Γράφει η Εύη Χατζηπαύλου

Το Κλειδί. Τέσσερα

Μια ταινία αγάπης με θέμα τη μετάφραση, στην οποία χάνονται οι πρωταγωνιστές Bob (Bill Murray) και Charlotte (Scarlett Johansson) όχι μόνο γλωσσικά αλλά ταυτόχρονα πολιτισμικά και υπαρξιακά. Γλωσσικά επειδή δεν γνωρίζουν την ιαπωνική γλώσσα και στηρίζονται σε διερμηνείς (ιδιαίτερα ο Bob) για να μπορέσουν να επικοινωνήσουν με τους γύρω τους. Πολιτισμικά επειδή στην Αμερική τα πράγματα είναι αλλιώς. Κυρίως όμως υπαρξιακά επειδή νιώθουν απόσταση γενικά από όλους και όλα στη ζωή τους.

Ο Bob, παλιός σταρ του κινηματογράφου, πάει στην Ιαπωνία για να γυρίσει διαφήμιση για ιαπωνικό Whiskey και τα βράδια που δεν μπορεί να κοιμηθεί παρακολουθεί με ενδιαφέρον τον εαυτό του να πρωταγωνιστεί σε ντουμπλαρισμένες ταινίες που αναμεταδίδονται στην ιαπωνική τηλεόραση. Η Charlotte, εσωστρεφής, πτυχιούχος Φιλοσοφίας, ακολουθεί τον φωτογράφο σύζυγό της στην Ιαπωνία. Επιμένει να γνωρίσει την ιαπωνική κουλτούρα όχι σαν τουρίστας αλλά ουσιαστικά. Γνωρίζονται στο κοσμοπολίτικο μπαρ του ξενοδοχείου που μένουν. Το ξένο της Ιαπωνίας δεν τους φοβίζει όταν είναι μαζί, το απολαμβάνουν. Με διάθεση ανέμελη και πουκάμισα φλοράλ, ζουν αυτό που νιώθουν χωρίς να το ονομάσουν, στο τώρα των λίγων ημερών μακριά από όλα όσα τους πιέζουν. Γελάνε πολύ, λένε τα πάντα. Κάτι βαθύ και ξεχωριστό φαίνεται να τους συνδέει. Η ιστορία τους τελειώνει ωραία. Ο Bob τρέχει να αποχαιρετήσει την Charlotte μία τελευταία φορά, την αγκαλιάζει με συναίσθημα, τη φιλά για πρώτη φορά και κάτι της ψιθυρίζει στο αφτί. Βλέπουμε μόνο τη χαρούμενη έκφραση στο δακρυσμένο πρόσωπό της και συμμεριζόμαστε τη λυπημένη χαρά της. Λείπουν, όμως, οι λέξεις που θα επεξηγούσαν το νόημα των συναισθημάτων εκείνης της στιγμής. Και όλη η ταινία είναι εκείνη η στιγμή. Η βουβή, χωρίς λόγια, στιγμή που όλοι μας προσπαθήσαμε να πνίξουμε με λέξεις για να μην χαθούμε στην αινιγματική σιωπής της. Δεν μας αρέσει που δεν ξέρουμε τι της είπε. Δεν αντέχουμε τον θόρυβο της σιωπής που ακολουθεί τις ταινίες οι οποίες σταματούν απότομα, περίεργα, βουβά.

Φαντάζομαι την επίμονη αναζήτηση των λέξεων που θα λύσουν το μυστήριο του τέλους σαν γελοιογραφία, με ανθρώπους σε άλογα, αυτοκίνητα, τρένα, ποδήλατα, πατίνια, πλοία και διαστημόπλοια να τρέχουν πίσω από λέξεις που ξεφεύγουν συνεχώς σαν καπνός. Αυτή η εμμονή με τις λέξεις που χάσαμε ίσως να σταματούσε αν βλέπαμε την ταινία διαφορετικά. Αν γινότανε για μας μέρος της ευρύτερης κινηματογραφικής ιστορίας και όχι πια και αποκλειστικά η ιστορία μυστηρίου μεταξύ του Bob και της Charlotte. Ίσως αν τη βλέπαμε ως αυτοαναφορά στο ίδιο το σινεμά μέσα από τη νοσταλγική ματιά της Coppola, θα ερμηνεύαμε την επίμαχη στιγμή της ταινίας ως ένα αφιέρωμα σε μια άλλη εποχή του κινηματογράφου όπου οι λέξεις δεν είχαν και τόση σημασία. Θα πηγαίναμε πίσω στη βουβή, χωρίς λέξεις, χωρίς χρώμα, αρχή του κινηματογράφου όπου η εικόνα, οι σκιές, η κίνηση, η έκφραση, η μουσική και η αίσθηση που αυτά προκαλούσαν στο σύνολό τους αποτελούσαν την ουσία της κινηματογραφικής εμπειρίας. Η επιλογή, έτσι, του Bill Murray που θυμίζει τόσο τον Buster Keaton, κωμικό της εποχής με το πιο εκφραστικά ανέκφραστο "πέτρινο πρόσωπο", δεν μπορεί να ήταν τυχαία.

* Κάθε δεύτερη Κυριακή του μήνα δίνουμε βήμα σε μια ομάδα ανθρώπων που αγαπούν το σινεμά