Λένε ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα για έναν καλλιτέχνη είναι να ξέρουν τη δουλειά του, κι ας μην γνωρίζουν το όνομά του. Αυτό συνέβη με τον Μίλτον Γκλέιζερ, τον κορυφαίο γραφίστα που έφυγε από τη ζωή στα 91 του χρόνια κλείνοντας κυριολεκτικά έναν κύκλο ζωής, αφού έπαθε εγκεφαλικό ανήμερα των γενεθλίων του.

Ο Μίλτον Γκλέιζερ παρήγαγε μερικές από τις πιο εμβληματικές αφίσες, εξώφυλλα βιβλίων, λογότυπα και διαφημίσεις της αμερικανικής κουλτούρας. Και το I Love New York. Που στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, στη γειτονιά μας δηλαδή, το βλέπουμε κλεμμένο σε μπλουζάκια, μπρελόκ, τσάντες, καπελάκια, ακόμη και στις πλάτες πλαστικών γαϊδουριών που κρέμονται ως ευφάνταστα –αλλά μάλλον όχι ευπώλητα– σουβενίρ σε παραλιακά κιόσκια.

Ι Love Ayia Napa, αλλά περισσότερο απ' όλα ο Μίλτον Γκλέιζερ αγαπούσε τη Νέα Υόρκη, την πόλη όπου μεγάλωσε, παιδί εβραϊκής καταγωγής Ούγγρων μεταναστών.

Ήταν 25 ετών όταν ίδρυσε με συμφοιτητές του το θρυλικό στούντιο Push Pin για γραφιστικές δουλειές. Ήταν 34 όταν δημιούργησε μια από τις πιο εμβληματικές αφίσες του, για το άλμπουμ του Μπομπ Ντίλαν Greatest Hits. Και ήταν 48 όταν, ανταποκρινόμενος σε μια καμπάνια για την προώθηση του τουρισμού της Νέας Υόρκης, δημιούργησε το λογότυπο που όλοι γνωρίζουμε.

Ο Γκλέιζερ τότε ήταν προφανώς εξαιρετικά δημιουργικός, η Νέα Υόρκη όμως, το 1977, ήταν στα κάτω της σε αντίθεση με το έγκλημα που ήταν στα φόρτε του. Το 1975, ο Δήμος της Νέας Υόρκης κινδύνευε με χρεωκοπία και η κυβέρνηση του Τζέραλντ Φορντ αρνήθηκε να τη στηρίξει. Μέχρι το 1977, η πόλη είχε αφεθεί σε τόσες λεηλασίες ώστε είχαν καταγραφεί τεσσερισήμισι χιλιάδες συλλήψεις. Ήταν λογικό οι τουρίστες να αποφεύγουν τους δρόμους της. Τότε ήταν που το Τμήμα Οικονομικής Ανάπτυξης της Νέας Υόρκης αποφάσισε να προσλάβει ένα μεγάλο διαφημιστικό γραφείο, το Wells Rich Greene [με ιδρύτρια την πρώτη γυναίκα CEO εταιρείας στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και εξαιρετικά επιτυχημένη στη δουλειά της] για τη δημιουργία μιας εκστρατείας με σκοπό την ενθάρρυνση της τουριστικής δραστηριότητας. Το ίδιο τμήμα προσέλαβε και τον Μίλτον Γκλέιζερ για το λογότυπο που θα συνόδευε την καμπάνια.

Milton Glaser, I (Heart) NY concept sketch, 1976. Βρίσκεται στη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης [ΜΟΜΑ] της Νέας Υόρκης ύστερα από δωρεά του ιδίου.

Μέχρι το 1977, ο Μίλτον Γκλέιζερ ήταν ένας ήδη επιτυχημένος γραφίστας που έδωσε στην εμπορική διαφήμιση στις αρχές του '60 μια γερή δόση τέχνης, αναγκαία για την εξέλιξή της. Στα έργα του αποκάλυπτε επιρροές από άλλες κουλτούρες και από εκατοντάδες καλλιτεχνικά κινήματα που χρησιμοποιούσε με εξαιρετική δεξιοτεχνία –και κάμποσο χρώμα– ώστε να κερδίσει το ενδιαφέρον των περιοδικών, των διαφημιστικών γραφείων και, φυσικά, του κοινού. «Μας ενθουσίαζε η ιδέα ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε οτιδήποτε από την οπτική ιστορία της ανθρωπότητας ως επιρροή», είπε ο ίδιος σε μια συνέντευξη για το βιβλίο «The Push Pin Graphic: A quarter century of innovative design and illustration» [2004]. «Η αρτ νουβώ, τα κινέζικα σχέδια, η γερμανική ξυλογραφία, οι αμερικανικοί ναΐφ πίνακες, τα κινούμενα σχέδια του '30 ήταν μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης».

