Μέχρι τις 8 Αυγούστου 2025, η Jane Lombard Gallery στη Νέα Υόρκη φιλοξενεί την ομαδική έκθεση «Soft Structures», σε επιμέλεια της Jen Wroblewski. Ανάμεσα στα έργα, που ανιχνεύουν τη μαλακή ύλη ως εικαστικό και αρχιτεκτονικό φορέα, ξεχωρίζει η παρουσία της Rachel Hayes, μιας εικαστικού η οποία μεταμορφώνει τον χώρο μέσα από ογκώδεις, φωτεινές εγκαταστάσεις από ύφασμα.
Η Hayes εργάζεται στα πεδία της ίνας, της ζωγραφικής και της φωτογραφίας, αναζητώντας τρόπους να κάνει την ύλη διαφανή και το χρώμα κινητικό. Μεταφέρει τις υφαντικές της συνθέσεις τόσο σε τοπία όσο και σε αρχιτεκτονικούς χώρους, δίνοντας έμφαση στη μεταβατική εμπειρία του φωτός και του βλέμματος. Το ύφασμα γίνεται φίλτρο και επιφάνεια ταυτόχρονα, ένας ενδιάμεσος τόπος ανάμεσα στο φως και το χρώμα, το σώμα και τον χώρο.
«Πάντα κυνηγώ το φως και εμπιστεύομαι πρώτα το ένστικτό μου», λέει η ίδια, περιγράφοντας τη διαδικασία της. «Η πρώτη μου οπτική ανταπόκριση σε έναν τόπο είναι συνήθως και η καλύτερη. Έχω μάθει να εμπιστεύομαι βαθιά τη διαίσθησή μου. Σκέφτομαι πώς κάποιος θα κινηθεί μέσα στον χώρο και πώς θα συναντήσει το έργο. Δεν με απασχολούν οι συμβατικοί τρόποι θέασης. Στα έργα μου δεν υπάρχει μπροστά ή πίσω, πάνω ή κάτω, με τη συνηθισμένη έννοια».
Το φως ως συνδημιουργός
Με υλικό τον ήλιο και την ύφανση, η Hayes μετατρέπει ανοιχτά τοπία, μουσειακά αίθρια και ιστορικά μνημεία σε προσωρινές, ζωντανές συνθέσεις. Οι εγκαταστάσεις της στήνονται σαν «ζωγραφικά πλέγματα» που συλλαμβάνουν το φως καθώς κινείται. Τα έργα της έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν σε χώρους όπως το SculptureCenter της Νέας Υόρκης, το Everson Museum στη Συρακούσα, το Roswell Museum στο Νέο Μεξικό και την deCordova Museum στη Μασαχουσέτη.
Πιο πρόσφατα, συνεργάστηκε με τον ιταλικό οίκο μόδας Missoni κατά τη διάρκεια της Milan Design Week, ενώ το 2023 προσεκλήθη να παρουσιάσει εγκατάσταση στην αρχαία Αγορά της Σμύρνης, στο πλαίσιο της Turkish Textile Biennial. Παράλληλα, το έργο της εκτίθεται σε γκαλερί από το Λος Άντζελες έως την Κωνσταντινούπολη και από το Κάπρι έως το Marfa του Τέξας.
Αυτό το καλοκαίρι, συμμετέχει με νέα εγκατάσταση στο Chicago Botanic Garden, ενώ έχει δημιουργήσει και ένα ύφασμα-σημαία που κυματίζει πάνω από την Ballroom Marfa, στην έρημο του Τέξας.
Χρώμα, υφή και διάρκεια
Έχοντας εκπαιδευτεί στην υφαντική και τη ζωγραφική, η Hayes συνδυάζει τη ζωγραφική ευαισθησία με τη γλυπτική κλίμακα. Τα έργα της προκύπτουν από την επιτόπια παρατήρηση: μελετά τον χώρο, την κίνηση του ήλιου, τις σκιές, τις αντανακλάσεις, και μόνο αφού σχηματίσει μια εικόνα του τι θέλει να δημιουργήσει, στρέφεται στην τεχνική υλοποίηση.
«Μόλις κατασταλάξω στη μορφή, επιστρατεύω την πρακτική πλευρά του μυαλού μου για να λύσω ζητήματα κατασκευής και ανάρτησης. Επιλέγω υλικά ανάλογα με τις απαιτήσεις του χώρου και τη διάρκεια ζωής του έργου», εξηγεί.
