Ενώ τα έργα των Pieter Bruegel του νεότερου και Jan Brueghel του πρεσβύτερου βγαίνουν σε δημοπρασία στο Λονδίνο, η εξερεύνηση του μπερδεμένου όσο λίγα γενεαλογικού δέντρου μιας δυναστείας της τέχνης γίνεται ένα προκλητικό παιχνίδι. Πατέρας, γιος, αδέρφια συνθέτουν μια οικογένεια καλλιτεχνών που καλύπτει σχεδόν 200 χρόνια από το 1525 και μετά, δημιουργώντας ένα και μόνο αθάνατο brand name.

Από τα πιο γνωστά έργα τους, οι χιονισμένες σκηνές και οι βιβλικές ή κλασικές εικόνες συχνά μεταφέρουν πολλαπλά νοήματα, αποκαλύπτοντας την πολυπλοκότητα της ζωής στις Κάτω Χώρες, το σημερινό Βέλγιο και την Ολλανδία, κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, όταν η κυριαρχία της Καθολικής Αυτοκρατορίας των Αψβούργων κλονίστηκε από το σχίσμα της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης.

Το όραμα αυτής της δυναστείας καλλιτεχνών είναι τόσο ζωντανό και αναγνωρίσιμο που στο πέρασμα των χρόνων επηρέασε καλλιτέχνες από τον Peter Doig έως τον Jeff Koons και ενέπνευσε τους πάντες, από τον Ρώσο σκηνοθέτη Andrei Tarkovsky και τους ποιητές W. H. Auden και William Carlos Williams έως τον David Bowie.

Από τα πιο γνωστά έργα τους, οι χιονισμένες σκηνές και οι βιβλικές ή κλασικές εικόνες συχνά μεταφέρουν πολλαπλά νοήματα, αποκαλύπτοντας την πολυπλοκότητα της ζωής στις Κάτω Χώρες, το σημερινό Βέλγιο και την Ολλανδία, κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, όταν η κυριαρχία της Καθολικής Αυτοκρατορίας των Αψβούργων κλονίστηκε από το σχίσμα της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης.

Όλα ξεκινούν με τον Pieter Bruegel τον πρεσβύτερο (περίπου 1525/30-1569), του οποίου η ταπεινή καταγωγή αποκαλύπτεται στο επώνυμό του, που κυριολεκτικά σημαίνει «μικρό χωριό». Εξαιρετικό ταλέντο, μετακόμισε στις Βρυξέλλες ως έφηβος για να γίνει μαθητής του Peter Coecke, του επίσημου καλλιτέχνη της αυλής των Αψβούργων.

Ο Coecke θα γινόταν πεθερός του Pieter, εξασφαλίζοντας έτσι τη συνέχιση της δουλειάς του καλύτερου μαθητή του. Από το 1559 εξέπεσε το «h» από το αρχικό επώνυμό του (Brueghel) και άρχισε να υπογράφει τους πίνακές του ως Bruegel.

Pieter Bruegel the Elder, Γάμος Χωρικών, 1566–69.

Οι πίνακές του απεικονίζουν τη ζωή των αγροτών σε έργα όπως «Το γλέντι του γάμου των αγροτών» ή «Κυνηγοί στο χιόνι», και τα δύο σήμερα στο Kunsthistorisches Museum της Βιέννης. Παρουσιάζει απλούς ανθρώπους παρέα με πολυμαθείς και συχνά με ανατρεπτικές αναφορές στην ποίηση, τη φιλοσοφία, την πολιτική και τη θρησκεία.

Ο Pieter Bruegel ο πρεσβύτερος ήταν επίσης ο πρώτος καλλιτέχνης που είναι γνωστό ότι αποτύπωσε τη χιονόπτωση σε ελαιογραφίες. Η «Λατρεία των Μάγων στο χιόνι» είναι μια θαυμάσια υπόμνηση μιας χιονοθύελλας, ενώ η «Παγίδα για τα πουλιά», που δείχνει σε πρώτο πλάνο ενός παγωμένου τοπίου μια παγίδα που στήνεται μπροστά σε ένα ανοιχτό παράθυρο, είναι μια μεταφορά για την ύπαρξη του θείου μέσω ενός αόρατου παρατηρητή μέσα από το παράθυρο.

