Mountaintop: λόγος για την περφόρμανς του PASHIAS
Γράφει η Δάφνη Νικήτα, ιστορικός τέχνης
Η σημαντικότητα της τέχνης αποκτά μια επιπρόσθετη διάσταση όταν οι πόρτες των μουσείων και στη συγκεκριμένη περίπτωση της Κρατικής Πινακοθήκης Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης, ανοίγουν και προσκαλούν καλλιτέχνες για να ξεκινήσουν ένα διαδραστικό διάλογο με τα μουσειακά έργα τέχνης, αποκαλύπτοντας πτυχές της πολυσημίας τους.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων 2018, ο εικαστικός PASHIAS παρουσίασε τη ζωντανή performance “Mountaintop” σε ανάθεση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας & Πολιτισμού.
Ο PASHIAS δεν είναι η πρώτη φορά που καλείται να συνομιλήσει με μουσειακά έργα τέχνης, φτιάχνοντας με τα έργα του περιβάλλοντα ή καταστάσεις που εμπλέκουν τον θεατή σε ένα παιχνίδι δράσης και αντίδρασης. Μέχρι τώρα έχει πραγματώσει με επιτυχία ένα κύκλο δράσεων σε μουσειακούς και εκθεσιακούς χώρους. Έχει ανοίξει ένα διάλογο με το μουσειακό έργο τέχνης, ο οποίος δημιουργεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα δυναμική, αποτελώντας τον συνδετικό κρίκο του παρελθόντος με το σήμερα, καθώς το σώμα ως ζωντανό έργο τέχνης συνυπάρχει και συνομιλεί σε ενεστώτα χρόνο με το μουσειακό έκθεμα. Χωροχρόνος, το ίδιό του το σώμα και η σχέση με τους θεατές, αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά των έργων σε μουσειακούς χώρους του PASHIAS.
Τον Μάιο του 2014 ο καλλιτέχνης προσκλήθηκε και παρουσίασε στο Musée des Augustins, στα πλαίσια του Διεθνούς Φεστιβάλ Τέχνης της Τουλούζης, την performance “Déforestation #1” που είχε ως έναυσμά της το γλυπτό “Philopeomen a Sellasie” (1829) του Γάλλου γλύπτη Bernard Lange. Στη συγκεκριμένη performance, ο καλλιτέχνης απέκοψε γρασίδι από τον κήπο του μουσείου και το μετέφερε στον εσωτερικό εκθεσιακό χώρο, μετατρέποντάς το - μαζί με το σώμα του - σε υλικό για τη δημιουργία ενός ζωντανού έργου που συνομιλούσε με το μουσειακό έκθεμα. Η performance στην Κρατική Πινακοθήκη της Κύπρου αποτελεί, θα λέγαμε, τη συνέχεια της χρήσης των υλικών.
Τώρα, ο PASHIAS παίρνει ως έναυσμα έργα του καλλιτέχνη Χριστόφορου Σάββα (1924-68), με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων από το θάνατό του.
Σε πρώτο πλάνο, το έργο «Πυραμίδα» του Χριστόφορου Σάββα που έδωσε το έναυσμα για την περφόρμανς Mountaintop του PASHIAS. Πίσω, ο ίδιος ο περφόρμερ κάτω από το πλαστικό γκαζόν. Φωτογραφία ©Emma-Louise Χαραλάμπους
Ο Σάββα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Κύπριους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Ένας δημιουργός που κατάφερε να ξεφύγει από τα σύνορα του νησιού του, να ταξιδέψει, να τολμήσει να πειραματιστεί με νέα μέσα, υλικά και τεχνικές και να ανοίξει νέους εικαστικούς δρόμους, κερδίζοντας περίοπτη θέση στην ιστορία της σύγχρονης κυπριακής τέχνης. Καθόλου παράξενο που ο PASHIAS, ένας από τους σημαντικότερους νέους Κύπριους δημιουργούς, επιλέγει έργα του Χριστόφορου Σάββα για να δομήσει ένα δικό του ζωντανό, σύγχρονο, διαδραστικό έργο - το “Mountaintop”.
«Πυραμίδα» - μέρος της πρώτης συμμετοχής της Κύπρου στη Μπιενάλε Βενετίας, και «Κύκλος» είναι τα δυο έργα που συνομιλούν με τον δημιουργό. Έργα που ανήκουν στις τελευταίες αναζητήσεις του Σάββα, την εποχή που η προσοχή του εστιάζει στη μελέτη της σχέσης του έργου τέχνης με τον χώρο, το φως και την κίνηση. Αποτέλεσμα, η δημιουργία ανάγλυφων με καρφίτσες, ένα παιχνίδι με τα σχήματα και τις φόρμες που αλλάζουν σε σχέση με την τοποθέτηση του θεατή και τη φορά του φωτός. Ένα περίτεχνο παιχνίδι φαντασίας και ευρηματικότητας, καθώς με υπομονή τοποθετεί τις καρφίτσες σε επίπεδες ή ανάγλυφες επιφάνειες, δημιουργώντας γεωμετρικά σχήματα των οποίων η ανισόπεδη επιφάνεια έχει τη δυνατότητα να συνομιλήσει με το φως και τις σκιές. Δημιουργείται έτσι μια εν δυνάμει κίνηση, μια ταλάντευση στην ακινησία, ένα παιγνίδι που εμπλέκει διακριτικά τον θεατή στον κόσμο της τέχνης. Παραδοξότητα - τροφή ίσως για ενατένηση - μια κόκκινη καρφίτσα στο κάθε έργο, ανάμεσα στο μεταλλικό δάσος των υπολοίπων.
