Αρνητικό πρόσημο είχαν οι ειδήσεις για την πολιτιστική κληρονομιά που βρέθηκαν στα διεθνή πρωτοσέλιδα το 2019: από τη βομβαρδισμένη Παλμύρα μέχρι τη φλεγόμενη Notre Dame 

Η εικόνα που στοίχειωσε τον κόσμο το 2019 είναι αναμφίβολα ο καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων τυλιγμένος στις φλόγες, αναφέρει σε κείμενό της η "The Art Newspaper", επιχειρώντας έναν απολογισμό των ειδήσεων που αφορούν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και βρέθηκαν στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου.

Η Παναγία των Παρισίων υπέστη σημαντικές ζημιές όταν στις 15 Απριλίου 2019 ξέσπασε φωτιά που κατέκαψε τον θόλο του καθεδρικού. Σημαντικά θρησκευτικά κειμήλια μοναδικής αξίας και έργα τέχνης που βρίσκονταν στον 800 ετών ναό έγινε κατορθωτό να σωθούν, ωστόσο μέρος του θόλου κατέρρευσε, ενώ το βέλος του, ύψους 93 μέτρων, καταστράφηκε ολοσχερώς. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν έδωσε στον γαλλικό λαό την υπόσχεση ότι ο ναός θα αποκατασταθεί σε διάστημα πέντε ετών. Αντιδρώντας στην εξαγγελία, 1.100 ειδικοί συντηρητές υπέγραψαν αίτημα προειδοποιώντας ότι το δαιδαλώδες εγχείρημα της αποκατάστασης της Παναγίας των Παρισίων δεν πρέπει να γίνει βεβιασμένα. Επιπλέον, τον Ιούλιο 2019 Γάλλοι βουλευτές ψήφισαν τη δημιουργία ενός οργάνου που θα αναλάβει την αποκατάσταση του καθεδρικού ναού, ωστόσο το ντιμπέιτ εξακολουθεί να υφίσταται: τα ξύλα στην οροφή του καθεδρικού προέρχονταν από δέντρα που κόπηκαν τον 12ο και 13ο αιώνα και οι ειδικοί είναι διχασμένοι κατά πόσον θα πρέπει στην αποκατάσταση να χρησιμοποιηθεί παλιά ξυλεία ή μοντέρνα υλικά όπως σίδηρος ή τσιμέντο.

Παράνομη αγορά τέχνης

Κατά κόρον το 2019 υπερασπιστές της πολιτιστικής κληρονομιάς επισήμαναν την αφθονία αρχαίων θησαυρών που προσφέρονται προς πώληση στο facebook. Πρόκειται για θησαυρούς οι οποίοι λεηλατήθηκαν σε ζώνες συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Μια έκθεση του Ερευνητικού Έργου για την Εμπορία και την Ανθρωπολογία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς εντόπισε 95 ομάδες στο facebook που ασχολούνται με το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων. Η κάλυψη της έκθεσης από τα ΜΜΕ οδήγησε το facebook να αφαιρέσει 49 από αυτές τις ομάδες.

Συμφωνία για την Παλμύρα

Στο μεταξύ, προαναγγελθέντα σχέδια από τις ρωσικές και συριακές κυβερνήσεις για την αποκατάσταση της αρχαίας πόλης της Παλμύρας στη Συρία, όπου μαχητές του Ισλαμικού Κράτους κατέστρεψαν ναούς και άλλα πολύτιμα μνημεία πριν από τέσσερα χρόνια, επιβεβαιώθηκαν στα τέλη Νοεμβρίου όταν εκπρόσωποι του Εθνικού Μουσείου Ερμιτάζ της Ρωσίας και η Ρωσική Ακαδημία Επιστημών υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας στη Δαμασκό με τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Μουσείων της Συρίας (DGAM).

Η "πράσινη" ευθύνη

Η κλιματική αλλαγή παρέμεινε μια αυξανόμενη ανησυχία το 2019, δεδομένου ότι νέα έρευνα κατέδειξε πως η αύξηση της στάθμης των θαλασσών θα μπορούσε να επηρεάσει πολύ περισσότερους ανθρώπους απ' ό,τι προηγουμένως. Το φαινόμενο απειλεί να αφανίσει τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς σε πολλές από τις παράκτιες πόλεις του κόσμου, από τη Νέα Ορλεάνη έως την Αλεξάνδρεια και τη Σαγκάη. Τον περασμένο μήνα η Βενετία χτυπήθηκε από τις χειρότερες πλημμύρες που βίωσε η πόλη από το 1966, την οποία ο δήμαρχος Λουίτζι Μπρουνιάρο απέδωσε στην κλιματική αλλαγή. Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου πλημμύρισε και προκλήθηκαν τεράστιες ζημιές στον ναό.

Υπάρχουν, πάντως, σημάδια ότι ο κόσμος των τεχνών κάνει επιτέλους τολμηρά βήματα για να αναλάβει τις "πράσινες" υποχρεώσεις του. Το περασμένο καλοκαίρι το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) εξέδωσε μια έκθεση που βεβαιώνει τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Ανάπτυξη vs μνημεία: Επίμονη απειλή για τα μνημεία και τους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς (και) το 2019 τα αναπτυξιακά έργα. Το είδαμε και στην Κύπρο

Το Climate Heritage Network, ένας νέος οργανισμός υπό τη διοίκηση του ICOMOS που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μόλις τον Οκτώβριο, αναμένεται να ωθήσει την παρουσία του τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς σε μεγάλα διεθνή φόρα για την κλιματική αλλαγή. Σε αυτό το δίκτυο καλούνται να συμμετέχουν αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, συντηρητές, επιμελητές, ερευνητές και όσοι βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων του τομέα. Στο καταστατικό του Climate Heritage Network σημειώνεται ότι ο πολιτισμός μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προωθώντας παραδοσιακές τεχνικές οικοδομής και βοηθώντας τις κοινότητες να προετοιμάζονται για "αναπόφευκτες" απώλειες.

Το 2019 οι πιέσεις για αναπτυξιακά έργα παρέμειναν μια επίμονη απειλή για τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως δηλώνει σε έκθεσή του το World Monuments Fund (WMF). Στα κυριότερα παραδείγματα της έκθεσης αναφέρεται η Ιερή Κοιλάδα των Ίνκας στο Περού, όπου βρίσκεται υπό κατασκευή αεροδρόμιο κοντά σε ερείπια των Ίνκας του 15ου αιώνα.
Και πού να ήξεραν ότι στη Γεροσκήπου επιχειρείται η ανέγερση ξενοδοχείου όχι κοντά, αλλά πάνω στα ερείπια της αρχαίας Ιεροκηπίας.