Ο Pieter Bruegel ο πρεσβύτερος πέθανε σε ηλικία 45 ετών, έχοντας δημιουργήσει ακριβώς 45 πίνακες.

Pieter Bruegel the Elder, Κυνηγοί στο Χιόνι, 1565.

Οι γιοι του –ο Pieter Brueghel ο νεότερος (1564/5-1637/8) (μερικές φορές αποκαλούμενος Pieter Brueghel II) και ο Jan Brueghel ο πρεσβύτερος (1568-1625), που ονομάστηκε έτσι επειδή ο γιος του, ο Jan ο νεότερος, πήρε αργότερα το όνομά του– ήταν και οι δύο κάτω των πέντε ετών όταν πέθανε ο πατέρας τους, αλλά και οι δύο έγιναν απίστευτα επιτυχημένοι καλλιτέχνες. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με το ποιος τους δίδαξε. Η αγαπημένη μου είναι ότι ήταν ηMayken Verhulst, η γιαγιά τους, η οποία ήταν και η ίδια μια εξαιρετικά ικανή μικρογράφος.

Ο Pieter Brueghel ο νεότερος κληρονόμησε την οικογενειακή επιχείρηση και ζωγράφισε επαναλήψεις των πιο διάσημων πινάκων του πατέρα του. Για παράδειγμα, υπάρχουν περισσότερα από 40 αντίγραφα του έργου «Η παγίδα των πουλιών» που έχουν καταγραφεί από τον ίδιο. Ο Pieter Brueghel ο νεότερος έζησε μέχρι τα εβδομήντα του χρόνια και δημιούργησε συνολικά σχεδόν 1.000 γνωστούς πίνακες.

Καθώς προχωρούσε η καριέρα του, παρήγαγε όλο και περισσότερες δικές του πρωτότυπες συνθέσεις, αναπτύσσοντας περαιτέρω τα αγροτικά θέματα και τοπία και συχνά συμπεριλαμβάνοντας ανατρεπτικά στοιχεία.

Στο έργο του «Οι Φλαμανδικές Παροιμίες», που βασίζεται στην ομώνυμη σύνθεση του πατέρα του του 1559, ο Pieter Brueghel ο νεότερος έχει αναπαραστήσει την απόδοση περισσότερων από 100 παροιμιών σε μια σκηνή γεμάτη φιγούρες. Μεταξύ των παράλογων και συχνά ανόητων χαρακτήρων είναι κάποιος που χτυπάει το κεφάλι του σε έναν τοίχο από τούβλα, ένα άλλο πρόσωπο που πετάει φτερά στον άνεμο και ο τυφλός που οδηγεί τον τυφλό.

Pieter Brueghel II - Οι Φλαμανδικές Παροιμίες, 1660.

Μια από τις καλύτερες πρωτότυπες συνθέσεις του, ο «Κακός βοσκός», είναι μια αμφίσημη εκδοχή της διάσημης ιστορίας της Βίβλου – συμπάσχεις με τον άπιστο βοσκό που εγκαταλείπει το πόστο του, παρόλο που υποτίθεται ότι δεν πρέπει.

Αν ο Pieter Brueghel ο νεότερος είναι ο υπεύθυνος γιος, ο Jan Brueghel ο πρεσβύτερος είναι ο επαναστάτης. Πήγε στην Ιταλία για σχεδόν επτά χρόνια και έγινε φίλος με πολλούς κορυφαίους καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένου του μετέπειτα συνεργάτη του, του Peter Paul Rubens.