Ακολουθούμε, λοιπόν, τον PASHIAS στην αίθουσα με τα ανάγλυφα από καρφίτσες του Σάββα. Το παιχνίδι αρχίζει πάλι, αλλά διαφορετικά. Τα έργα στην ίδια θέση χρόνια τώρα με ένα στατικό φωτισμό και τον χρόνο να τα έχει αγγίξει αφαιρώντας μεγάλη από την παλιά τους λάμψη. Οι καρφίτσες φέρουν το πέρασμα του χρόνου επάνω στην επιφάνειά τους και δυσκολεύονται πια να παγιδεύσουν και να αντανακλάσουν το φως. Όλα αυτά δεν υποβοηθούν την εκδήλωση της εν δυνάμει κίνησης που χάρισε αρχικά ο δημιουργός στο έργο του. Τη μνήμη της κίνησης έρχεται να φέρει ο PASHIAS. Το σώμα του θα συνομιλήσει με το έργο τέχνης και θα λειτουργήσει στον χώρο ως φορέας μνήμης.
Εικόνα πρώτη: Η πυραμίδα του Σάββα και δίπλα ο δημιουργός στο πάτωμα, με το σώμα του καλυμμένο με πράσινο, αυτή τη φορά συνθετικό, χορτάρι. Απόλυτη ακινησία. Οι θεατές παίρνουν τις θέσεις τους. Ένα δάκτυλο - όπως μια καρφίτσα του Σάββα - διαπερνά το πράσινο γκαζόν. Η κίνηση διαδέχεται την ακινησία. Μπροστά στα μάτια των θεατών, το σώμα, κάτω από το χαλί του συνθετικού γκαζόν, αρχίζει με αργές κινήσεις να ξυπνά. Με μια συνεχή προσπάθεια αλλάζει θέσεις, αγωνίζεται να απελευθερωθεί. Με κάθε μικρή κίνηση, κάθε μετακίνηση, το σώμα δημιουργεί μια νέα εικαστική εικόνα σε ένα παρόντα χώρο και σε ενεστώτα χρόνο.
Ένα παιχνίδι εναλλαγής και διαφοροποίησης, με το πλαστικό χορτάρι να πάλλεται και να προσομοιάζει με βελόνες εν κινήσει, σε αντίθεση με τις ακίνητες βελόνες στα έργα του Σάββα λίγο πιο πέρα. Οι θεατές παρακολουθούν και συμπάσχουν με την αγωνία του εγκλωβισμένου σώματος. Απόλυτη σιωπή. Σιγά σιγά ξεπροβάλλει ολόκληρο το χέρι του εικαστικού και - σαν μέσα από μήτρα - γεννιέται το κεφάλι.
Εικόνα δεύτερη: Καθιστό πια το σώμα φέρει την εικόνα μιας πράσινης πυραμίδας, με το κεφάλι στην κορυφή και το ένα χέρι να δημιουργεί μισή ανοιχτή αγκαλιά. Το βλέμμα στρέφεται προς τους θεατές και δείχνοντας με το χέρι επιλέγει, με τη δύναμη της υποβολής, αυτόν που θα καλέσει για να αφεθεί στην αγκαλιά του ζωντανού γλυπτού. Οι ακίνητες βελόνες του Σάββα, γίνονται τώρα το φιλόξενο χαλί από γκαζόν στο οποίο ο θεατής ακουμπά το δικό του σώμα και γεμίζει την ανοιχτή αγκαλιά του PASHIAS. Με ένα συμβολικό και αλληγορικό τρόπο η εικόνα παραπέμπει στην Πιετά. Όπως ο Χριστός, με την αποκαθήλωσή του από τον σταυρό, απελευθερώνεται από τα γήινα και ενώνεται με τα Θεία, έτσι και οι θεατές στην αγκαλιά του εικαστικού, συμμετέχουν στην τελετουργία και γίνονται μέρος του έργου τέχνης, το οποίο δεν είναι πια το ξένο - αλλά το οικείο. Συμμέτοχος στην όλη διαδικασία η φωτογράφος, συντελώντας στο να κρατηθεί η μνήμη της όλης εικαστικής τελετουργικής δημιουργίας.
Τελευταία εικόνα: Ο εικαστικός μένει πάλι μόνος. Με γρήγορες και αποφασιστικές κινήσεις σκίζει και ελευθερώνεται εντελώς από το πράσινο γκαζόν. Ξαναγεννημένος κινείται μέσα στο φως των λευκών του ενδυμάτων. Στο στόμα του φυτρώνει ένα ολοκόκκινο τριαντάφυλλο - η δική του κόκκινη καρφίτσα - καθώς προχωρά για να συναντήσει την πυραμίδα του Χριστόφορου Σάββα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Υπουργικό: Ενέκρινε τον νέο Στρατηγικό Σχεδιασμό για το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού - Οι 5 πυλώνες
Υπουργικό: Ενέκρινε τον νέο Στρατηγικό Σχεδιασμό για το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού - Οι 5 πυλώνες
«Hermitage - Saint Petersburg» | Έργα του Yury Molodkovets στην έκθεση του Minthis resort
«Hermitage - Saint Petersburg» | Έργα του Yury Molodkovets στην έκθεση του Minthis resort
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.