Συλλογή Ιστορικού Αρχείου Τράπεζας Κύπρου - Μια κοινωνική και οικονομική διαδρομή στη διαφύλαξη της ιστορικής μας μνήμης, από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου.

Από τον Δρ. Χριστόδουλο Χατζηχριστοδούλου / Έφορο ΠΙΤΚ

Έγγραφα, βιβλία, οργανωτικό, φωτογραφικό και αρχειακό υλικό από το 1899 μέχρι το 1939 φυλάγονται σε ένα από τα ιστορικά θησαυροφυλάκια γνώσης του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τράπεζας Κύπρου, παρέχοντάς μας μοναδικές πληροφορίες για την ζωή του τόπου μας. Πρόκειται για μια σημαντική κληρονομιά που ξετυλίγεται μέσα από τη σπουδαία συλλογή του Ιστορικού Αρχείου της Τράπεζας Κύπρου αποτυπώνοντας την κοινωνικο-οικονομική ζωή των πόλεων και της υπαίθρου.

Ο αρχειακός πλούτος πληροφοριών και τεκμηρίων του Ιστορικού Αρχείου, ενός σπουδαίου τραπεζικού αρχείου στην Κύπρο, περιλαμβάνει το παλαιό τμήμα του αρχειακού υλικού της Τράπεζας και έχει βασικούς στόχους τον εντοπισμό, τη διαφύλαξη, την ταξινόμηση, την ευρετηρίαση, τη μελέτη και την προβολή του αρχειακού υλικού του Συγκροτήματος, το οποίο αφορά στην κυπριακή οικονομική ιστορία, προβάλλοντας γενικότερα και την εξέλιξη της Τράπεζας.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η συγκρότηση του Ιστορικού Αρχείου προσέδωσε κύρος στον Οργανισμό, το οποίο αντανακλάται στη διαχρονική διάσταση των ενεργειών και των αποφάσεων που διαμόρφωσαν την εξέλιξή του. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρωτοβουλίες της Διοίκησης, η επιχειρηματική πολιτική και η εμβέλεια των συναλλαγών συνιστούν αξίες ικανές να θεμελιώσουν ένα σύνολο πληροφοριών που προσφέρονται για έρευνα.

Έχει λεχθεί, ότι η διασύνδεση του οργανισμού με τον κόσμο της επιστήμης μέσω του Ιστορικού Αρχείου εκφράζει τον στόχο ανάδειξης της ιστορίας της επιχείρησης, υπογραμμίζει τη διαχρονική συμβολή της στην εθνική οικονομική ανάπτυξη και απηχεί τη βούληση για ενίσχυση της ιστορικής μνήμης.

Το Ιστορικό Αρχείο επειδή συγκροτήθηκε στη βάση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα είναι σε θέση να παρουσιάσει την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη του τόπου κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Η Συλλογή του Ιστορικού Αρχείου περιλαμβάνει:

• Λυτά έγγραφα και βιβλία παραγωγής του Συγκροτήματος από το 1899, χρονολογία ίδρυσης του Ταμιευτηρίου «Η Λευκωσία» μέχρι το 1939.
• Φωτογραφίες εποχής κτήρια και καταστήματα και του προσωπικού της Τράπεζας Κύπρου.
• Αρχείο κυπριακών εφημερίδων σε μη συμπληρωμένες σειρές. Καλύπτονται με κενά τα έτη 1896-1945.
• Αρχείο μηχανών γραφείου και γραφειακός εξοπλισμός, τα οποία φυλάσσονται επιλεκτικά για εκθεσιακούς κυρίως σκοπούς, αφού αποτυπώνουν την εξέλιξη της τεχνολογίας στην Τράπεζα.

Από το αρχειακό υλικό που έχει ταξινομηθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ακόλουθες σειρές εγγράφων:

