Καταλαμβάνοντας 25 διαφορετικούς εμβληματικούς χώρους της πρωτεύουσας του Κοσόβου – από το Παλάτι της Νεολαίας μέχρι το Μεγάλο Οθωμανικό Λουτρό – η Manifesta 14 απλώνεται παντού στην Πρίστινα με καλλιτεχνικές και αστικές δραστηριότητες από προχθές Παρασκευή 22 Ιουλίου και για 100 ημέρες. Στο πρόγραμμα της περιλαμβάνει 103 συμμετοχές από περισσότερες από 30 χώρες με εκθέσεις, εκδηλώσεις, παραστάσεις και παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους. Βασικός της σκοπός να στηρίξει τους πολίτες του Κοσόβου στη φιλοδοξία τους να ανακτήσουν τον δημόσιο χώρο και να προσδιορίσουν το μέλλον της πρωτεύουσάς τους ως μια βαλκανική και ευρωπαϊκή μητρόπολη ανοιχτή στις καινοτομίες.

Με βάση ένα νέο μόνιμο πολιτιστικό ίδρυμα, το Κέντρο Αφηγηματικής Πρακτικής αλλά και την Εθνική Πινακοθήκη του Κοσόβου και το Grand Hotel Prishtina και κάτω από τον τίτλο «It matters what worlds world worlds: Ηow to tell stories otherwise», το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Manifesta 14, υπό τη διεύθυνση (για την ακρίβεια ο τίτλος της είναι Creative Mediator) της Catherine Nichols, εξερευνά το θέμα της συλλογικής αφήγησης και τις νέες πρακτικές γύρω από αυτή. Το ποικίλο πρόγραμμα συλλογικών δράσεων κυμαίνεται από συνεδρίες ανάγνωσης και εργαστήρια αυτοέκδοσης έως κοινοτικά παιχνίδια. Συντονίζεται από μια ομάδα τοπικών ειδικών και ακτιβιστών με τη συμβολή των κατοίκων της πόλης, ακολουθώντας μια περιεκτική και διαγενεακή προσέγγιση που αμφισβητεί τις συνήθεις ιεραρχίες γνώσης. Το 37% των συμμετεχόντων καλλιτεχνών είναι από το Κόσοβο και ένα επιπλέον 23% από την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η Manifesta 14 επικεντρώνεται επίσης στη δημιουργία, μαζί με τις τοπικές και περιφερειακές κοινότητες, εναλλακτικών μοντέλων κοινωνικής-πολιτιστικής, αστικής και καλλιτεχνικής κατεύθυνσης. Επιπλέον θα αναπτύξει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα αφορά στη δημιουργία ενός διεπιστημονικού κόμβου και συγκεκριμένων καλλιτεχνικών παρεμβάσεων σε δημόσιο χώρο.

Από τους μόνιμους στόχους της Manifesta είναι η έντονη εστίασή της στην αστική ανάπτυξη κάθε πόλης που τη φιλοξενεί. Για τη φετινή, στην Πρίστινα, το αρχιτεκτονικό γραφείο CRA (Carlo Ratti Associati) με έδρα το Τορίνο, επιλέχθηκε για την παραγωγή του Urban Vision, ενός εμπεριστατωμένου αστικού ερευνητικού έργου. Το Urban Vision λειτουργεί τόσο ως έρευνα όσο και ως μακροπρόθεσμο σχέδιο για τον εντοπισμό πιθανών στρατηγικών, τοποθεσιών και βασικών ζητημάτων για την Πρίστινα. Συμβάλλει στη λειτουργία της Manifesta 14 στο τοπικό πλαίσιο, αλλά το πιο σημαντικό για την Πρίστινα είναι το γεγονός ότι της ανατέθηκε να αναπτύξει τον τρόπο που θα μπορούσε να μεταμορφωθεί η πόλη με την ανάκτηση του δημόσιου χώρου. Το Urban Vision του Carlo Ratti είναι δομημένο γύρω από δύο βασικούς πυλώνες. Ο πρώτος είναι η καινοτόμος μεθοδολογία αστικοποίησης ανοιχτού κώδικα που έχει δοκιμαστεί στην Πρίστινα ήδη από την άνοιξη του 2021. Ο δεύτερος είναι η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για την ανάλυση του δημόσιου χώρου στην Πρίστινα.

