Προσπαθούμε να κρατάμε απόσταση από σύμβολα. Είμαστε πιο άμεσοι." -Γιώργος Λάνθιμος

"Δεν κρίνω τους χαρακτήρες. Τους υποδύομαι σαν ό,τι κάνουν να είναι σωστό. Έτσι μπήκα στο ρόλο που αποδείχτηκε ένας από τους πιο ανατριχιαστικούς ρόλους που έχω παίξει."-Berry Keoghan

"Το σενάριο έχει μια παράξενη λογική και αφήνεσαι στο μυστήριο του. Εμπιστεύτηκα τον Γιώργο, την ικανότητα και το όραμα του. Το συνολικό θέμα ήταν ζοφερό."-Colin Farrell

Συντελεστές

Σκηνοθεσία:  Γιώργος Λάνθιμος

Σενάριο: Γιώργος Λάνθιμος, Ευθύμης Φιλίππου

Παίζουν: Colin Farrell, Nicole Kidman, Barry Keoghan, Raffey Cassidy, Sunny Suljic, Alicia Silverstone, Bill Camp

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Θύμιος Μπακατάκης GSC

Μοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης

Γ. Λάνθιμος στη Die Welt: «Δεν θέλω να περάσω κανένα μήνυμα»

Κριτική για τη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου «The sacred deer» και συνέντευξη του σκηνοθέτη με τίτλο «Δεν θέλω να περάσω κανένα μήνυμα» δημοσιεύεται στην έντυπη έκδοση της Die Welt.

Στη συνέντευξή του ο σκηνοθέτης αναφέρει ότι δεν επιθυμεί να ερμηνεύσει ο ίδιος την ταινία του, αλλά δημιουργεί τον χώρο για να σχηματίσει τη δική του άποψη το κοινό. «Παρουσιάζω το έργο στον κόσμο και μετά ο θεατής μπορεί να το καταναλώσει ή να το ερμηνεύσει ή να το αγαπήσει ή να το μισήσει. Δεν μπορώ να προβώ σε αυτοανάλυση (…) η αμφισημία προετοιμάζει τον θεατή για περισσότερη σκέψη. Ναι, εάν με αναγκάσει κανείς, θα μπορούσα να δώσω μια ερμηνεία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχει μεγαλύτερη αξία από εκείνη του θεατή».

Ο Λάνθιμος αναφέρει ακόμα ότι εμπιστεύεται το ένστικτό του, ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπαίνει στη διαδικασία να περάσει συγκεκριμένα μηνύματα με τις ταινίες του. Επισημαίνει ότι τον ενδιαφέρει η δυναμική της κατάστασης που εξελίσσεται στο έργο του «The Killing of the sacred deer», και όχι η θεματική της ενοχής που θέτει ο δημοσιογράφος. Υπογραμμίζει ακόμα την αξία που έχουν για τον ίδιο οι διάλογοι της ταινίας, οι οποίοι δεν περιέχουν φράσεις ασυνήθιστες στην καθημερινότητα, αλλά το πλαίσιο στο οποίο εξελίσσονται τούς δίνει μια σουρεαλιστική αίσθηση.

Σε ερώτηση για το τι έχει αφήσει πίσω της η δικτατορία στην Ελλάδα, ο Λάνθιμος απαντά: τη δυσπιστία των Ελλήνων απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας. «Αυτή είναι και η αιτία της ευρέως διαδεδομένης διαφθοράς. Ο Έλληνας φοβάται ότι θα φανεί ανόητος, εάν ακολουθήσει τους κανόνες του παιχνιδιού». Ο σκηνοθέτης αναφέρεται ακόμη στη συνεργασία του με τον Δ. Παπαϊωάννου στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 2004.

Τέλος, σε ερώτηση, γιατί τις δύο τελευταίες ταινίες του τις έχει γυρίσει εκτός Ελλάδας, ο Λάνθιμος απαντά ότι δεν τον ικανοποιούσε πλέον ο τρόπος εργασίας στην Ελλάδα. «Μόνο μια χούφτα ανθρώπων κάνει ταινίες, επειδή πραγματικά είναι κάτι που αγαπά», αναφέρει ο Λάνθιμος, προσθέτοντας ότι κανείς δεν πληρώνεται. «Θέλω να κάνω σωστές ταινίες. Εάν ως σκηνοθέτης ήθελα να προοδεύσω, έπρεπε να εγκαταλείψω την πατρίδα μου».

- Κριτική της Barbara Schweizerhof για την ταινία του Γ. Λάνθιμου «The sacred deer», με αναφορές στο σύνολο της φιλμογραφίας του σκηνοθέτη δημοσιεύεται στην TAZ (Die Tageszeitung).

*Η ταινία θα προβάλεται στο σινεμά Πάνθεον από Παρασκευή 29/12 καθημερινά στις 8.30μμ.