Δρεπάνι & Κώδικας είναι ο τίτλος της διεθνούς έκθεσης η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Phygital που σχεδιάστηκε για την Κύπρο από τη Δρ Χρυσταλλένη Λοϊζίδου με στόχο τη διερεύνηση σύγχρονων διεργασιών προς μια οικονομία βασισμένη στον καταμερισμό γνώσης και στην επανεξέταση των καπιταλιστικών ερμηνειών της πίστωσης, της εργασίας και της παραγωγής.
Επί του παρόντος, το πρόγραμμα Phygital εφαρμόζεται στα Τζουμέρκα (Ελλάδα), στα Τίρανα (Αλβανία) και στη Λευκωσία (Κύπρος), και αφορά στη δημιουργία makerspaces σε τοπικές κοινότητες, εστιάζοντας στη χρήση λογισμικών ανοιχτού κώδικα και στη συλλογική δράση.
Ο τίτλος της έκθεσης προτείνει τον συνδυασμό δύο εργαλείων: Το δρεπάνι, εργαλείο συνδεδεμένο πρακτικά με την αγροτική ζωή και συμβολικά με κοινωνικές επαναστάσεις. Ο κώδικας, η γλώσσα-εργαλείο στον προγραμματισμό που μέσα από κινήματα, όπως αυτό του ‘ελεύθερου λογισμικού’, συνδέεται επί του πρακτέου με την απρόσκοπτη χρήση και (ανα)διανομή τεχνολογιών, ενώ σε θεωρητική βάση, με την κοινωνική διεκδίκηση της ελευθερίας στην πρόσβαση και τη δημιουργία.
Αν και τα δύο αυτά εργαλεία ανήκουν σε διαφορετικές, φαινομενικά, σφαίρες δραστηριοτήτων (της υλικής και της ψηφιακής), ο σχεδιασμός τους έχει κοινή αφετηρία: την πρόθεση ανάπλασης του κόσμου στον οποίο ζούμε. Υπό αυτή τη σκοπιά, το δρεπάνι και ο κώδικας μάς οδηγούν στην καρδιά του ευρύτερου προγράμματος του Phygital, το οποίο βασίζεται σε πρακτικές που κινούνται ανάμεσα στο αναλογικό και το ψηφιακό, συγκεράζοντας προγενέστερες μορφές δημιουργίας και συμβίωσης με τρέχουσες μεθόδους παραγωγής και σύγχρονες αντιλήψεις περί συλλογικότητας και συμμετοχικότητας.
Άγγελος Πλέσσας, Eternal Internet Brother/Sisterhood (1-3), Νικητής βραβείου Δέστε 2015, Ίδρυμα Δέστε, φωτο: Γιώργος Σφακιανάκης. Ευγενική παραχώρηση: The Breeders.
Η έκθεση φιλοξενείται στο Μουσείο Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Δήμου Λακατάμιας. Το μουσείο στεγάζεται σε μια παλιά οικία, χτισμένη επί Αγγλοκρατίας (1922) με παραδοσιακές μεθόδους οικοδόμησης και τοπικά υλικά. Η συλλογή των εκθεμάτων είναι αποτέλεσμα συλλογικής δράσης καθότι συγκροτήθηκε από δωρεές των κατοίκων του δήμου. Φέρνει μαζί αντικείμενα, όπως έπιπλα και οικιακά σκεύη, εργαλεία υφαντικής και γεωργίας, συμπεριλαμβανομένου και ενός δρεπανιού, τα οποία αποκαλύπτουν την ιστορία της Λακατάμιας ως αγροτική κοινωνία, όπου η ζωή βασιζόταν στους δεσμούς ανάμεσα στην κοινότητα, στην παρατήρηση της φύσης και στις τεχνολογίες που αναπτύσσονταν με στόχο την επιβίωση.
Αναγνωρίζοντας την ιδιαιτερότητα ενός τέτοιου πλαισίου και την πρόκληση της δημιουργίας διαλογικών διασυνδέσεων μεταξύ των σύγχρονων πρακτικών δημιουργίας (makercultures) και μεθόδων παραγωγής και επιβίωσης του παρελθόντος, η έκθεση διαμορφώνει ένα δικό της σύστημα επαναταξινόμησης και κατηγοριοποίησης. Χρησιμοποιώντας ένα ευρέως διαδεδομένο σύστημα επιφανειών τοποθέτησης, τα αντικείμενα του μουσείου επανατοποθετούνται και παρουσιάζονται ξανά, αυτή τη φορά σε συνδυασμό με τα έργα των καλλιτεχνών, oμάδες πρωτοτύπων και το ευρύτερο πρόγραμμα των εκδηλώσεων.
Μπαχάρ Νουριζάντε, από την παρουσίασή της Η κόκκινη πόλη του Πλανήτη Καπιταλισμού: Μυθοποιήματα του ελεύθερου εμπορίου, από τον Σοβιετικό αποκεντρωτισμό στο Χονγκ Κονγκ, 23 Οκτωβρίου 2019.
