«Ένα χρονικό παρουσίας, η δεκαετία του '70 χωρίς πλαίσια» είναι το εγχείρημα που παρουσιάζεται στην έκθεση με έργα και αρχείο του σπουδαίου Γκλυν Χιουζ, που φιλοξενείται στη n_c_annex, έναν καλλιτεχνικό χώρο-σταθμό στην ιστορία της Κύπρου αφού υπήρξε η τελευταία τοποθεσία μίας από τις πρώτες γκαλερί στην Κύπρο, της γκαλερί Αργώ. Νωρίτερα και ίσως σε αυτό το ταξίδι να αναδειχθεί και η συμβολή της γκαλερί «Απόφασις» του επιφανούς Χριστόφορου Σάββα και του επίσης σημαντικού Ουαλού καλλιτέχνη, διδασκάλου, κριτικού τέχνης και κινηματογράφου μέχρι και εκφωνητή δελτίου ειδήσεων, Γκλυν Χιουζ, για τον οποίο ξεκινά μία προσπάθεια διαλόγου γύρω από το έργο και την κληρονομιά που άφησε στο νησί.
Πρώτη πράξη του Glyn Hughes Foundation, που διοργανώνει την έκθεση, η δεκαετία του '70 η οποία, όπως καταγράφουν, «δεν ήταν απλώς ένα καλλιτεχνικό στάδιο για τον Γκλυν, ήταν μια πράξη μετατόπισης: από τον δυτικό παρατηρητή στον ριζωμένο μάρτυρα της κυπριακής εμπειρίας». «Το ίδρυμα επανεκκινεί τις δράσεις του και μάλλον θα συστεγαζόμαστε στο Nasty Cat, στο Annex» λέει η Γιάννα Τσολάκη εκ μέρους του ιδρύματος αλλά και ως μία από τις δύο επιμελήτριες της παρούσας έκθεσης. «Είναι μόνο η αρχή η δεκαετία του '70» προσθέτει η κ. Τσολάκη, εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα καταφέρουν να πραγματοποιήσουν μία σειρά από εκθέσεις γύρω από διαφορετικές θεματικές που προσεγγίζουν το έργο του σπουδαίου καλλιτέχνη. «Το '70 ήταν μια δύσκολη περίοδος, αφού σε αυτή τη δεκαετία βιώνουν την τουρκική εισβολή, ενώ πιο πριν έχουμε τις δικοινοτικές ταραχές και ο Γκλυν είχε επαφή και με τις δύο κοινότητες, με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Μην ξεχνάς ότι δίδασκε στο Junior και English School, το οποίο ήταν μεικτό σχολείο».
Όσον αφορά την ανάγκη που φέρνει τον Γκλυν Χιουζ στο προσκήνιο η κ. Τσολάκη αναφέρει ότι «το όραμα και ο στόχος είναι να εξετάσουμε: Πώς εξακολουθεί ο Γκλυν Χιουζ να είναι σύγχρονος; Γιατί είναι σχετικός ακόμη αυτός ο διάλογος με τον Γκλυν ή αυτό το άνοιγμα προς την κοινωνία για να μελετήσουμε τον Γκλυν, σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, 50 χρόνια μετά. Και αργότερα, θα πάμε ακόμη πιο πίσω». Σε ερώτηση μας γιατί επιλέχθηκε ως αφετηρία η δεκαετία του '70, η κ. Τσολάκη απάντησε: Βρήκαμε, βασικά, ότι υπάρχει μία ωραία συγκυρία. Τον Ιούνιο 1971, περίπου τις ίδιες μέρες που επιλέξαμε την έκθεση, είχε φιλοξενηθεί ο Γκλυν Χιουζ στην γκαλερί Αργώ, όταν βρισκόταν στη Λευκωσία. Στην γκαλερί της οποίας η τελευταία τοποθεσία, στην Κύπρο, είναι ο χώρος που φιλοξενείται και η έκθεση. Τότε, ήταν 29 Ιουνίου 1971 και τώρα η έκθεση άνοιξε στις 19 Ιουνίου, ενώ στις 30 Ιουνίου, μία μέρα μετά το opening της τότε εποχής, εμείς διοργανώνουμε μία συζήτηση με τον δρα Γαβριήλ Κουρέα, καθώς επιλέξαμε η έκθεση να κλείσει τις πόρτες της στις 9 Ιουλίου, όπως συνέβη και το 1971».
