Το έργο  ‘Κατοικία με Τέσσερις Κήπους’ του Κυπριακού αρχιτεκτονικού γραφείου draftworks*architects έλαβε το πρώτο βραβείο "Καλύτερου Πραγματοποιημένου Έργου" και το "Βραβείο Συναδέλφων" στα  "Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής" που διοργανώνει ο ανεξάρτητος φορέας σύγχρονης αρχιτεκτονικής DOMa. 

Τα βραβεία αυτά, γνωστά και ως "Βραβεία ΔΟΜΕΣ" διεξάγονται τα τελευταία 10 χρόνια από το αρχιτεκτονικό περιοδικό ΔΟΜΕΣ. Φέτος, είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της διοργάνωσης που ένα έργο από την  Κύπρο λαμβάνει πρώτο βραβείο. Η διάκριση αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν συνυπολογιστεί ότι στον διαγωνισμό συμμετείχαν πέραν των 190 ιδιαίτερα αξιόλογων έργων από όλες τις κατηγορίες (κατοικίες, επανάχρηση, δημόσια κτήρια, αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί κλπ). Καθώς και ότι τα βραβεία επέλεξε μια διεθνής επιτροπή που αποτελείται από ιδιαίτερα σημαντικούς και αναγνωρισμένους σύγχρονους αρχιτέκτονες: τους Valerio Olgiati (Ελβετία), Emilio Tunon (Ισπανία) και Oliver Thill(Ολλανδία). Η ταυτόχρονη βράβευση ως αποτέλεσμα επιλογής των συμμετεχόντων αρχιτεκτόνων αποδεικνύει ότι το έργο ‘Κατοικία με Τέσσερις Κήπους’ έτυχε αναγνώρισης, όχι μόνο από την διεθνή επιτροπή αλλά και από την ευρύτερη αρχιτεκτονική κοινότητα.

Η κατοικία δίνει έμφαση στην συμμετοχή του φυσικού στοιχείου στην καθημερινή ζωή των κατοίκων, με την παρουσία 4 κήπων εντός του οικοδομικού ίχνους της. Οι κήποι δημιουργούν ευκαιρίες σταδιακής ανάπτυξης μικρών οικοσυστημάτων τα οποία ευνοούν το μικρό-κλίμα της κατοικίας, διευκολύνουν την επέκταση της συνήθους ρουτίνας του σπιτιού σε έναν προστατευμένο εξωτερικό χώρο και διαφοροποιούνται ως προς το περιεχόμενο τους (ο ‘εδώδιμος κήπος’, ο ‘εξωτικός κήπος’, ο ‘κήπος με τα αναρριχώμενα’ κλπ). Σημαντικό στοιχείο της ιδέας αποτελεί το γεγονός ότι οι κήποι αυτοί δεν σχεδιαστήκαν και κατασκευάστηκαν εξ αρχής, αλλά αντιμετωπίζονται ως κηποτεχνικά projects τα οποία αναπτύσσονται σταδιακά και με την φροντίδα των ενοίκων, Το έργο είναι αποτέλεσμα έρευνας για την σημασία του περίκλειστου ‘μυστικού κήπου’ στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Κύπρου, μέσα από παραδείγματα και αναφορές, από τις καταγεγραμμένες ταξιδιωτικές εμπειρίες ξένων που επισκέπτονται την Λευκωσία ήδη από τον 14^ο αιώνα. Ενώ αντλεί έμπνευση από το έργο NICOSSIENSES της Νίκης Μαραγκού, όπου η συγγραφέας αναφέρεται στην λυρική παρουσία του κήπου στην καθημερινή μας ζωή. Η περίμετρος της κατοικίας ορίζεται από έναν διάτρητο τετράγωνο περίβολο, ο οποίος διαμορφώνει τον ιδιωτικό χώρο, σχηματοποιεί τους κήπους και ταυτόχρονα ελέγχει τον ηλιασμό και αερισμό της κατοικίας. Για την κατασκευή δόθηκε έμφαση στην φυσικότητα των υλικών, ως επί το πλείστον προμηθευμένα από τοπικές βιοτεχνίες και βιομηχανίες, τα οποία προσφέρουν θερμική μάζα για την παθητική διατήρηση της θερμοκρασίας του κτηρίου χειμώνα και καλοκαίρι.

Να προσθέσουμε ότι επίσης το έργο αυτό  έχει επιλεγεί με άλλα τέσσερα έργα από τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Κύπρου  για να εκπροσωπήσει την Κύπρο στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Αρχιτεκτονικής Mies van der Rohe Awards.Το 2019 η  Κατοικία με Τέσσερις Κήπους είχε επίσης προταθεί και για τα διεθνή βραβεία αρχιτεκτονικής Piranesi Awards.

---

draftworks*architects

Χριστιάνα Ιωάννου, Χρίστος Παπαστεργίου

www.draftworks.eu

Μέγεθος: 170 μ2

Τόπος: Λευκωσία, Κύπρος

Σχεδιασμός: 2015-2017

Κατασκευή: 2018-2019

Ομάδα μελέτης: Christiana Ioannou,  Christos Papastergiou (draftworks*architects)

Σύμβουλοι: Νίκος Καλαθάς, Νίκος Κυπρής / EPS πολιτικοί μηχανικοί, Χρίστος Τοπουζής, Σάββας Χριστοδούλου / Eplan Ηλεκτρολόγοι μηχανικοί, Προκόπης Πολυδώρου / Polypro Μηχανολόγοι μηχανικοί,  Στέλιος Μακρίδης σύμβουλος επιμέτρησης. 

