Σταύρος Οικονόμου, αρχιτέκτονας | Χαρισματικός, μαχητής και οραματιστής
Γράφει ο Γιώργος Μεσαρίτης
Έχοντας την ευκαιρία να ασχοληθώ στενά με την ιστορία της κυπριακής αρχιτεκτονικής που αφορά την εποχή του μοντέρνου κινήματος, μπορώ να ομολογήσω ότι έχω σαγηνευτεί από το έργο Κυπρίων μοντερνιστών αρχιτεκτόνων, εξίσου όπως είχα γοητευτεί από αυτό Ελλήνων και διεθνών αρχιτεκτόνων της ίδιας περιόδου. Ένας από τους οποίους κατάφερε να με κερδίσει καθαρά και μόνο από το έργο του, εφόσον δεν είχα την τύχη και την τιμή να τον γνωρίσω προσωπικά, είναι ο Σταύρος Οικονόμου.
Η έκθεση «Past-forward: Stavros Economou Unarchived», που πραγματοποιείται στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης στην παλιά Λευκωσία, είναι ευκαιρία για τον καθένα που αγαπά την αρχιτεκτονική, την ιστορία και τον πολιτισμό να βιώσει μια πρωτόγνωρη εμπειρία για τα τοπικά δεδομένα. Μια καλοστημένη έκθεση με πλούσιο οπτικό υλικό, η οποία σου επιτρέπει όχι μόνο να περιδιαβάσεις μέσα στο έργο του συγκεκριμένου αρχιτέκτονα, αλλά και στην ίδια του τη ζωή. Ακόμη και με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών. Μια έκθεση που ζωντανεύει μπροστά σου και σε κάνει να χάνεσαι στον χρόνο και σε οδηγεί σε μια νοερή συνομιλία με την εποχή και τον αρχιτέκτονα. Και τι πιο συμβολικό, η πρώτη έκθεση του αρχείου του να γίνεται μέσα σε ένα δικό του δημιούργημα, το κτήριο της ΣΠΕΛ. Μόνο συγχαρητήρια αξίζουν οι επιμελητές της έκθεσης για την όλη προσπάθεια (Πόπη Ιακώβου, Γιώργος Αρτόπουλος, Μιχάλης Σιούλας, Μαρίνα Χριστοδουλίδου).
Ο Σταύρος Οικονόμου (1917-2004) γεννήθηκε σε μια δωδεκαμελή οικογένεια στον αγροτικό οικισμό Κισσόνεργα της Πάφου. Όμως, η φτωχή και απομακρυσμένη από τα αστικά κέντρα καταγωγή του, δεν τον απέτρεψε από το να κυνηγήσει το μέλλον του. Όπως μας διηγείται η σύζυγός του σε μαγνητοσκοπημένη συνέντευξή της, η εργατικότητά του και η προσιτότητά του ήταν τα όπλα του που του άνοιγαν πόρτες στη ζωή. Ο έντυπος οδηγός της έκθεσης μας πληροφορεί επίσης για τη ζωή του. Ότι εργάστηκε αρχικά ως τεχνίτης στα μεταλλεία της CMC και ακολούθως ως τεχνικός στο Τμήμα Δημοσίων Έργων και στον Δήμο Αμμοχώστου. Στα 31 του χρόνια, μαζί με τη σύντροφο της ζωής του μετακομίζουν στο Λονδίνο για να δουλέψει στο Τμήμα Οικήσεως του Greater London και παράλληλα να σπουδάσει εξ αποστάσεως στο Royal Institute of British Architects. Με την επιστροφή του στην Κύπρο το 1952, ο Δήμος Αμμοχώστου του ζητά να αναλάβει καθήκοντα δημοτικού αρχιτέκτονα. Λίγα χρόνια μετά, στα 38 του χρόνια, εργοδοτείται από τον επιχειρηματία Γώγο Παρασκευαΐδη για να αναλάβει την ευθύνη των έργων που θα εκτελούνταν στις βάσεις της Επισκοπής, ενώ παράλληλα ιδρύει με άλλους συνεργάτες αρχιτέκτονες γραφείο στη Λεμεσό στο οποίο εργάζεται τα απογεύματα. Το 1960 ιδρύει το δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο στην πρωτεύουσα του νησιού.