Ο Jan Brueghel ο πρεσβύτερος επέστρεψε στην Αμβέρσα το 1600 και βρισκόταν στην αιχμή του δόρατος των εξελίξεων στην τέχνη. Ήταν ένας από τους πρώτους ζωγράφους νεκρών φύσεων, ιδιαίτερα λουλουδιών, και κληρονόμησε από τον πατέρα του –ή ίσως από τη γιαγιά του– την ικανότητα να δημιουργεί απίστευτες λεπτομέρειες σε μικρή κλίμακα.

Το «Δασικό τοπίο» του Jan Brueghel του πρεσβύτερου, από το 1610, αναδεικνύει την ικανότητά του να ζωγραφίζει πανοραμικές απόψεις. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα που εκτέλεσε ποτέ σε χαλκό, γεγονός που προσδίδει στο χρώμα μια φωτεινή ποιότητα, και φιλοτεχνήθηκε ενώ ήταν ο ζωγράφος της αυλής των Κυβερνητών των νότιων Κάτω Χωρών.

Υπήρξε σημαντικός καινοτόμος που επινόησε νέα είδη ζωγραφικής, όπως πίνακες με γιρλάντες λουλουδιών, παραδεισένια τοπία, και αντιπροσώπευε τον τύπο του pictor doctus, του πολυμαθούς ζωγράφου, τα έργα του οποίου προέρχονται από τα θρησκευτικά μοτίβα και τις φιλοδοξίες της Καθολικής Αντιμεταρρύθμισης, καθώς και από την επιστημονική επανάσταση με το ενδιαφέρον της για την ακριβή περιγραφή και ταξινόμηση.

Ο καλλιτέχνης είχε τα παρατσούκλια «Velvet» Brueghel, «Flower» Brueghel και «Paradise» Brueghel. Το πρώτο πιστεύεται ότι του δόθηκε εξαιτίας της μαεστρίας του στην απόδοση υφασμάτων στα έργα του.

Ο Jan Breughel ο νεότερος (1601-78) (μερικές φορές αποκαλούμενος Jan Breughel II) μιμήθηκε τον πατέρα του, και ενώ ορισμένα από τα έργα του είναι εξαιρετικά, είχε πολλούς βοηθούς και η παραγωγή των έργων του είναι απίστευτα μπερδεμένη. Οι επόμενες γενιές –Jan Pieter Breughel (1628 έως μετά το 1682), Jan Baptist Breughel (1647-1710), Ambrosius Breughel (1617-75)– είναι σχεδόν εντελώς άγνωστες.

Εξαίρεση αποτελεί ο γιος του Jan Breughel του νεότερου, ο εκπληκτικός ζωγράφος νεκρών φύσεων Abraham Brueghel [ (1631-1680), και ο εξαιρετικά επιτυχημένος David Teniers ο νεότερος (1610-90), ο οποίος εντάχθηκε στη δυναστεία όταν παντρεύτηκε μια από τις κόρες του Jan Breughel του πρεσβύτερου.

Abraham Brueghel, Γυναίκα με τρία παιδιά κόβει σύκα σε κήπο.

O Abraham Brueghel γεννήθηκε στην Αμβέρσα και μεγάλο μέρος της καλλιτεχνικής του κατάρτισης προήλθε από τον πατέρα του, τον Jan Breughel τον νεότερο. Άρχισε να γίνεται γνωστός ζωγράφος στα εφηβικά του χρόνια. Ο πατέρας του πούλησε μία από τις ανθισμένες νεκρές φύσεις του όταν ήταν μόλις 15 ετών.

Το 1649, σε ηλικία 18 ετών, πήγε στην Ιταλία για να ολοκληρώσει μια παραγγελία για τον πρίγκιπα Antonio Ruffo στη Σικελία. Ήταν η πρώτη από τις πολλές παραγγελίες στις οποίες επέδειξε τις καλλιτεχνικές του ικανότητες στη σχεδίαση νεκρών φύσεων με φυτά. Ήδη το 1649 μια απογραφή του προστάτη του πρίγκιπα Antonio Ruffo καταγράφει εννέα πίνακες με λουλούδια από τον 18χρονο καλλιτέχνη.