Φωτογραφίες: Μαρία Ευθυμίου / Creative Photo Room

ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΜΕ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΗΠΟΥΣ

In company with the aphid and the grasshopper

But also the spider mite, the tiger moth, the leaf

miner,

The mole and the hover-fly

The praying mantis that devours them all,

We shall be sharing leaves, petals, sky,

in this incredible garden

both they and I transitory.

NICOSSIENSES, Niki Marangou, poet

Η ιδέα του περίκλειστου η ‘μυστικού’ κήπου ως μέρος της κατοικίας συναντάται στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Κύπρου και ειδικά της Λευκωσίας, όπου βρίσκεται η εν λόγω ιδιωτική κατοικία. Ο κήπος παραδοσιακά λειτουργούσε ως φυτώριο για καλλωπιστικά αλλά και παραγωγικά φυτά και δέντρα και εξυπηρετούσε τις ‘ανεπίσημες’ λειτουργίες της οικιακής ζωής. Ιστορικές αναφορές ταξιδιωτών στην Λευκωσία ήδη από τον 14ο αιώνα έως σημερινές αναφορές από σύγχρονους Κύπριους λογοτέχνες και ιστορικούς περιγράφουν τον κήπο, ως ένα χώρο ο οποίος προστατεύεται από περίβολο και περιέχει πληθώρα καλλωπιστικών αλλά και παραγωγικών φυτών, αποτελεί σημαντικό μέρος της οικιακής ζωής, προσφέροντας μυρωδιές και ήχους, και ταυτόχρονα διαμορφώνει την αστική ιστορική ταυτότητα της Λευκωσίας. Χαρακτηριστικά, εκτός από φυτά ο ‘μυστικός κήπος’ μπορεί να περιλάμβανε στέρνες, διακοσμητικά σιντριβάνια, υπαίθριες κουζίνες, μικρά follies ξεκούρασης, πηγάδια η ακόμη και μικρά ατομικά χαμάμ.

Η οικογένεια που κατοικεί στο σπίτι εκτιμά την στενή επαφή με διαφορετικά είδη φύσης. Ταυτόχρονα, η παρουσία κήπων σε συνάφεια με τα διάφορα μέρη του σπιτιού εξυπηρετεί καθημερινές πρακτικές ανάγκες, όπως τον έλεγχο της εισόδου του ήλιου στο σπίτι, τον έλεγχο της θερμοκρασίας και της ροής του αέρα.  Οι διαφορετικοί προσανατολισμοί των κήπων προορίζονται για να προσφέρουν άνεση σε διάφορες εποχές του χρόνου. Ο Νότιος Κήπος φιλτράρει τον ήλιο κατά την διάρκεια των θερινών μηνών και προσφέρει έναν ευχάριστο εξωτερικό χώρο κατά την διάρκεια των ηλιόλουστων χειμερινών ημερών. Ο Βόρειος Κήπος επιτρέπει στο ευχάριστο Βορειοδυτικό αέρα της Λευκωσίας να εισέλθει στο σπίτι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες  και προσφέρει στο εσωτερικό του σπιτιού σταθερό φωτισμό, κατάλληλο για διάβασμα, κατά την διάρκεια της μέρας. Ο Ανατολικός Κήπος προσφέρει τον ζωογόνο πρωινό ήλιο στα υπνοδωμάτια και βοηθά τους κατοίκους να  ξεκινήσουν την μέρα τους με αισιοδοξία, ενώ προσφέρει μια επέκταση των δωματίων προς τον εξωτερικό χώρο. Τέλος, ο Κήπος στο Κέντρο τους σπιτιού είναι ένας εσωτερικός κήπος, ο οποίος προσφέρει ποιότητες εξωτερικού χώρου στο εσωτερικό της κατοικίας, ενώ διαχωρίζει ελαφρά τον ενιαίο χώρο του καθιστικού σε υπό-χώρους και διευκολύνει την κυκλοφορία. Οι τέσσερις κήποι εξυπηρετούν επίσης ως φυτώριο για την ανάπτυξη φυτών και την εξοικείωση τους με το κλίμα, προτού αυτά μεταφυτευθούν στον υπόλοιπο χώρο του οικοπέδου που περιβάλλει την κατοικία.

Τα ανοίγματα έχουν τοποθετηθεί και σχηματοποιηθεί κατάλληλα στην δυτική και ανατολική όψη του σπιτιού προκειμένου να δημιουργούν διαμπερή αερισμό με εισροή και αύξηση της ταχύτητας του τοπικού αέρα κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, ενώ το άνοιγμα της οροφής επιτρέπει την δημιουργία κατακόρυφου εξαερισμού και απαγωγής αέρα κατά την διάρκεια των ημερών χωρίς ιδιαίτερο αέρα.

Έχει δοθεί έμφαση στην παθητική θέρμανση και ψύξη της κατοικίας. Τα υλικά στο εσωτερικό του σπιτιού έχουν επιλεχθεί να διαθέτουν μεγάλη θερμοχωρητικότητα, ώστε να δημιουργούν μεγάλη θερμική μάζα για την διατήρηση σταθερής εσωτερικής θερμοκρασίας καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου. Για την κατασκευή επιλέχθηκαν υλικά ως επί το πλείστον κατασκευασμένα σε τοπικές βιοτεχνίες, όπως τσιμεντομπλόκ (Concrete Masonry Units). Μεγάλο μέρος των υλικών έχει διατηρηθεί σε ανεπίχρηστη μορφή, ενώ μεγάλο μέρος των τελειωμάτων, όπως πχ δάπεδα, έχουν κατασκευαστεί επιτόπου από τον εργολάβο. Τα σταθερά έπιπλα έχουν σχεδιαστεί από τους αρχιτέκτονες, ενώ τα κινητά έπιπλα, είτε σχεδιάστηκαν από τους αρχιτέκτονες, είτε αποτελούν χειροποίητες κατασκευές τοπικών εταιριών της Λευκωσίας.