Γκάνγκστερ, δολοφόνοι, πόρνες, ναρκομανείς και συμμορίτες, εν ολίγοις περιθωριακοί χαρακτήρες που περιφρονούν τις συμβάσεις και την καλαισθησία, κατοικούν στις ταινίες του Ιάπωνα σκηνοθέτη

Με αφορμή τη φετινή έκδοση του κινηματογραφικού φεστιβάλ “Εικόνες και Όψεις του Εναλλακτικού Κινηματογράφου” και της ρετροσπεκτίβας στον Ιάπωνα σκηνοθέτη Σεϊτζούν Σουζούκι, θεμελιωτή του “Νέου Κύματος” στη χώρα του, κάνουμε γκρο πλαν στη ριζοσπαστική και πολυποίκιλη φιλμογραφία αλλά και δημιουργική φιλοσοφία ενός εκ των ανατρεπτικότερων και σπουδαιότερων μαέστρων της κινηματογραφικής τέχνης. Φιγούρα χαρακτηριστικά αντισυμβατική, λευκό υπογένειο, μακριά μαλλιά και πάντα ημι-πλαίσια γυαλιά, που για μισό αιώνα κινήθηκε ανυποχώρητα στα κράσπεδα της κινηματογραφικής παραγωγής με ένα έργο πρωτοποριακά φρέσκο, επιδραστικά φανταχτερό και εφευρετικά διασκεδαστικό συγχρόνως.

Πέθανε τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, πλήρης ημερών, στα 93 του χρόνια, αφήνοντας ως παρακαταθήκη στις μετέπειτα γενιές μια ευρεία γκάμα καινοτόμων ταινιών. Αρχικά με τα γόνιμα χρόνια τη δεκαετία του 1960 στην ιαπωνική εταιρεία παραγωγής Nikkatsu, όπου σκηνοθέτησε τα θρυλικά πλέον γκανγκστερικά θρίλερ χαμηλού προϋπολογισμού [B movies] με θέμα τη Γιακούζα [ιαπωνική μαφία]. Κι έπειτα, με το αριστουργηματικό “Γεννημένος Δολοφόνος” [“Branded to Kill”, 1967], για το οποίο αποπέμφθηκε από τη Nikkatsu για την υπερβολική χρήση βίας και σεξ, μαυροπινακίστηκε και πέρασε μια δεκαετία στην αδράνεια. Ώς τη δραματική του επιστροφή, με τη βραβευμένη στο Βερολίνο “Τσιγγάνικη Μελωδία” [“Zigeunerweisen”] του 1980, και πιο πρόσφατα, με τα πολύχρωμα σινε-υβρίδια από μιούζικαλ, νεανικές ταινίες και ντετέκτιβ φιλμ, που δημιούργησε με νεύμα αποφασιστικά δυτικότροπο και που σκοπίμως ελάχιστα προσομοίαζαν στην ιαπωνική πραγματικότητα. Όλα ανεξαιρέτως εισάγοντας μια ιδιότυπη αισθητική χρώματος, που επικράτησε ως “Seijun Bigaku” [Αισθητική του Σεϊτζούν] και δημιουργώντας εντυπωσιακούς, εκφραστικά γεμάτους, ανορθόδοξα στυλιζαρισμένους κινηματογραφικούς κόσμους, στους οποίους ο χωροχρόνος φαίνεται να είναι έννοια επουσιώδης. Μπαρόκ σκηνικά, αταίριαστες συρραφές στο editing, ανατρεπτικές συνθέσεις στη μισανσέν και θεατροκεντρικές αναφορές στο παραδοσιακό γιαπωνέζικο Καμπούκι πλάθουν ένα ασυμβίβαστα πομπώδες, ανανεωτικό κινηματογραφικό σύμπαν που θα αποκτήσει σταδιακά παγκόσμια αναγνωρισιμότητα και καλτ στάτους. Τόσο για τον πειραματισμό και τη σουρεαλιστική ακρότητα στην εικόνα που προκαλούν τα όρια και τις δυνατότητες του μέσου όσο και για το καυστικό κοινωνικοπολιτικό σχόλιο στη θεματολογία: γκάνγκστερ, δολοφόνοι, πόρνες, ναρκομανείς και συμμορίτες, εν ολίγοις περιθωριακοί χαρακτήρες που περιφρονούν τις συμβάσεις και την καλαισθησία, κατοικούν στις ταινίες του.

