Στο πάρκο Αθαλάσσας στήνεται ένα performance το οποίο προσκαλεί το κοινό να βιώσει το περιβάλλον και να επιδοθεί σε μία ενδοσκόπηση του τρόπου ζωής του σύγχρονου πολίτη, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «On bodies» το οποίο λαμβάνει χώρα αυτές τις μέρες, μέχρι και τις 25 Μαΐου 2025.
Οι performers, Μπελίντα Παπαβασιλείου, Melissa Garcia Carro, Μαρία Παπαγεωργίου, Ιόλη Κασκάνη, Αριάννα Οικονόμου, Βασιλική Τσαγκάρη, Maria Lothe, Otto Ramstad και Olive Bieringa δημιουργούν τις συνθήκες για να παρατηρήσει μίας συμμετοχικής παράστασης, ώστε το κοινό να έχει την ευκαιρία να παρατηρήσει, να αναλογιστεί την οικολογική κρίση και να κινηθούν συλλογικά προς τη δημιουργία περισσότερων οικολογιών αμοιβαιότητας, αλλά και πρακτικών για στηρίξουν τη ζωή που επιβιώνει μέσα από απώλειες σε μία ολο ένα και διαβρωμένη γη. Για αυτή τη συμμετοχική performance και όσα ετοιμάζουν για το κοινό η δημιουργός στο Olive Bieringa μοιράζεται μερικά στοιχεία για τα μονοπάτια που θέλουν να «ταξιδέψει» το κοινό.
Η δημιουργός Olive Bieringa. ©Maria Lothe
Resisting Extinction. Τι θέλει να μας πει ο τίτλος; Σε τι αντιστεκόμαστε;
Εάν σκεφτούμε τον καπιταλισμό και τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ, στην Ουκρανία και στη Ρωσία και σε διάφορα μέρη της Αφρικής... Τόσοι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους, αλλά και τόσοι άλλοι οργανισμοί, σκοτώνονται. Στην πραγματικότητα δε, σε όλον τον πλανήτη πολλά είδη και οργανισμοί πεθαίνουν, καθημερινά, για να μπορέσει να συνεχιστεί μια άλλη ζωή. Ακόμη κι αν κοιτάξουμε αυτό το πάρκο [Αθαλάσσας], εδώ μπροστά μας, βλέπουμε ότι οργανισμοί πεθαίνουν, και αυτό είναι που κάνει τη γη ικανή να «γεννήσει» νέα ζωή. Έτσι, νομίζω, ο τίτλος προβάλλει και διατηρεί μερικά ερώτηματα.
Για παράδειγμα: Πότε, άραγε, η κατανόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε και να νιώθουμε άνετα με τον θάνατο και το πένθος; Και πότε ο θάνατος είναι απλώς μια πράξη χαμένη, που γυρνάμε την πλάτη και δεν είμαστε πραγματικά διατεθειμένοι να «καθίσουμε» μαζί του; Πώς είναι εφικτό να κρατήσουμε αυτή τη δυσφορία για όσα συμβαίνουν γύρω μας, και την ίδια ώρα πώς μαθαίνουμε και εξασκούμαστε σε τρόπους πένθους, ώστε να μπορούμε, κατά κάποιον τρόπο, να επεξεργαστούμε κάποια από τα συναισθήματα μας που είναι πραγματικά δύσκολα;
Επίσης δημιουργούνται κι άλλα ερώτηματα, π.χ: ποια ζωή είναι αυτή που στηρίζουμε; Επειδή υπάρχει η δική μας οντότητα, ο εαυτός μας, αλλά στην πραγματικότητα ζούμε σε κάτι μεγαλύτερο ή, πιο σωστά: Η ζωή μας καθίσταται δυνατή χάρη σε όλα αυτά τα άλλα όντα. Τα δέντρα, το πλαγκτόν στους ωκεανούς είναι αυτά που φτιάχνουν το οξυγόνο που αναπνέουμε. Μετά στην εξίσωση μπαίνουν και όλοι αυτοί οι υπόλοιποι πόροι που χρειαζόμαστε - η τροφή που πρέπει να φάμε, τα ρούχα που φοράμε, όλα αυτά προέρχονται από αυτή τη Γη. Κι όμως, την απογυμνώνουμε συνεχώς από ό,τι μας δίνει, σε σημείο που αυτά να μην μπορούν πια να υπάρχουν. Βρισκόμαστε ήδη στο έκτο μαζικό κύμα εξαφάνισης ειδών.