Πιο συγκεκριμένα, στην έκθεση Δρεπάνι & Κώδικας, Κύπριοι και διεθνείς καλλιτέχνες παρουσιάζουν έργα τα οποία αναλογίζονται, επανεξετάζουν και αντιπαρατίθενται με τρέχοντα πρότυπα παραγωγής και γνώσης, όπως αυτά διαμορφώνονται στο πλαίσιο των παγκόσμιων ψηφιακών κοινών. Συγχρόνως, το μουσείο μας επιτρέπει να ρίξουμε μια ματιά σε κατασκευαστικές και οικιστικές συνήθειες του πρόσφατου παρελθόντος και παρουσιάζεται ως το φυσικό και εννοιολογικό πεδίο για τα πέντε πρωτότυπα του Phygital στην Κύπρο, ενώ συνάμα, διαμορφώνεται το makerspace στη Λακατάμια, στο Πολυδύναμο Κέντρο του δήμου σε συνεργασία με το Ερευνητικό Ίδρυμα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία στην Κύπρο εξελίσσεται παράλληλα με την εξάπλωση των makerspaces/hackerspaces-εργαστηρίων ανά το παγκόσμιο, σε κοινότητες όπου χρησιμοποιούνται και δημιουργούνται συνεργατικά εργαλεία ελεύθερου και ανοικτού λογισμικού. Ιδωμένη σε συνάρτηση με το χώρο του μουσείου και το πλαίσιο της έκθεσης, η δημιουργία του makerspace στη Λακατάμια μας επιτρέπει να επανεξετάσουμε την κατανόηση της παράδοσης των τεχνολογιών, της δημιουργίας και της από κοινού παραγωγής, σε εποχές ψηφιακών και φυσικών (Phygital) πραγματικοτήτων.
Εμίντιο Βάσκες, Lack Fine Pose, 2019, καλούπια πολυουρεθάνης από τη σειρά επίπλων LACK της Ikea, διαστάσεις μεταβλητές, LED λευκό, βίντεο από μετατροπή φιλμ 16mm, φωνή αφηγητή text-to-speech AI. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη.
Η έκθεση συνοδεύεται παράλληλα από πλούσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων, το οποίο περιλαμβάνει makeathons, εργαστήρια, ξεναγήσεις για σχολεία και σχολές τέχνης, παρουσιάσεις, διαλέξεις, παραστάσεις και προβολές. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων επισκεφθείτε: https://thkioppalies.org/Projects.
Η έκθεση διοργανώνεται από το Ερευνητικό Ίδρυμα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και αποτελεί μέρος του Phygital (έργο Interreg V 2014-2020 BalkanMed που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση). Συνδιοργανωτές είναι το πρόγραμμα Καλών Τεχνών του Τμήματος Σχεδιασμού και Πολυμέσων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και ο Δήμος Λακατάμιας. Εταίρος υλοποίησης Thkio Ppalies.
Νιχάαλ Φαϊζάλ, A.I. Artificial Intelligence, 2001 (Sci-Fi Drawings, 2017-σειρά σε εξέλιξη), 10 x 7 ίντσες. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη.
Ταπίτα Ριζέρ, WWW GLOBAL COM, 2014. Βίντεο, 6'. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας.
+ Εγκαίνια στις 24 Οκτωβρίου στις 18:00 στο Μουσείο Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Δήμου Λακατάμιας (Αγίας Παρασκευής 7, Λακατάμια, 2311). Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη 16:00-20:00, Παρασκευή 16:00-20:00, Σάββατο 15:00-19:00. Η έκθεση θα παραμείνει στον χώρο του Μουσείου Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 2020.
Παράλληλο πρόγραμμα εκδηλώσεων από τις 28 Σεπτεμβρίου 2019 μέχρι τον Μάρτιο 2020.
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Ραΐσσα Αγγελή, Μαρία Ανδρέου, Άδωνης Αρχοντίδης, Βερόνικα Γεωργίου, Όλγα Μισίνσκα, Έλεν Μπλακ & Γιάννης Κολακίδης, Ζακ Μπλας, Μπαχάρ Νουριζάντε, Τζένι Νταν, Άγγελος Πλέσσας, Ταπίτα Ριζέρ, Έλενα Σαββίδου, Νιχάλ Φαϊζάλ, Εμίντιο Βάσκες
Πρωτότυπα Phygital: Εχσάν Αμπντί, Οδυσσέας Οικονομίδης, Θράσος Νεραντζής, Μαρία Τουμάζου, Κώστας Τσαγγαρίδης
Σχεδιασμός: Νίκος Στέφου
Επιμελητική ομάδα: Πήτερ Εραμιάν, Έλενα Πάρπα, Ευανθία (Εύη) Τσελίκα
Πληροφορίες για την έκθεση και το πρόγραμμα: https://thkioppalies.org/Projects
Πληροφορίες για το έργο Phygital: https://phygitalproject.eu/
Πληροφορίες για το UNRF: https://www.unrf.ac.cy/
Κύρια φωτογραφία: Ραϊσσα Αγγελή, Hey Tom, 'The future is not what it used to be', 2017, μοντάζ ηλιοβασιλέματος από το YouTube, ηλιοπροστασία παρμπρίζ, κεραμικά , διαστάσεις μεταβλητές. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας.