Η πολυεπιστημονική ομάδα σχεδιασμού του CRA έχει προτείνει μια νέα μεθοδολογία που εστιάζει στη συμμετοχική αστικοποίηση, η οποία δοκιμάζεται στην Πρίστινα για πρώτη φορά. Η αρχική φάση αυτής της μεθοδολογίας ξεκίνησε στις αρχές Μαρτίου 2021, αποτελούμενη από μια εκτενή σειρά χαρτών της Πρίστινα, που εξετάζουν κυρίως την κατάσταση του δημόσιου χώρου της πόλης. Αυτό βοήθησε να αναδειχθούν κρυφά σημεία, καθώς και πλατείες και δρόμοι, πάρκα και περιοχές πρασίνου – που επί του παρόντος χρησιμοποιούνται ελάχιστα ή καθόλου.

Οι πρώτες αστικές παρεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν στα τέλη Ιουνίου και στα μέσα Ιουλίου σε διάφορες περιοχές της πόλης. Η Manifesta κάλεσε τους πολίτες της Πρίστινα να επισκεφθούν και να αλληλεπιδράσουν με αυτές τις παρεμβάσεις και να γίνουν μέρος της κοινότητας που τις δημιουργεί. Η αρχή έγινε στον (προηγουμένως απορριφθέν) χώρο του Εργοστασίου Τούβλων- του σημαντικότερου μεταβιομηχανικού χώρου της Πρίστινα – το οποίο και μετέτρεψαν προσωρινά σε κοινοτικό χώρο. Μέσω της δημιουργίας ενός «αστικού καθιστικού», η παρέμβαση είχε στόχο να πυροδοτήσει μια συζήτηση σχετικά με το πώς αυτός ο χώρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους πολίτες της Πρίστινα, πώς μπορεί να γίνει προσβάσιμος στην κοινότητα και πώς μπορεί να γίνει μέρος της υποδομής της πόλης

Η ανάλυση του δημόσιου χώρου με Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αποτελέσει το επίκεντρο της εργασίας του CRA και του MIT Senseable City Lab στην Πρίστινα. Για δεκαετίες, οι σχεδιαστές και οι πολεοδόμοι χρησιμοποιούν όλο και πιο ακριβή τεχνολογικά εργαλεία για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη ζωή στους δρόμους και τις πλατείες. Η χρήση του A.I. ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο σε αυτή την ιστορία, καθώς επιτρέπει στους ερευνητές να έχουν μια ακριβή εικόνα φαινομένων που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να εντοπιστούν.

Συνολικά, η μέθοδος της αστικοποίησης ανοιχτού κώδικα και οι γνώσεις της τεχνολογικής ανάλυσης μπορούν να υπονοήσουν τα διαφορετικά πιθανά μέλλοντα στην Πρίστινα. Μπορούν να υποστηρίξουν όσους αγωνίζονται και συνηγορούν στη συνεχιζόμενη μάχη για τον δημόσιο χώρο — στο Κόσοβο και παντού.

Ανάμεσά στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες είναι και η βραβευμένη και διεθνώς καταξιωμένη Κύπρια εικαστικός Χάρις Επαμεινώνδα, η οποία θα παρουσιάσει μαζί με τον σύντροφό της Ντάνιελ Γκούσταβ Κράμερ το εν εξελίξει κοινό τους έργο «Infinite Library» (2007-). Είναι ένα διευρυνόμενο αρχείο βιβλίων, που δημιουργήθηκε με την αποσυναρμολόγηση υπαρχόντων βιβλίων και την εκ νέου τροποποίηση και δέσιμό τους.

*Η Manifesta 14 ολοκληρώνεται στις 30 Οκτωβρίου και τη σκυτάλη για την επόμενη διοργάνωση που θα γίνει το 2024 θα πάρει η Βαρκελώνη.

ΠΗΓΗ: theartnewspaper.gr