Γράφει ο Νίνο Φένεκ Μικελλίδης*

Μια κορεάτικη μαύρη σάτιρα, «Παράσιτο» από τον Μπονγκ Τζουν Χο και ένα κοινωνικό ρεαλιστικό δράμα, «Ο νεαρός Αχμέντ» από τους Βέλγους αδερφούς Νταρντέν έδωσαν μια ακόμη εξαιρετική προσφορά στο φετινό 72ο κινηματογραφικό φεστιβάλ των Καννών, σε αντίθεση με τον Κουέντιν Ταραντίνο, που με την ταινία του, «Κάποτε στο Χόλιγουντ», βασικά απογοήτευσε. Αν και, τουλάχιστο από πλευράς γκλάμορ, ο Ταραντίνο είχε να παρουσιάσει δυο μεγάλους σταρ του σημερινού Χόλιγουντ, τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο και τον Μπραντ Πι, οι οποίοι, χτες το βράδυ, διέσχισαν μαζί του, το κόκκινο χαλί του Μεγάρου του φεστιβάλ, με εκατοντάδες φαν να τους υποδέχονται και να προσπαθούν να τους φωτογραφίσουν ή και να πάρουν σέλφις ή αυτόγραφα.



Ύστερα από μια υπεροπτική ανακοίνωση, που διαβάστηκε στα αγγλικά και στα γαλλικά, στην αίθουσα Debussy, όπου έγινε η δημοσιογραφική προβολή, και στην οποία ο Ταραντίνο ζητούσε από τους δημοσιογράφους να μην αποκαλύψουν τις λεπτομέρειες του φινάλε της ταινίας του, για να αφήσουν το «παγκόσμιο κοινό να τις απολαύσει με φρεσκάδα», ακολούθησε η προβολή της σχεδόν τριών ωρών (2 ώρες και 40 λεπτά) ταινίας του. «Ωδή στο Χόλιγουντ του 1969», εκείνο της τελευταίας χρυσής εποχής του Χόλιγουντ, αλλά και των δολοφονιών του Μάνσον, θέλησε να είναι η ταινία του ο σκηνοθέτης. Στο πρώτο μέρος, που είναι και το καλύτερο, ο Ταραντίνο καταφέρνει να δώσει μια (διασκεδαστική στο μεγαλύτερο μέρος της) εικόνα του Χόλιγουντ και του Λος Αντζελες της εποχής: των διαφημίσεων, των τρελών πάρτι (σε μια περίοδο που όλοι κάπνιζαν ασταμάτητα), των ταινιών και των δημοφιλών  τηλεοπτικών σειρών, ιδιαίτερα ενός τηλεοπτικού γουέστερν, που του δίνει την ευκαιρία να μας παρουσιάσει το πρωταγωνιστικό ντουέτο του, τον ηθοποιό Ρικ Ντάλτον (Ντι Κάπριο) και τον κασκαντέρ του, Κλιφ Μπουθ (Μπραντ Πιτ).  Γύρω τους κινείται ένας κόσμος, εκείνος των εφηβικών χρόνων του Ταραντίνο. Στον ίδιο κόσμο που κινείται και η Σάρον Τέιτ (πολύ καλή στο ρόλο η Μάργκοτ Ρόμπι) και ο Ρόμαν Πολάνσκι και που όλοι γνωρίζουμε πού θα καταλήξει.



Ο ρυθμός όμως της πλοκής κινείται άχαρα, επίπεδα, με σκόρπιες σκηνές, άλλες απολαυστικές και άλλες αδιάφορες, στημένες πάντως με ξεχωριστή φροντίδα (στην ανάπλαση ιδιαίτερα της εποχής, με πολλές ωραίες λεπτομέρειες και με τα χρώματα των ταινιών της τότε δεκαετίας), και με ένα φινάλε απρόσμενο, όπου κυριαρχεί μια αναπάντεχη, και αδικαιολόγητη τη φορά αυτή βίαιη (αντίθετα με τη βία και την ωμότητα που λειτουργούσε στις ταινίες του «Reservoir Dogs» και «Pulp Fiction»). Ανάμεσα στις πιο απολαυστικές σκηνές εκείνη με την Σάρον Τέιτ να ανακαλύπτει τον εαυτό της σε μια τεράστια αφίσα στο Λος Άντζελες, στην ταινία «The Wrecking Crew» (όπου συμπρωταγωνιοστούσε με τον Ντιν Μάρτιν στο ρόλο του Ματ Χελμ), και να πηγαίνει στο κοντινό σινεμά για να παρακολουθήσει την ταινία, ή εκείνη με τον ΝτιΚάπριο να συναντά στα στούντιο ένα μικρό κορίτσι (που αργότερα σε μια άλλη, το ίδιο απολαυστική σκηνή, την κρατάει ως όμηρο) και να φιλοσοφεί μαζί της και να ξεσπά σε λυγμούς ενώ αυτή προσπαθεί να τον ηρεμήσει. Στις καλές σκηνές κι εκείνη με τον Μπραντ Πιτ να οδηγεί με το αυτοκίνητό του, την Πούσικατ, ένα από τα κορίτσια του Μάνσον, στο περιβόητο Ράντσο Σπαν, όπου ζούσαν οι λάτρεις του Μάνσον.

