Η d͡zama'ɾia artist run space παρουσιάζει την έκθεση Contingent Narratives, στο πλαίσιο της δράσης Art Meet Up #2, φιλοξενώντας έργα που αναδεικνύουν τη ρευστότητα της µνήµης και της ιστορικής αφήγησης.
Στην έκθεση θα παρουσιαστεί µέρος της µεταδιδακτορικής έρευνας του Χρίστου Παναγιώτου, µε θέµα Encountering the Other from beyond: A study of the intercultural dynamics in Ottoman Cyprus through tombstone narratives (16th-19th centuries), η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράµµατος Μεταδιδάκτωρ του Τεχνολογικού Πανεπιστηµίου Κύπρου, στο Τµήµα Καλών Τεχνών. Συγκεκριµένα, θα παρουσιαστεί η ψηφιακή εγκατάσταση Irregular Archives («Ακανόνιστα Αρχεία»), η οποία αποτελεί καλλιτεχνική απόδοση µέρους της εν λόγω έρευνας.
Η καλλιτεχνική συνάντηση περιλαµβάνει επίσης έργα του φωτογράφου και εικαστικού Κωνσταντίνου Σ. Κωνσταντίνου, τα οποία συνοµιλούν µε το έργο του Χρίστου Παναγιώτου.
Η ψηφιακή εγκατάσταση Irregular Archives ασκεί κριτική στον τρόπο µε τον οποίο η νεωτερικότητα παράγει καθολικές, κυρίαρχες αφηγήσεις για τη συλλογική µνήµη και την ιστορία ενός τόπου, βασιζόµενες σε γενικευµένα πρότυπα. Μία από τις πλέον χαρακτηριστικές αφηγήσεις της νεωτερικότητας είναι ο εθνικισµός, ο οποίος, µέσω του λόγου του περί επίσηµης «εθνικής ιστορίας», γλώσσας και «παραδοσιακού» πολιτισµού, συχνά δηµιουργεί άκαµπτες, και πολιτισµικά φτωχές εκδοχές του παρελθόντος, της ιστορίας και των πολιτισµικών χαρακτηριστικών ενός τόπου. Αυτό συµβαίνει καθώς επιβάλλουν µονοδιάστατες και τυποποιηµένες αντιλήψεις, εξαλείφοντας ό,τι έχει παραχθεί οργανικά στο µικροεπίπεδο της κουλτούρας από τη «λαϊκή» (vernacular) συλλογικότητα.
Αντιπαραθετικά, ο Χρίστος Παναγιώτου προτείνει µια προσέγγιση κατά την οποία µια αφήγηση για τη συλλογική µνήµη, τον πολιτισµό και την ιστορία γίνεται κατανοητή µέσα από τον ενδιάµεσο χώρο που προκύπτει στη συνύφανση της µιας ιστορικής περιόδου µε µια άλλη, τη διάχυση µιας κουλτούρας σε µια άλλη, της «εκβολής» µιας περιοχής σε µια άλλη και στο πώς το µικροεπίπεδο της προσωπικής µνήµης συνυπάρχει ως δυναµικό και οργανικό µέρος του µακροεπιπέδου της ιστορίας και αντίστροφα. Η ψηφιακή εγκατάσταση Irregular Archives αποτελεί, έτσι, ένα «δυναµικό», «ρευστό» και «ακανόνιστο» πολιτισµικό αρχείο που καταγράφει τη µνήµη και την ιστορία της Λεµεσού, όπως αυτή διαµορφώνεται µέσα σε αυτούς τους ενδιάµεσους χώρους.
Ανασυνθέτει µέρος της ιστορίας της πόλης και την αφηγείται µε ιστορίες που προκύπτουν µέσα από τον τόπο και τη µνήµη αντί να προσπαθεί να προσοµοιώσει τον τόπο και τη µνήµη µέσα από ιστορίες.