Δέκα χρόνια αργότερα, το 1659, μετακόμισε στη Ρώμη όπου παντρεύτηκε μια Ιταλίδα, ενώ εντάχθηκε στους Bentvueghels, μια ένωση κυρίως Ολλανδών και Φλαμανδών καλλιτεχνών που εργάζονταν στη Ρώμη. Από τότε υπέγραφε ως Abraham Breugel. Μετακόμισε στη Νάπολη και παρέμεινε εκεί μέχρι τον θάνατό του.

Απέκτησε φήμη για τις νεκρές φύσεις του και ειδικότερα για τις νεκρές φύσεις με λουλούδια στα οποία επέμεινε σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του διαδρομής. Οι ολοένα και πιο πλούσιες νεκρές φύσεις των Φλαμανδών ζωγράφων Frans Snyders, Jan Fyt και Pieter Boel, οι οποίοι είχαν επίσης εργαστεί στην Ιταλία, αποτέλεσαν τις κύριες επιρροές του.

Στα έργα του συνδύασε τη φλαμανδική προτίμηση στη διακοσμητική αφθονία με τη σαρωτική κίνηση του Υψηλού Μπαρόκ των Ιταλών συγχρόνων του, όπως ο Μικέλε Πάτσε ντελ Καμπίντολιο και ο Μιχαήλ Άγγελος Τσερκότσι.

David Teniers the Younger, Ο Αρχιδούκας Λεοπόλδος Γουλιέλμος στην Πινακοθήκη του στις Βρυξέλλες, περ. 1647–1651.

Ο David Teniers ο νεότερος, σύζυγος της Anna Brueghel, κόρης του Γιαν Μπρέγκελ του πρεσβύτερου, ήταν Φλαμανδός καλλιτέχνης, από τους επιφανείς εκπροσώπους της Σχολής της Αμβέρσας κατά την εποχή του βορειοευρωπαϊκού μπαρόκ στο Βέλγιο. Μαθήτευσε για μεγάλο χρονικό διάστημα στο εργαστήριο του πατέρα του, που ήταν επηρεασμένος από τους ζωγράφους της Αμβέρσας Γιάκομπ Γιόρντενς, Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς και Άντονι βαν Ντάικ. Ο διάσημος και σεβάσμιος Ρούμπενς ήταν κηδεμόνας της γυναίκας του μετά τον θάνατο του πατέρα της.

Το 1651 ο Teniers μετακόμισε στις Βρυξέλλες, όπου διετέλεσε ζωγράφος της αυλής του αρχιδούκα Λεοπόλδου Γουλιέλμου και υπεύθυνος για τη συλλογή του των έργων τέχνης. Ίδρυσε το 1663 στις Βρυξέλλες την Ακαδημία Καλών Τεχνών και στη συνέχεια, το 1665, την Ακαδημία της Αμβέρσας. Διακρίθηκε για την απόδοση πολυπρόσωπων σκηνών, όπως στα χωριάτικα πανηγύρια του, και τοπογραφικών συνθέσεων, ενώ οι νεκρές φύσεις, οι θρησκευτικές σκηνές και οι προσωπογραφίες του διακρίνονταν για την ακρίβεια στις λεπτομέρειες.

Ένα αριστουργηματικό του έργο είναι η περίφημη ελαιογραφία με τον τίτλο «Ο Αρχιδούκας Λεοπόλδος Γουλιέλμος στην Πινακοθήκη του στις Βρυξέλλες» (1651, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, Βιέννη), όπου εικονίζονται πενήντα ένα έργα τέχνης από τις συλλογές της πλούσιας πινακοθήκης του αρχιδούκα.

Pieter Bruegel the Elder, Χωριό, Συστάδα Δέντρων και ένα Μουλάρι.

ΠΗΓΗ:lifo.gr