Όλο του το έργο είχε τη μοναδική δύναμη και τιμή να εμπνεύσει αναγνωρισμένα μια πλειάδα μεταγενέστερων σκηνοθετών, μεταξύ των οποίων ο Κουέντιν Ταραντίνο, ο Τζιμ Τζαρμούς, ο Γουόνγκ Καρ-Γουάι, ο Τακέσι Κιτάνο κι ο Τακάσι Μίικε. Αλλά και τελευταίως τον Ντάμιεν Σαζέλ, ο οποίος δήλωσε πως τα μεγάλα, εκτεταμένα πλάνα και τα έντονα ποπ χρώματα στο “La La Land” του αποτελούν ένα είδος “κρυφού φόρου τιμής στις ρεβόλβερ ταινίες του Σουζούκι”, ειδικότερα στον “Αλήτη του Τόκιο” [“Tokyo Drifter”, 1966]. Μια ταινία που τοποθετεί τον πρωταγωνιστή άλλοτε σε αυτοσχέδια, αυθόρμητα μουσικοχορευτικά σεκάνς και άλλοτε σαν σε σκηνή από ξεκαθάρισμα λογαριασμών σε φτηνό χολιγουντιανό γουέστερν. Η δε ταινία “Youth of the Beast” του 1963 απογείωσε το εξωφρενικό στυλ του Σουζούκι με την κλασική σκηνή που γυρίστηκε κάτω από ένα γυάλινο δάπεδο, ή αυτή της μανιασμένης αμμοθύελλας έξω από το παράθυρο ενός ναρκομανούς ή, τέλος, εκείνη με το φλεγόμενο αυτοκίνητο μέσα στη ροζ ομίχλη – σκηνές που θυμίζουν τόσο έντονα τους κατοπινούς πολυβραβευμένους Ταραντίνο και Τζαρμούς. Όπως επίσης προάγγελος της δουλειάς των πιο πάνω είναι το “Gate of Flesh” [1964], μια μαύρη κωμωδία για μια ομάδα ιερόδουλων στο Τόκιο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που συνασπίζονται εναντίον κάθε επιτήδειου – με τις θεματικές της σαρκικής δύναμης, της σύγκρουσης, του πολέμου και του σεξ στα χέρια του Σουζούκι να πυροδοτούν τη φαντασία μιας ολόκληρης γενιάς ακολούθων του.

Οραματιστής κι επαναστάτης, ένα αυτόφωτο πνεύμα και μια καλτ μεγαλοφυΐα, ο Σεϊτζούν Σουζούκι έκανε ταινίες, κατά τον ίδιο, “για πράγματα που δεν μπορούσε να κατανοήσει, αλλά πολύ θα ήθελε”, συνεπαίρνοντας στην πνευματική του αυτή αναζήτηση κινηματογραφόφιλους, μαζί και δημιουργούς, ξεπερνώντας τα όρια της χώρας του και της φαντασίας συνάμα.

Η προβολή ταινιών του Σουζούκι στο φεστιβάλ Εικόνες και Όψεις του Εναλλακτικού Κινηματογράφου έχει ως εξής: “Tokyo Drifter” [1966] την Πέμπτη 15 Ιουνίου, “Branded to Kill” [1967] το Σάββατο 17 Ιουνίου, “Gate of Flesh” [1964] τη Δευτέρα 19 Ιουνίου και “Youth of the Beast” [1963] την Τρίτη 20 Ιουνίου 2017.

+ Εικόνες και Όψεις του Εναλλακτικού Κινηματογράφου, από τις 14 μέχρι τις 20 Ιουνίου 2017, στη Λέσχη Βιβλίου “Υφαντουργείο” στη Λευκωσία [Λεύκωνος 67-71, Λευκωσία]. Ώρα έναρξης προβολών στις 20:30. Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη. Όλες οι προβολές είναι για άτομα άνω των 18 ετών. Το πλήρες πρόγραμμα είναι αναρτημένο στο www.parathyro.com