Συγκεκριµένα, ένα ψηφιακό λογισµικό αναµειγνύει λέξεις από αρχειακό υλικό, καθώς και από κείµενα χαραγµένα σε ισλαµικές επιτύµβιες στήλες στο νεκροταφείο του Cami-i Kebir, ενός ιστορικού τζαµιού στο κέντρο της Λεµεσού, καθώς και χριστιανικά αντικείµενα που βρέθηκαν στον προαύλιο χώρο του. Το λογισµικό λειτουργεί σε συνάρτηση µε τις τρέχουσες καιρικές συνθήκες σε πραγµατικό χρόνο (όπως θερµοκρασία, υγρασία και άνεµος), παράγοντας, έτσι, συγκυριακές αφηγήσεις, αποσπάσµατα συλλογικής µνήµης και ιστορίας που προκύπτουν µέσα από την αλληλεπίδραση του λόγου µε το φυσικό περιβάλλον.
Παράλληλα, τα έργα του Κωνσταντίνου Σ. Κωνσταντίνου ανασυνθέτουν την ιστορία των ναυαγών Μαµελούκων, οι οποίοι έχουν ταφεί στο ίδιο νεκροταφείο. Χρησιµοποιώντας φωτογράµµατα, ο καλλιτέχνης αποτυπώνει τα φυτικά µοτίβα που κοσµούν τις ταφικές τους στήλες.
Τα µοτίβα αυτά – συµβολίζοντας φύλο, επάγγελµα, καταγωγή και θρησκευτική ταυτότητα – λειτουργούν ως ατοµικά και συλλογικά ίχνη µνήµης. Η ένταση του φωτός και η διάρκεια έκθεσης στο φωτοευαίσθητο χαρτί καθορίζουν την αποτύπωση των φυτικών ιχνών, µετατρέποντάς τα σε στρώµατα χρόνου και µνήµης. Με τον τρόπο αυτό, το έργο συγκροτεί ένα εναλλακτικό φωτογραφικό αρχείο που αποτυπώνει όχι τους ίδιους τους νεκρούς, αλλά τα ίχνη που άφησαν πίσω τους — την απουσία τους.
Το έργο διερευνά έτσι τον τρόπο µε τον οποίο η µνήµη δεν εδράζεται στην πλήρη αναπαράσταση (simulacrum), αλλά στο ίχνος. Το έργο Υάκινθος: Ιχνογραφήµατα Μνήµης συγκροτεί ένα σύστηµα µνήµης που δεν εδράζεται στο πρόσωπο, αλλά στο φυτό ως φορέα ταυτότητας. Μέσω της χρήσης ιστορικών απεικονίσεων του υάκινθου, το φυτό καθίσταται φορέας µιας συµβολικής µνήµης. Η µνήµη αυτή δεν αναπαρίσταται άµεσα, αλλά αποτυπώνεται ως ίχνος φωτός µέσω της φωτοευαίσθητης διαδικασίας.
Ενταγµένο σε µια φιλοσοφική παράδοση µε αναφορές στους Warburg, Benjamin και Barthes, το έργο υπογραµµίζει ότι η µνήµη δεν αναπαριστά αλλά ενεργοποιεί το παρελθόν, ως µια δύναµη που το αναζωογονεί και το φέρνει εκ νέου στο παρόν µέσα από υλικά ίχνη.
Εν γένει, η έκθεση Contingent Narratives εξετάζει πώς η ιστορία µπορεί να εγγραφεί ως συνιστώσα του χώρου και του χρόνου και όχι ως αναπαραστατική προσοµοίωσή τους, αναδεικνύοντας νέες µορφές µνηµονικότητας και νέους τρόπους εννοιολόγησης της σχέσης ανθρώπου, µνήµης, χώρου και χρόνου.
Συµµετέχουν: Χρίστος Παναγιώτου και Κωνσταντίνος Σ. Κωνσταντίνου
Επιµέλεια έκθεσης: Μαρία Αγησιλάου
Πληροφορίες
Contingent Narratives
Εγκαίνια: 27 Ιουνίου 2025, 20.00
Διάρκεια έκθεσης: Μέχρι τις 6 Ιουλίου 2025.
Ώρες λειτουργίας: 17:00 - 20:00 (καθηµερινές) - ή κατόπιν ραντεβού + 24/7 drive thru art
Τοποθεσία: Σερίφου 37, 3046, Ζακάκι, Λεμεσός.
Επικοινωνία: d͡zama'ɾia artist run space (Μαρία Αγησιλάου): mariaagisilaou.2@gmail.com
Χρίστος Παναγιώτου: xristos.panagiotou@protonmail.ch
https://xristosartblog.wordpress.com
Κωνσταντίνος Σ. Κωνσταντίνου: constantinouscstudio@gmail.com