Στο «Παράσιτο», ο Μπονγκ Τζουν Χο, γνωστός από άλλες συμμετοχές του σε ξένα φεστιβάλ (ανάμεσά τους: «Μνήμες δολοφονιών» και «Όκτζια»»), φτιάχνει μια δηκτική σάτιρα, διανθισμένη με ένα μαύρο χιούμορ αλλά και με δραματικές εξάρσεις, ταινία, γύρω από τη σύγχρονη κορεάτικη καπιταλιστική κοινωνία. Πρωταγωνιστές, δυο, διαφορετικών κοινωνικών τάξεων οικογένειες: η φτωχή τετραμελής οικογένεια του Κι-Τάεκ, που ζει σε μια υποβαθμισμένη, θλιβερή περιοχή (κάποια στιγμή, σε μια καταρρακτώδη βροχή όλα τα σπίτια της περιοχής πλημμυρίζουν από τα νερά αλλά και από τα βρόμικα των υπονόμων) και η πλούσια, τετραμελής οικογένεια του κυρίου Παρκ. Η χωρίς δουλειά οικογένεια του Κι-Τάεκ καταφέρνει, χάρη σ’ ένα έξυπνο κόλπο του γιου, να βρει δουλειά στο σπίτι του κυρίου Παρκ (ο γιος για να βοηθήσει την κόρη της οικογένειας, η κόρη για να βοηθήσει το μικρό, προβληματικό γιο τους, ο πατέρας να είναι ο σοφέρ και η μητέρα η οικονόμος του σπιτιού). Μόνο που όλα δεν πηγαίνουν όπως τα σχεδιάζουν.

Εκείνο που ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη είναι να δείξει τις διαφορές αλλά και τα οικονομικά και άλλα προβλήματα που θα οδηγήσουν σε πλήρη καταστροφή. «Θέλησα να δείξω πώς το άτομο σε μια καπιταλιστική κοινωνία οδηγείται στην αποξένωση και την καταστροφή του», ανέφερε ο Μπονγκ Τζουν Χο. «Η ταινία μου είναι και κωμωδία, και δράμα, και σάτιρα. Αν θέλετε». Παρόλο που στις πρώτες σκηνές στο πλούσιο σπίτι των Παρκ, οι δυο οικογένειες (με τους Παρκ να μη γνωρίζουν πως όλα τα άτομα που εργάζονται γι’ αυτούς ανήκουν στην ίδια οικογένεια) όλα δείχνουν να κυλούν ήρεμα – «το χρήμα είναι σαν το σίδερο που όταν σιδερώνει εξομαλύνει τις ρυτίδες», θα πει σε μια στιγμή, ο πατέρας. Οι κοινωνικές αδικίες όμως, κάποια στιγμή, θα βγουν στην επιφάνεια. Στην αρχή με τρόπο κωμικό, στη συνέχεια τραγικό. Ο Μπονγκ Τζουν Χο κινείται με άνεση ανάμεσα σ’ ένα στιλ που συνδυάζει τα διάφορα είδη (από μαύρη κωμωδία σε δράμα), θυμίζοντάς μου κάπως τον «Κανόνα του παιχνιδιού» του Ρενουάρ, με εξαίρετους ηθοποιούς (μερικοί τακτικοί συνεργάτες του), με εικόνες δυνατές κι ένα ρυθμό που μεταπηδά με την ίδια άνεση από την ηρεμία στο σασπένς και τανάπαλιν. Μια ταινία που σίγουρα θα είναι ανάμεσα στα φαβορί για ένα από τα βραβεία.



Το ίδιο δυνατή, με διαφορετικό τρόπο, ήταν και η ταινία «Ο νεαρός Αχμέντ» των Ζαν-Πιερ και Λικ Νταρντέν. Ταινία που αντιμετωπίζει τον τζιχαντισμό και γενικά τον θρησκευτικό φαντατισμό με ένα έξυπνο τρόπο, μέσα από ένα 13χρονο αγόρι, τον Αχμέντ, γιο μεταναστών, γεννημένο στη Γαλλία, που παρασύρεται από τα διδάγματα ενός φανατικού Ιμάμ, που προσπαθεί να τον μετατρέψει σε «αληθινό» και πιστό μουσουλμάνο, για να εναντιωθεί, με κάθε τρόπο (ακόμη και με το έγκλημα) ενάντια στους άπιστους. Αντίθετα με τη μητέρα του,τη δασκάλα του και άλλους γύρω του, που προσπαθούν να τον συνεφέρουν και να τον απομακρύνουν από τα επικίνδυνα διδάγματα του Ιμάμ, ο νεαρός Αχμέντ συνεχίζει με πείσμα την επικίνδυνη πορεία του, αποφασισμένος, κάποια στιγμή να σκοτώσει την «ακάθαρτη» δασκάλα του.

Οι βραβευμένοι δυο φορές με το Χρυσό Φοίνικα («Το αγόρι» και «Ροζέτα») Νταρντέν αποφεύγουν τον οποιοδήποτε συναισθηματισμό για να πάνε κατευθείαν, και με ένα αυστηρό, λιτό τρόπο, στο θέμα τους. Με μικρές, απλές, ωραία στημένες, σκηνές, «χτίζουν» μεθοδικά το χαρακτήρα του Αχμέντ, ενώ παράλληλα, αναπτύσσουν τις προσπάθειες των συγγενών και φίλων (μαζί κι ενός κοριτσιού, που για ένα πολύ σύντομο δυστυχώς διάστημα κάνει τον Αχμέντ να ξεφύγει από το σκοπό του) να τον βοηθήσουν να ξεφύγει από τον φανατικό κλοιό που τον οδηγεί αναπόφευκτα στην καταστροφή του. Μια σημαντική, αναγκαία για την εποχή μας, σκηνοθετημένη με νεύρο και δύναμη, ταινία, που προστίθεται σ’ αυτές που θα διεκδικήσουν ένα από τα μεγάλα βραβεία.

(ΚΥΠΕ/ΝΦΜ/ΑΧΡ)

*Ο Νίνος Φένεκ Μικελλίδης είναι ο ανταποκριτής του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων στο Φεστιβάλ των Καννών.