Παρόλο που οι κάτοικοι της Επισκοπής συμμετείχαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές που διεξήγαγαν κυπριακές και ξένες αποστολές από τις απαρχές της κυπριακής αρχαιολογίας τον 19ο αιώνα, οι σκέψεις και οι εμπειρίες τους παραλείπονται από τις επίσημες αρχαιολογικές αφηγήσεις. Ειδικά κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, οι εργάτες των αρχαιολογικών ανασκαφών θεωρούνταν τα «χέρια» της αρχαιολογίας· απλοί χειρώνακτες εργάτες που δεν ήταν αρκετά σημαντικοί για να αναφερθούν ή να καταγραφούν.
Για να μπορέσουν να δώσουν φωνή στα «χέρια» της αρχαιολογίας, η φωτογράφος/ερευνήτρια Θεοπίστη Στυλιανού-Λάμπερτ, οι αρχαιολόγοι Ελισάβετ Στεφανή και Michael Given και η ιστορικός Πωλίνα Νικολάου πραγματοποίησαν ένα έργο προφορικής ιστορίας και φωτογραφίας με τίτλο «Χέρια που Μιλούν».
Δεδομένου ότι οι ιστορίες των εργατών δεν μπορούν να εντοπιστούν σε αρχαιολογικά αρχεία και δημοσιεύσεις, η ομάδα μίλησε απευθείας με άτομα που συμμετείχαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές ή που γνώριζαν άτομα που συμμετείχαν.
Κατά το 2022 και 2023, η Ελισάβετ Στεφανή και η Πωλίνα Νικολάου πήραν συνεντεύξεις από τους συμμετέχοντες, ηλικίας μεταξύ 65 και 87 ετών οι οποίοι επιλέχθηκαν μέσω γνωστών από στόμα σε στόμα. Κατα την διάρκεια των συνεντεύξεων, η φωτογράφος Θεοπίστη Στυλιανού-Λάμπερτ τράβηξε φωτογραφίες των συμμετεχόντων, οι οποίες καταγράφουν τους ανθρώπους, τον χώρο και αντικείμενα.
Πιο συγκεκριμένα, το βιβλίο «Χέρια που Μιλούν» περιλαμβάνει φωτογραφίες και ιστορίες από τους: Ελένη Χρίστου, Σωκράτη Σάββα, Θεσσαλία (Σάλλη) Ονουφρίου Κυριάκου, Μαρούλλα Τριανταφυλλίδου, Αντώνη Πολυκάρπου, Μαρία Αλεξάνδρου, Δημοσθένη (Δήμο) Θεοδώρου, Κατίνα Τύλλιρου, Χρυστάλλα Ευαγγέλου, Άννα Κωνσταντίνου και Ειρήνη Κοντού.
Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες εργάστηκαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές ως εποχικοί εργάτες, βοηθητικό προσωπικό για διάφορες αποστολές, φύλακες ή εξειδικευμένοι τεχνικοί.
Tο έργο χρηματοδοτήθηκε από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Κέντρο Αριστείας CYENS. Το βιβλίο εκδόθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και θα κυκλοφορήσει μαζί με μια έκθεση στο Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο Κουρίου στην Επισκοπή στις 10 Μαΐου 2024 στις 19.00.
