Συνέντευξη στον Χρίστο Λαζανιά

Ο Γιάννης Σακέλλης μας μιλά για την ιδέα και τον στόχο της έκθεσης .CY – Alternative Traditional Art & Design Exhibition η οποία συνταιριάζει στοιχεία της κυπριακής παράδοσης με στοιχεία και δεδομένα της σύγχρονης εποχής.

.CY – Alternative Traditional Art & Design Exhibition: Ποια ήταν η αφετηρία της ιδέας; Ποιος είναι ο βασικός άξονας της έκθεσης και ποιο μήνυμα μεταφέρει στον επισκέπτη;
Η ιδέα και ο κεντρικός άξονας της έκθεσης υπαινίσσονται με το σχήμα .CΥ στον τίτλο της έκθεσης. Είναι ένας πυκνός κι εύστοχος τρόπος για να εκφράσουμε τη διπλή στόχευση της έκθεσης, που έγκειται στη διερεύνηση και την ανάδειξη του δυναμισμού και της δημιουργικής έντασης στη σχέση μεταξύ της εντόπιας παράδοσης και πλήθους διαχρονικών στοιχείων της κυπριακής ταυτότητας με τα νέα, σύγχρονα (και τόσο ρευστά) δεδομένα αυτής της εποχής που ονομάζουμε ψηφιακή. Όσο για τον επισκέπτη, δεν θα έλεγα ότι υπάρχει κάποιο μήνυμα∙ κυρίως, μας ενδιαφέρει η ανταπόκριση στην πρόσκληση και η ενεργός συμμετοχή του σε μια υπόθεση που ξεπερνά τα όρια της αισθητικής και θέτει υπαρξιακούς προβληματισμούς για τη δική μας θέση ή τοποθέτηση απέναντι σε ένα κρίσιμο ζήτημα, το οποίο θα απλοποιούσα ως εξής: τι από το παρελθόν μας μπορεί να λογίζεται ακόμα ως ζώσα παράδοση και πώς μπορεί να εκδηλωθεί σήμερα, όχι μόνο μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση, αλλά και μέσα από την καθημερινή ζωή; Σε αυτό το ερώτημα, και χωρίς να διεκδικεί καμία οριστική απάντηση, είναι που αναπτύσσεται όλο το εγχείρημα της έκθεσης .CY.

Ο Γιάννης Σακέλλης. Φωτογραφία ©Νικόλας Ιορδάνου

Πόσο εύκολο ήταν ένα τέτοιο εγχείρημα για τους καλλιτέχνες ώστε να «ταιριάξουν» τις φόρμες της παράδοσης με το νέο και το μοντέρνο ή/ και το αντίστροφο;
Υποθέτω ότι πρέπει να ρωτήσετε τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Από τη θέση του επιμελητή, πάντως, θα έλεγα ότι υπήρχε υψηλός βαθμός δυσκολίας, που λειτούργησε και ως εγγύηση για πιο απαιτητικά και άρτια αποτελέσματα. Οι καλλιτέχνες δεν αναλώθηκαν ούτε σε λαογραφικού τύπου υπομνηματισμό της παράδοσης, ούτε σε μια άγονη και ανιαρή ανακύκλωσή της. Σκεφτείτε ότι τυχόν νεκρά στοιχεία της παράδοσης δεν αντέχουν την αναμέτρηση με τα νεότερα εκφραστικά μέσα∙ αντιστοίχως, υπάρχουν και νεότερα μέσα, τα οποία αποδεικνύονται ανεπαρκή για το ζωντανό απόθεμα του παραδοσιακού μας πλούτου. Αν έχουμε κατά νου το κλασικό σχήμα μορφή και περιεχόμενο, θα δούμε ότι, όπως ισχύει για κάθε καλλιτεχνικό εγχείρημα, μιλάμε, και εδώ, για σχοινοβασία και ασκήσεις ισορροπίας. Κι αυτό δεν είναι ποτέ εύκολο.

Στη συγκεκριμένη έκθεση ποιες θεματικές κυριαρχούν με σημείο αναφοράς την κυπριακή παράδοση;
Κυριαρχούν η ποικιλία, η πολυσυλλεκτικότητα και η προσπάθεια να υπερβούμε φαινομενικές αντιφάσεις και να συναιρέσουμε στοιχεία που εκ πρώτης όψεως μοιάζουν ξένα ή ασύνδετα μεταξύ τους. Δεν είναι υπερβολή αν πω ότι η κυρίαρχη θεματική είναι, τελικά, η σχέση διαχρονίας και σύγχρονης εποχής. Παραδειγματικά, αναφέρω ορισμένα έργα, όπως τα κομμένα με laser ξύλα της Στέλλας Καραγιώργη ή τα χαρακτικά της Ελένης Παναγίδου, που επικεντρώνονται στο λευκαρίτικο κέντημα ή, στο ευρύτερο πλαίσιο της υφαντουργίας, το έργο Ceremonial Hostility της Χριστίνας Τσαντεκίδου. Δεν λείπουν, όμως, και πιο παραδοσιακές μορφές, όπως η ζωγραφική σε κολοκύθες (οι γνωστές μας κολόκες) από τον Χαράλαμπο Προεστό, ή η αγγειοπλαστική σε έργα του Χρίστου Αβραάμ και του Ιδρύματος ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ70, καθώς και η άκρως ιδιόμορφη τεχνική της τσιμεντογραφίας κ.ά. Γενικώς, είναι μια «γιορτή» της συνύπαρξης ετερόκλητων στοιχείων και η προσπάθεια επίτευξης, εν συνόλω, ενός υψηλού βαθμού αρμονίας, με αφετηρία, αλλά και προορισμό, τη δημιουργική συσχέτιση με την κυπριακή παράδοση και ταυτότητα.