Ι. Καταστατικά και Κανονισμοί. Περιλαμβάνει καταστατικά και τροποποιήσεις τους, καθώς και τους κανονισμούς κλάδων της Τράπεζας.
ΙΙ. Διοίκηση. Περιλαμβάνονται τα Πρακτικά των Συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου, του Εποπτικού Συμβουλίου, Γενικών Συνελεύσεων.
ΙΙΙ. Ισολογισμοί-Απολογισμοί. Περιλαμβάνει έντυπα Ισολογισμών και Λογοδοσίας.
IV. Μέτοχοι – Μετοχές. Περιλαμβάνει εξουσιοδοτήσεις Μετόχων, αγοραπωλησίες και μεταβιβάσεις Μετοχών και Μερίσματα.
V. Πιστώσεις. Περιλαμβάνει Τρεχούμενους Λογαριασμούς Πελατών.
VI. Δάνεια. Περιλαμβάνει ενεχυριάσεις αξιών, εμπορευμάτων και Υποθήκες Ακινήτων.
VIΙΙ. Ταμείο. Περιλαμβάνει κυρίως Βιβλία του Λογιστικού Ταμείου, Ημερολόγια και Καθολικά, Τιμολόγια και Αποδείξεις.
IX. Συναλλαγές. Περιλαμβάνει βιβλία Γραμματίων, Ημερολόγια και Καθολικά Αξιών.
Χ. Αλληλογραφία. Περιλαμβάνει Εισερχόμενες και Εξερχόμενες Επιστολές προς / από Διοικητικές Αρχές, Τράπεζες εγκατεστημένες στην Κύπρο και το Εξωτερικό, τις Ελεγκτικές Αρχές, καθώς και τους Νομικού Συμβούλους.
ΧΙ. Εσωτερική Υπηρεσία. Περιλαμβάνει υλικό με κωδικούς για Κλείδες των Χρηματοκιβωτίων, για τη Φύλαξη Αξιών και Αντικειμένων
XIΙ. Γενικά έξοδα. Περιλαμβάνει εγγραφές για Αναλώσιμα Υλικά, Καταχωρήσεις Διαφημίσεων.
XIΙΙ. Υποκαταστήματα. Περιλαμβάνει υλικό για τη δραστηριότητα των Υποκαταστημάτων.
XIV. Τράπεζες. Περιλαμβάνει υλικό, το οποίο αναφέρεται στην οργάνωση και δραστηριότητα άλλων τραπεζικών ιδρυμάτων.
XV. Εταιρείες Τράπεζας Κύπρου. Περιλαμβάνει τις Εταιρείες που συνέστησε ή εξαγόρασε η Τράπεζα Κύπρου.
XVI. Ποικίλα. Περιλαμβάνει υλικό σχετικό με την κοινωνική δραστηριότητα της Τράπεζας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το αρχειακό υλικό που αναφέρεται στην Τράπεζα Κύπρου ή σε Ταμιευτήρια ή Τράπεζες, τα οποία συγχωνεύτηκαν ή εξαγοράσθηκαν από την Τράπεζα Κύπρου, όπως λ.χ. Ταμιευτήριο «Η Λευκωσία», Ταμιευτήριο «Η Ομόνοια», Τράπεζα Λάρνακος, Τράπεζα Αμμοχώστου, Κυπριακό Ταμιευτήριο, Τράπεζα «Η Μέλισσα» Πάφου και Λαϊκή Τράπεζα.

Σημειώνεται ότι το διαθέσιμο προς μελέτη και έρευνα αρχειακό υλικό είναι πριν από το 1939 και δεν έχει οποιασδήποτε φύσης επιλήψιμα στοιχεία ή GDPR.

Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων πραγματοποιούνται από το 2012 Ημερίδες και Εργαστήρια Οικονομικής Ιστορίας για επιμόρφωση φοιτητών και ερευνητών με προσκεκλημένους διακεκριμένους ομιλητές από την Κύπρο και την εξωτερικό. Οι Ημερίδες και τα Εργαστήρια πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Για το ευρύ κοινό προσφέρονται διαλέξεις με ειδική θεματολογία.

Επίσης γίνονται εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία απευθύνονται σε μαθητές Λυκείου και μαθητικούς ομίλους, που ασχολούνται με την Οικονομία. Για τις ανάγκες των Προγραμμάτων έχουν εκδοθεί σχετικά εκπαιδευτικά τετράδια και άλλο πληροφοριακό υλικό.

Στους χώρους του Πολιτιστικού Ιδρύματος στη Φανερωμένη λειτουργεί μόνιμη έκθεση του Ιστορικού Αρχείου με αρχειακό και εποπτικό υλικό, και αντικείμενα από τις συλλογές του.

Το Ιστορικό Αρχείο είναι μέλος του European Association for Banking and Financial History e.V.

Το Ιστορικό Αρχείο ζωντανεύει ξανά στον Instagram κάθε Πέμπτη.

Τέλος τους τελευταίους μήνες, σε μια προσπάθεια προβολής του Αρχείου στο ευρύ κοινό, μοναδικά ρετρό ενσταντανέ ξαναζωντανεύουν ιστορικές στιγμές του νησιού στον επίσημο λογαριασμό της Τράπεζας στο Instagram (Bank of Cyprus) και έχουν να διηγηθούν το καθένα τη δική του ξεχωριστή ιστορία, καταγράφοντας τον παλμό περασμένων δεκαετιών.

Γενικός Ισολογισμός Τράπεζας Κύπρου, 1917.

Οι διευθυντές της Τράπεζας Λάρνακας, 1926.

Ανακοίνωση για τη Γενική Συνέλευση των Μετόχων του Ταμιευτηρίου «η Λευκωσία», Εφημερίδα Φωνή της Κύπρου 5/17 Ιανουαρίου 1900.

Τράπεζα Κύπρου. Βιβλιάριο εβδομαδιαίων καταβολών, Σειρά 1915.