Για τη συνεργασία στην επιμέλεια με την καλλιτέχνιδα Αθηνά Αντωνιάδου, η ίδια δήλωσε ότι «είναι μία καλλιτέχνιδα η οποία είναι πολύπλευρη, και ως άτομο. Έχει άποψη και σίγουρα μπορεί να στηρίξει αυτό το Synergy. Στόχος δεν είναι μιλάμε για το '70, αλλά σήμερα πώς βλέπουμε αυτά που έκαναν τότε και γιατί ήταν σημαντικά, σύγχρονα και παραμένουν».
«Θέλω να πιστεύω ότι θα υπάρχει πάντα συν-επιμέλεια στις δράσεις, για να έρχονται μέσα άτομα τα οποία μπορούν να προσφέρουν τις δικές τους οπτικές-προοπτικές για τη δεκαετία ή τη θεματική. Σκοπός είναι να γίνει ένα Synergy και σήμερα. Η συνέργεια αυτή είναι και μία αναφορά στα δικά του Synergies, σε αυτά τα gatherings που διοργάνωνε και έφερε στην Κύπρο».
Τι παρουσιάζει η έκθεση;
Από το πολιτιστικό γεγονός του 1971, εκτίθεται η πρόσκληση, ο κατάλογος των έργων που παρουσιάστηκαν τότε αλλά και στον χώρο, το κοινό μπορεί να μετροφυλλίσει το βιβλίο «Η Τέχνη στην Αργώ - Λευκωσία, Αθήνα 1970-2010» το οποίο κάνει μία μικρή αναφορά στη συγκεκριμένη έκθεση, συγκαταλέγει ένα απόκομμα κριτικής ή καλύτερα σημείωμα καλωσορίσματός του για την γκαλερί Αργώ όπως και ένα χρονολόγιο και λεπτομέρειες των καλλιτεχνών που πέρασαν από το συγκεκριμένο εκθεσιακό έργο. Παράλληλα, εκτίθενται φυσικά, μερικά από τα έργα του Γκλυν Χιουζ της δεκαετίας του '70, καθώς ένας πολύ ενδιαφέρον άξονας της έκθεσης είναι ότι δεν στέκεται μόνο σε αυτά τα έργα αλλά εκτείνεται. Ειδικότερα, δίνει την ευκαιρία στο κοινό να διαβάσει μερικά από τα σημειώματά του, τις επιστολές που λάμβανε και έστελνε, όπως και ένα μέρος φωτογραφιών του από στιγμές που απαθανάτιζε ο ίδιος ή τον φωτογράφιζαν. Ένα ακόμη στοιχείο είναι ότι προβάλλεται υλικό, κυρίως φωτογραφίες και προγράμματα από το έργο του για το θέατρο. Η κ. Τσολάκη σχολιάζοντας το περιεχόμενο της έκθεσης δήλωσε ότι «μπορεί τα έργα του να έχουν εκτεθεί στη μεγάλη αναδρομική του που έγινε στο NiMAC, αλλά εδώ θα δει και προσωπικό υλικό, το οποίο δεν είναι με χρονολογική σειρά, δεν αρχειοθετείται βάσει της ημερομηνίας, αλλά προσπαθήσαμε».
«Είναι τεράστιο το αρχείο. Πιθανόν να είχε την ανάγκη να καταγράφει εκείνα που ένιωθε, συνέβαιναν και βίωνε σε προσωπικό επίπεδο αλλά και στην γκαλερί «Απόφασης», στη δουλειά και κατ' επέκταση στα σχολεία που δίδασκε. Είναι σαν να άφησε όλο αυτό το υλικό για να μάθουμε περισσότερα για τον ίδιο ως άνθρωπο και όχι μόνο τον Γκλυν από το έργο του. Ίσως το μόνο που δεν είναι γνωστό είναι το έργο του για το θέατρο, τα έργα, τα σκηνικά, οι μάσκες, τα κοστούμια και όλα αυτά που έφτιαχνε για παραστάσεις. Ο Γκλυν είχε πάρα πολύ καλή πένα, έγραφε πάρα πολύ καλά - όταν έγραφε θεατρικά έργα. Μία πτυχή η οποία θεωρώ δεν έχει εξαντληθεί στο παρελθόν, αφού φαίνεται να μην είναι τόσο γνωστή».