Η επιλογή των υλικών υπακούει σε αισθητικά αλλά και λειτουργικά κριτήρια: υφή, διαφάνεια, ανθεκτικότητα. Στα εσωτερικά έργα, η ίδια δίνει έμφαση στη διαπερατότητα του υφάσματος και στην ικανότητά του να συνεργάζεται με το φως. Στα υπαίθρια έργα το στοίχημα είναι πιο σύνθετο: «Το να δουλεύεις σε εξωτερικό περιβάλλον είναι πιο περίπλοκο, γιατί πρέπει να συνυπολογίσεις τον καιρό και την αντοχή στον χρόνο. Αλλά αυτό είναι και που κάνει την εμπειρία συναρπαστική», σχολιάζει.
Εφήμερες τοποθετήσεις;
Ανάμεσα στις πιο χαρακτηριστικές στιγμές της δουλειάς της είναι οι προσωρινές εγκαταστάσεις που στήνονται για λίγες μόνο ώρες ή μέρες. Στη White Sands του Νέου Μεξικού, στα αρχαία ερείπια της Τουρκίας ή στους λόφους του Kansas, η Hayes αφήνει τις συνθέσεις της να συνομιλήσουν με τη σκόνη, τον άνεμο, το φως. Οι εγκαταστάσεις αποσυναρμολογούνται γρήγορα αλλά η φωτογραφική τεκμηρίωση παραμένει, αναδεικνύοντας το παροδικό, το μη επαναλήψιμο της στιγμής. «Ελπίζω ότι αυτή η ένταση της εμπειρίας αποτυπώνεται στις εικόνες», σημειώνει. «Εκεί που το φως αλλάζει, οι σκιές μετατοπίζονται, το ύφασμα σαλεύει με τον άνεμο, εκεί γεννιέται η μαγεία».
Το χρώμα ως ρυθμός και αναφορά
Κεντρικό στοιχείο του έργου της είναι το χρώμα. Η προσέγγισή της τοποθετείται ανάμεσα στο ένστικτο και τη δομή: «Ας το πούμε ελεγχόμενο ένστικτο. Επιλέγω πρώτα μια παλέτα -αυτή είναι η βάση. Μέσα σε αυτή την ομάδα χρωμάτων, αφήνω τον εαυτό μου να παίξει με τις διαβαθμίσεις, τη διαφάνεια, τις αντιθέσεις. Σκέφτομαι το χρώμα όπως σκέφτεται κανείς τη μουσική. Θέλω ρυθμό, διακοπές, εντάσεις».
Σε πολλές περιπτώσεις, η ίδια αντλεί το χρωματικό της σύστημα από το περιβάλλον στο οποίο θα εκτεθεί το έργο. Στην εγκατάσταση που θα εγκαινιαστεί στις 23 Αυγούστου στο Georgia Museum of Art, το χρωματικό της λεξιλόγιο αντλεί από έργα της συλλογής του μουσείου: παράθυρα του Frank Lloyd Wright, πίνακες των Sam Gilliam, Joan Mitchell, Elaine de Kooning, Manierre Dawson και Albert Eugene Gallatin. «Αυτοί οι όμορφοι περιορισμοί μού δίνουν ατελείωτες δυνατότητες για να συνθέσω», εξηγεί.
Χώροι ανοιχτοί, χώροι μεταβατικοί
Η Rachel Hayes ονειρεύεται έργα που δεν ζουν μέσα σε λευκά κουτιά. «Θα ήθελα να δουλέψω περισσότερο σε μεγάλες γυάλινες αίθουσες, σε στενά δρομάκια, κάτω από προβλήτες δίπλα στη θάλασσα, και πάντα στις αχανείς χορταριασμένες πεδιάδες», λέει.
Είναι εκεί, σε χώρους όπου το φως κινείται, ο αέρας συμμετέχει και η εμπειρία δεν είναι ποτέ στατική, που τα έργα της παίρνουν ζωή. Μεγάλα πάνελ από χρώμα και διαφάνεια, τεντωμένα ανάμεσα σε ουρανό και γη, προσκαλούν το σώμα να κινηθεί, το βλέμμα να περιπλανηθεί. Και έπειτα κάτι πιο λεπτό: «Ελπίζω ο θεατής να νιώσει τις πιο ανεπαίσθητες μετατοπίσεις -το πώς αλλάζει το φως, πώς σαλεύουν οι σκιές, πώς ακούγεται το ύφασμα στον άνεμο», σχολιάζει.
Επιμέλεια: Χριστοθέα Ιακώβου / Με πληροφορίες από designboom.