Η εμπειρία του Μίλτον Γκλέιζερ, το άνοιγμά του σε έναν οπτικό πλούτο από όλο τον κόσμο, η πίστη του στο ντιζάιν και στις επικοινωνιακές δυνατότητες που αυτό μπορεί να έχει, και η βαθιά του αγάπη για την πόλη όπου ζούσε, τον οδήγησαν στο λογότυπο που τελικά ενέκρινε η Πολιτεία της Νέας Υόρκης για την καμπάνια της. Σχεδίασε το λογότυπο πάνω σε έναν σκισμένο λευκό φάκελο, ενώ βρισκόταν σε ένα νεοϋορκέζικο ταξί, με κόκκινο μαρκαδόρο.

Χρειάζεται μόνο μια στιγμή για τη δημιουργία ενός πετυχημένου λογότυπου; Μάλλον όχι. Γιατί εκείνη η στιγμή ήταν η συσσωρευμένη γνώση, εμπειρία, αγάπη και εντιμότητα απέναντι στη δουλειά του, που πήγαινε πολλά χρόνια πίσω. Φτάνοντας ίσως στη στιγμή όταν, μικρός ακόμη, ένας εξάδελφός του σχεδίασε σε μια χάρτινη σακούλα ένα πουλί για να τον ψυχαγωγήσει. «Σχεδόν λιποθύμησα αντιλαμβανόμενος πόση ζωντάνια μπορεί να δημιουργηθεί με ένα μολύβι. Και εκείνη τη στιγμή, αποφάσισα τι θα έκανα στη ζωή μου», είπε σε συνέντευξή του στο Inc. magazine το 2014.

Το 2020, το Υφυπουργείο Τουρισμού της Κύπρου προκήρυξε διαγωνισμό μελετών για σχεδιασμό του λογότυπου και σλόγκαν της τουριστικής Κύπρου. Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε στις 29 Απριλίου [εν μέσω πανδημίας του κορωνοϊού] και οι ενδιαφερόμενοι [από φοιτητές μέχρι επαγγελματίες και ερασιτέχνες] καλούνταν να υποβάλουν τις προτάσεις τους –επί της ουσίας για το branding της Κύπρου– αρχικά μέχρι τις 4 Ιουνίου [και εν τέλει μέχρι τις 19 Ιουνίου μετά από διαμαρτυρίες]. Το κείμενο αυτό είναι αφιερωμένο στο υφυπουργείο και στους ιθύνοντες που όταν κλήθηκαν να σχολιάσουν κατά πόσο το περιθώριο ενός μήνα για τη δημιουργία του branding της χώρας –χωρίς άλλη διαβούλευση– ήταν μικρό, απάντησαν «αν κάποιος έν' καλός, κάμνει το σε μια μέρα». Και που στο ερώτημα «μέσα στην πανδημία;» απάντησαν «ε ακόμα καλλύττερα, έχουν τζαι κάτι να κάμνουν αφού εν έχουν άλλες δουλειές». Μετά και τη συμμετοχή του υφυπουργού Τουρισμού στη συζήτηση [και] για το branding της Λευκωσίας [δες σελ. 3 του παρόντος «Π»], ίσως ο κ. Περδίος κατάλαβε ότι η οπτική επικοινωνία μιας καμπάνιας, όπως το έθεσε πολύ σωστά ο ίδιος, δεν είναι κάτι που λες, αλλά που το ζεις.

ΕΝΘΕΤΟ
I LOVE CY: Τι μπορεί να συνδέει τον Μίλτον Γκλέιζερ με το Υφυπουργείο Τουρισμού; Όλα όσα βρίσκονται ανάμεσα στο χάσμα των αντιλήψεών τους για την οπτική επικοινωνία

ΑΡΧΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ: Ο Μίλτον Γκλέιζερ στο στούντιό του το 2012. Φωτογραφία ©Robert Wright / The New York Times