Η κυπριακή παράδοση στο σύνολό της μπορεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης για νέους δημιουργούς; Οι νέοι δημιουργοί γνωρίζουν αυτό τον πλούτο;
Να λοιπόν, ακόμη ένα κρίσιμο ερώτημα, στον άξονα του οποίου πιστεύω ότι επίσης αναπτύσσεται η έκθεση .CY. Προφανώς, η πρωτοβουλία και μόνο της έκθεσης δηλώνει μια πρωταρχικά καταφατική απάντηση, αλλά αυτό δεν θα είχε καμιά σημασία, χωρίς την τεκμηρίωση από τα ίδια τα έργα και τους δημιουργούς τους. Επισημαίνω, δε, ότι οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν είναι ως επί το πλείστον νέοι δημιουργοί, οι οποίοι διαπνέονται από έναν καλώς νοούμενο κοσμοπολιτισμό, είναι πλήρως εξοικειωμένοι με τα σύγχρονα μέσα έκφρασης και αντλούν από τη δεξαμενή της παράδοσης χωρίς να εμφορούνται από κανένα επαρχιώτικο πνεύμα, χωρίς παρελθοντολαγνεία. Αντιθέτως, είναι στραμμένοι στα διαχρονικώς ζωντανά στοιχεία της παράδοσης, από τα οποία εμπνέονται για τα δικά τους έργα, στοιχειοθετώντας μια αισθητική (και μία αίσθηση) που θα μου επιτρέψετε να πω ότι συνάπτει αυτό που κάποτε λέγαμε λαϊκό ή δημώδες με το μοντέρνο δίδυμό του, το pop ή pulp. Η έκθεση, λοιπόν, μπορεί να είναι και μια οικογενειακή επανασύνδεση. Δεν θα ήταν ωραίο;



Πόσο σημαντική είναι η στήριξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Πάφο από τη Thanos Hotels and Resorts; Και πώς μεταφράζεται αυτή πρωτίστως για τους καλλιτέχνες και έπειτα για τον κόσμο που επισκέπτεται/συμμετέχει στις διάφορες εκθέσεις – εκδηλώσεις;
Λοιπόν, επειδή έχω συνεργαστεί με τη Thanos Hotels αρκετές φορές κατά τα τελευταία χρόνια, χαίρομαι να πω ότι η στήριξη εκ μέρους τους στην τοπική (και όχι μόνο) καλλιτεχνική δημιουργία, πιθανότατα αποτελεί την πλέον σημαντική πολιτιστική κίνηση που γνώρισε η Πάφος μετά την περίοδο που υπήρξε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Υπό μία έννοια, η Thanos Hotels έχει πάρει τη σκυτάλη εκείνου του εγχειρήματος και κρατά ζωντανή, με αξιοθαύμαστη συνέπεια, την οργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων. Δεν χρειάζεται να πω πόσο κρίσιμη είναι αυτή η στήριξη για τους νέους δημιουργούς, αλλά και πόσο καθορίζει την επαφή του κοινού της πόλης με την τέχνη. Πρόκειται για μια ιδιωτική εταιρεία που δεν παύει να χρηματοδοτεί πολιτιστικές δράσεις, να προσφέρει βήμα έκφρασης και να αναλαμβάνει το πάντοτε δύσκολο για εμάς σκέλος της επικοινωνίας και της πρόσβασης στο ευρύ κοινό. Νομίζω ότι ο όρος Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη βρίσκει, εδώ, ένα πολύ ουσιώδες περιεχόμενο και νιώθω ευγνώμων για τη μακρά και καλή συνεργασία μας.

+ .CY – Alternative Traditional Art & Design Exhibition: Εγκαίνια 14 Σεπτεμβρίου 2019, στις 20:30, στο ξενοδοχείο Almyra στην Πάφο. Η έκθεση μετά το τέλος της παρουσίασής της στο ξενοδοχείο Αλμύρα θα μεταφερθεί στο ξενοδοχείο Άνασσα από τις 11/10 μέχρι την 1/11/2019.