©Maria Lothe
Οπότε, πόσο πιθανό είναι, αν συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο; Θα εξακολουθήσουμε να υπάρχουμε κι εμείς ως ανθρώπινο είδος ή θα ακολουθήσουμε κι εμείς την πορεία προς την εξαφάνιση; Το ερώτημα, λοιπόν, είναι κατά πόσο μπορούμε να κοιτάξουμε κατάματα αυτή την πραγματικότητα: την εξαφάνιση όχι μόνο πολλών ειδών, που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας, αλλά και τη δυνητική εξαφάνιση του ίδιου του ανθρώπου. Σκέφτομαι, λοιπόν, τι είναι αυτό που χρειαζόμαστε για να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το που βρισκόμαστε και να σεβαστούμε και για να ζήσουμε ηθικά και βιώσιμα σε σχέση με το τι θα ήταν να έρθουμε σε επαφή με όλα αυτά τα άλλα όντα. Για μένα από εκεί προέρχεται ο τίτλος. Επίσης, να πούμε ότι προς το τέλος, παίρνει μορφή και ένα σωματικό βίωμα. Δίδεται, δηλαδή, η ευκαιρία στο ίδιο το σώμα, να νιώσει ότι αντιστέκεται στην εξαφάνιση ή να αντιστέκεται γενικά.
Μία περφόρμανς η οποία σε καλεί να είσαι παρών/ούσα, να αγγίξεις το έδαφος, να παρατηρήσεις την κίνηση των δέντρων, των οργανισμών κ.ο.κ. Η περφόρμανς, ωστόσο, χωρίζεται σε 2 μέρη. Στο πρώτο, είναι μάλλον μία ατομική εμπειρία του συμμετέχοντα με έναν από τους περφορμερς και στη συνέχεια λαμβάνει χώρα μία ομαδική παράσταση. Γιατί έκανες αυτή την επιλογή;
Αυτό είναι κάπως σαν ένα καλωσόρισμα, ένα «γεια σου». Ωστόσο, την ίδια στιγμή αυτό το πρόσωπο σε καθοδηγεί μέσα σε αυτό το τοπίο και σε συστήνει σε όλους αυτούς τους άλλους όμορφους οργανισμούς που βρίσκονται εδώ. Και κάπως σε προσκαλεί να περάσεις χρόνο μαζί τους ή να δεις τον περφόρμερ να περνάει αυτός χρόνο μαζί τους, βοηθώντας σε να «γειωθείς», προκειμένου να έχεις ένα αισθητηριακό βίωμα του τι είναι αυτό το μέρος, πώς είναι ο καιρός εδώ. Με αυτόν τον τρόπο, η εμπειρία εξελίσσεται σταδιακά, πρώτα βιώνεις κάτι πιο προσωπικό κι έπειτα περνάς στο δεύτερο μέρος που είναι μια πιο ανοιχτή εξερεύνηση. Το κοινό, στο δεύτερο μέρος, περιπλανιέται ελεύθερα μέσα στο τοπίο. Οι περφόρμερ είναι διασκορπισμένοι σε όλο τον χώρο, «ζωντανεύοντας» το τοπίο με την παρουσία τους, ενσαρκώνοντας με μη αναπαραστατικό τρόπο διάφορα απειλούμενα ή και εξαφανισμένα πλάσματα και όντα που κάποτε ζούσαν εδώ ή που ίσως ακόμη υπάρχουν, αλλά είναι δύσκολο να εντοπιστούν.
Το κοινό καλείται να αναπτύξει μια διαφορετική αντίληψη του χώρου, να φανταστεί πώς ήταν αυτό το τοπίο όταν βρισκόταν κάτω από το νερό, τι υπήρχε εδώ πριν από εκατό εκατομμύρια χρόνια, ποιοι ζούσαν εδώ πριν από χίλια ή πενήντα χρόνια.
©Maria Lothe
Αυτό το μέρος, η Κύπρος ήταν κάποτε ένα νησί γεμάτο δέντρα, ένα πράσινο, καταπράσινο τοπίο που τώρα μετατρέπεται σε έρημο. Και στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι έκοψαν τα δέντρα τόσες φορές για να κάψουν ξύλα, να κατασκευάσουν πράγματα, να φτιάξουν πλοία, να εξορύξουν μέταλλα· να αξιοποιήσουν δηλαδή την ενέργεια των δέντρων. Έτσι, η γη έχει δουλευτεί με πολύ έντονο τρόπο. Κι όμως, είναι αυτή που σώζει ζωές με τόσους διαφορετικούς τρόπους. Είναι απίστευτο, έτσι; Μπορεί κανείς να φανταστεί όλη αυτή την ιστορία να βρίσκεται εδώ, μέσα σ’ αυτό το έδαφος.