Εργοστάσιο Μπισκότων Φρου Φρου, 1969
Η παραγωγή αρχιτεκτονικού έργου του Σταύρου Οικονόμου, όπως παρουσιάζεται στην έκθεση, είναι αποστομωτική. Δημόσια και ιδιωτικά κτήρια σε διάφορες πόλεις της Κύπρου. Από οικίες μέχρι μεγάλα βιομηχανικά, ξενοδοχειακά και κυβερνητικά συγκροτήματα. Πολλά από αυτά λειτουργούν ακόμη και μέχρι σήμερα ως τοπόσημα ανάμεσά μας στη Λευκωσία. Όπως η παλιά Δημοτική Αγορά στο ιστορικό κέντρο, το εργοστάσιο ΣΟΠΑΖ στην ομώνυμη βιομηχανική περιοχή, η χονδρική αγορά παραδίπλα, το εργοστάσιο Φρου Φρου στη βιομηχανική περιοχή της Έγκωμης, τα κτήρια της ΣΠΕΛ και το περίπτερο της στην Κρατική Έκθεση, η πολυκατοικία Πεδιαίος, ο ξενώνας των Αμερικανών πεζοναυτών στην οδό Καλαβρύτων, η πολυκατοικία Σιαντεκλαίρ, έργα που μελετήθηκαν και πραγματοποιήθηκαν τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Τα σχέδια, τα προοπτικά και οι φωτογραφίες του, αναρτημένα στους τοίχους της Κρατικής Πινακοθήκης Σύγχρονης Τέχνης, φανερώνουν μια έντονη έγνοια του δημιουργού για την απόδοση ενός αισθητικά, λειτουργικά και κατασκευαστικά άρτιου οικοδομήματος, από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι και την πλήρη ολοκλήρωσή του. Τόσο σε επίπεδο λεπτομέρειας, όσο και στο γενικότερο σύνολο. Έχοντας υπόψη τον τελικό χρήστη που θα το χρησιμοποιήσει, αλλά και την ένταξή του στο υπόλοιπο δομημένο αστικό περιβάλλον. Δεν του έλειπε ούτε ο δημόσιος λόγος. Ο Σταύρος Οικονόμου επεδίωκε να συμμετέχει και στα κοινά. Πολυδιάστατη δράση, αναπτύσσοντας θέσεις σε διάφορα κοινωνικά, επαγγελματικά και επιστημονικά θέματα τα οποία είναι επίκαιρα μέχρι και σήμερα. Μέχρι και μελέτη για αξιοποίηση τμημάτων της μεσαιωνικής τάφρου εκπόνησε.
Όπως αναφέρουν οι επιμελητές, ο Σταύρος Οικονόμου είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της αρχιτεκτονικής του Μοντέρνου. Και ότι η έκθεση, «δημιουργεί μια σκηνή διαλόγου που προσκαλεί το κοινό να συμμετάσχει σε συζητήσεις και εκδηλώσεις για θέματα που ανακύπτουν από τα εκθέματα και που αφορούν στη σύγχρονη κυπριακή πόλη, τον δημόσιο χώρο της, καθώς και την ένταξη της κληρονομιάς της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στις ανάγκες του σήμερα». Πέραν της απόκτησης γνώσης και της ψυχαγωγίας μέσω του πολιτισμού, πιστεύω πως η έκθεση είναι ευκαιρία για ακριβώς αυτό που αναφέρεται πιο πάνω, δηλαδή να μπορέσουμε να μάθουμε από έναν άξιο πρεσβευτή του κυπριακού μοντερνισμού πόσο σημαντική είναι η κληρονομιά αυτής της περιόδου και πόσο κρίσιμη είναι η συνεισφορά της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας στην κοινωνία και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας.
Μελέτη αξιοποίησης των τάφρων των προμαχώνων Ντ’Αβίλα και Κωστάντζα,1969
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.