Για το αρχείο και τη συζήτηση που είναι προγραμματισμένη για σήμερα, Δευτέρα 30 Ιουνίου 2025, μιλήσαμε επίσης και με τον ιστορικό τέχνης δρα Γαβριήλ Κουρέα τον οποίο προσκάλεσαν να τη συντονίσει. Ο δρ Κουρέας, ανέφερε πως τον ίδιο ως ιστορικό τον ενδιαφέρει το «πώς μπορούμε να το δουλέψουμε, πώς μπορούμε να το ενεργοποιήσουμε και να το βγάλουμε από τα κουτιά που ήταν μέχρι σήμερα», αποκαλύπτοντας επίσης πως είναι στην προσπάθεια εξεύρεσης χρηματοδότησης, διαμέσου ενός ευρωπαϊκού προγράμματος, για να μπορέσουν να αρχειοθετήσουν το υλικό.
Ο δρ Κουρέας, είπε ακόμη πως «είναι πολυδιάστατο το έργο του Γκλυν Χιουζ, δεν ήταν μόνο η ζωγραφική. Ήταν επίσης, εκπαιδευτικός -αφού δίδασκε στο Junior και English School- έκανε σκηνικά, κοστούμια, όπως και διοργάνωνε τα υπέροχα gatherings του - τα λεγόμενα Synergies. Για εκείνη την εποχή έφερε κάτι πολύ πρωτότυπο και πρωτοποριακό για την Κύπρο. Ήταν η εποχή που είχε ξεκινήσει στην Ευρώπη και την Αμερική, τη δεκαετία του '60, και ο Γκλυν Χιουζ έφερε αυτό το ρεύμα και στην Κύπρο».
Ο Γκλυν, υπογράμμισε ο δρ Κουρέας, «προσπαθούσε να δημιουργήσει αυτή την καλλιτεχνική ομάδα, εξ ου και η ιδέα των Synergies την οποία χάσαμε στη δεκαετία του '80. Αυτή την ιδέα, τη συναντάμε ξανά, πιο έντονα, στο εγχείρημα των Sessions, και σε έναν βαθμό μέσα από τις Θκυό Ππαλιές».
Ο Γκλυν πέρα από το έργο
Πόσο δύσκολο ήταν να ήσουν unframed εκείνη την εποχή; Ο Γκλυν ήταν ένας Ουαλός, καλλιτέχνης και ανοιχτά γκέι ο οποίος βρέθηκε στην Κύπρο σε μια αποικιοκρατική περίοδο, ενώ έζησε την εποχή όπου η ομοφυλοφιλία ήταν ποινικό αδίκημα. Βέβαια, ο ίδιος, όπως μοιράζεται η κ. Τσολάκη ένιωθε ότι δεν τον εκπροσωπούσε η ταμπέλα του αποικιοκράτη, αν και τον θεωρούσαν Άγγλο. «Παίζει και το στοιχείο του αποαποικιοποιισμού στο έργο και τις δράσεις του. Ίσως αυτή να ήταν και μία ανάγκη του να διεισδύσει και να έρθει πιο κοντά στην κοινότητα της Κύπρου. Άλλοι σε παρόμοιες θέσεις, π.χ. καθηγητές στο English School, δεν διείσδυσαν τόσο στην κοινότητα, δεν είχαν τέτοια ανάγκη. Παρέμεναν στους δικούς τους κύκλους, ενώ ο Γκλυν είχε αυτή την ανάγκη να το δουν διαφορετικά».
Η έκθεση, σημειώνει από πλευράς του ο δρ Κουρέας: «Σε φέρνει κοντά στον κόσμο του, π.χ. παρουσιάζεται ένα σημείωμα για τον Πενταδάχτυλο. Μέσα από εκείνο, αναδεικνύεται πως ο ίδιος έβλεπε το τοπίο της Κύπρου. Δηλαδή από αποικιοκράτης γίνεται μέρος του τοπίου της Κύπρου, καθώς η ταυτότητά του φαίνεται να αλλάζει μέσα από τα χρόνια. Την ίδια ώρα, σε άλλα σημειώματα προβάλλεται η σεξουαλικότητά του».
Κεντρική φωτογραφία: Η πρόσκληση για τα εγκαίνια της έκθεσης του Γκλυν Χιουζ στην γκαλερί Αργώ, στη Λευκωσία, 29 Ιουνίου-9 Ιουλίου 1971. Φωτ.: Χριστοθέα Ιακώβου.