Τι είναι αυτό που έχει γίνει εδώ στα αλήθεια; Έχει γίνει αναδάσωση· είναι ένα τεχνητό περιβάλλον, κατά μία έννοια. Είναι όμως ένα περιβάλλον που μας προσφέρει τόσα πολλά. Όλα αυτά τα είδη προέρχονται από την άλλη άκρη του κόσμου και παρ’ όλα αυτά είναι χρήσιμα· μας προσφέρουν ένα είδος υποστήριξης που κάνει την παραμονή μας εδώ πιο άνετη και ευχάριστη.
Και μετά, στο τελευταίο μέρος του έργου, πρόκειται για μια πρακτική, μια βιωματική άσκηση γύρω από την έννοια του θανάτου και της αποσύνθεσης. Οδηγούμε λοιπόν τους ανθρώπους και τους ρωτάμε πώς θα ήθελαν να εξασκηθούν στον θάνατο. Υπάρχουν μερικές διαφορετικές επιλογές. Και έπειτα συγκεντρώνουμε τους συμμετέχοντες κάπου και τους καθοδηγούμε μέσα από τη φυσιολογική διαδικασία του να «πεθαίνουν» είτε από αφυδάτωση είτε από πνιγμό. Το σώμα τους, καθώς αποσυντίθεται, διασκορπίζεται στο τοπίο από διάφορα έντομα, ζώα και μύκητες κ.ο.κ.
Πώς προετοιμαστήκατε για όλο αυτό; Έχεις δώσει κάποιες οδηγίες στους περφόρμερς;
Ναι, προπονούμαστε και δουλεύουμε μαζί ήδη εδώ και μια εβδομάδα, μόνο η Μαρία, ο Ότο κι εγώ έχουμε ήδη εκτελέσει το έργο πολλές φορές. Όλοι οι υπόλοιποι είναι καινούργιοι. Οπότε, ναι, προσπαθούν να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται. Έχουμε δουλέψει με πολύ υλικό. Και για μένα, αυτή είναι μια μορφή οικοσωματικής διαδικασίας, γιατί μαθαίνουμε για τον εαυτό μας και τη δική μας βιολογία, αλλά ταυτόχρονα μαθαίνουμε και για αυτό το οικοσύστημα. Ένας ειδικός στα πουλιά ήρθε και μας μίλησε για όλα τα διαφορετικά είδη πουλιών εδώ. Ένας ζωολόγος ήρθε και μας μίλησε για την ιστορία της γης και για τα διάφορα ζώα που έχουν ζήσει εδώ.
©Maria Lothe
Έχουμε επίσης μάθει για τους μύκητες και έχουμε κατανοήσει ότι υπάρχουν περίπου 50 διαφορετικά είδη ευκαλύπτου εδώ. Οπότε, συμμετέχουμε ενεργά σε όλη αυτή την επιστημονική πληροφορία, παράλληλα με τη σωματική εργασία με τα σώματά μας, ώστε να νιώσουμε πώς λειτουργούν οι αισθήσεις μας και πώς κυκλοφορούν τα υγρά μέσα μας.
Είμαστε μέρος του κύκλου της λίμνης, θα πιούμε νερό, θα ουρήσουμε, και το νερό αυτό θα καταλήξει πάλι στη λίμνη. Όλο αυτό το οικοσύστημα διαπερνά και εμάς. Όλα αυτά κινούνται μέσα μας: είμαστε φτιαγμένοι από άνθρακα, νερό, ασβέστιο και άλλα στοιχεία της φύσης. Έχουμε, λοιπόν, μια άμεση και βαθιά σχέση με όλα αυτά τα άλλα όντα. Προσπαθήσαμε να νιώσουμε αυτή τη σύνδεση μέσα μας.
[Για περισσότερες πληροφορίες για τη συμμετοχική performance και γενικότερα για το πρόγραμμα του Φεστιβάλ «On bodies», μπορείτε να βρείτε εδώ: https://dancehouselefkosia.com/el/blog/events/on-bodies-2025-resisting-extinction-olive-bieringa-and-otto-ramstad/ / https://dancehouselefkosia.com/el/
©Maria Lothe
