Μια χώρα χωρίς σινεμά είναι μια χώρα που δεν έχει πολιτισμό, αφού λείπει μία από τις βασικές της τέχνες, είχε πει κάποτε ο Φεντερίκο Φελίνι. Και η Κύπρος συμπληρώνει έναν χρόνο με βουβές τις κινηματογραφικές της αίθουσες, αφού από την έναρξη της πανδημίας τα σινεμά στην Κύπρο άνοιξαν μόλις για δύο εβδομάδες τον Σεπτέμβριο. Βασικό πρόβλημα για τους ιδιοκτήτες των κινηματογράφων είναι το γεγονός πως δεν τους επιτρέπονται οι παραστάσεις των 20.00 και των 22.00, οι οποίες θεωρούνται οι εμπορικότερες, καθώς το 85% των εσόδων τους προέρχεται από την προσέλευση του κοινού στις δύο αυτές παραστάσεις, γι' αυτό και πιστεύουν πως θα ήταν περισσότερα τα έξοδα από τα έσοδά τους. Μάλιστα, όπως ανέφερε στο «Π» ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Αιθουσαρχών Μάριος Ηροδότου, ακόμη και αν άνοιγαν τα σινεμά για τις απογευματινές ώρες, καμία εταιρεία διανομής δεν θα ήθελε να δει τις ταινίες της να προβάλλονται σε απογευματινή παράσταση. Ακόμη και με την επέκταση των περιορισμών θεωρείται προβληματική η παράσταση στις 22.00, αφού ο περιορισμός των μετακινήσεων τελειώνει στις 23.00, συνεπώς δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί το κοινό. Στους περιορισμούς αναφέρεται πως επιτρέπονται μόνο 50 άτομα σε μια αίθουσα, γεγονός που καθιστά ασύμφορη την προβολή μιας ταινίας. Φυσικά, αξίζει να σημειωθεί πως τα σινεμά στην Κύπρο παραμένουν απόλυτα εξαρτημένα από τις εταιρείες διανομής στην Ελλάδα, οι οποίες αρνούνται να προχωρήσουν στον υποτιτλισμό και διανομή των ταινιών στην Κύπρο προτού ανοίξουν τα σινεμά στην Ελλάδα. Συνεπώς, οι κινηματογράφοι στην Κύπρο είναι εξαρτημένοι εν πολλοίς από την Ελλάδα, αφού περιμένουν την άρση των περιορισμών για να μπορέσουν να πάρουν οριστικές αποφάσεις και στην Κύπρο. Ωστόσο, 12 μήνες κλειστό σινεμά δεν το ζήσαμε ποτέ. Και κανείς δεν φαίνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού να ενδιαφέρεται πως είμαστε μια χώρα χωρίς σινεμά.

Ποτέ δεν έκλεισαν

Το σινεμά έχει μια ιστορία 125 ετών από εκείνη την πρώτη προβολή στην πόλη του φωτός και 113 από εκείνη στην Κύπρο. Στα χρόνια που πέρασαν ζήσαμε πολέμους, φτώχεια, δυσκολίες. Ωστόσο, από την πρώτη εμφάνιση του σινεμά, αυτό δεν έκλεισε ποτέ, ή τουλάχιστον δεν πέρασαν ποτέ 12 μήνες στην Κύπρο χωρίς σινεμά. Πάντα υπήρχαν ιδιωτικές πρωτοβουλίες που κρατούσαν το σινεμά ανοιχτό. Ακόμη και τις μαύρες μέρες του 1974 το σινεμά έμεινε εκτός λειτουργίας μόλις δύο μήνες, ωστόσο επανήλθε κανονικά τον Σεπτέμβριο. Και ήταν πάντα στα χρόνια που πέρασε η παρέα του κόσμου, ένας τρόπος να μπορέσει να ξεχάσει, να ανασάνει, να ξεδώσει από αυτά τα ζόρικα που ζούσε. Και αυτό ήταν πάντα για τον κόσμο το σινεμά: Η ψυχαγωγία του. Ο Μάριος Ηροδότου θυμάται εκείνες τις μέρες: «Ήταν πάντα το πιο φθηνό μέσο ψυχαγωγίας για το κοινό. Γι' αυτό και ο κόσμος το αγαπούσε. Ήταν τόσο μεγάλη η αγάπη του κοινού για το σινεμά που κάποτε είχαμε 250 σινεμάδες στην Κύπρο πριν το '74, ενώ από στοιχεία που έχουμε η Λάπηθος σε μία μόνο προβολή κατάφερνε να κόβει 45 χιλιάδες εισιτήρια». Η πρώτη κινηματογραφική προβολή που έγινε ποτέ στην Κύπρο ήταν εκπαιδευτικού χαρακτήρα και πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο Παπαδόπουλου στη Λευκωσία το 1907, σιγά-σιγά άρχισαν να γίνονται προβολές σε καφενεία και συλλόγους, ενώ εμφανίστηκαν και οι πρώτοι κινηματογράφοι. Δεν ήταν μια επιχείρηση ακριβού κόστους, γι' αυτό και μπορούσε ένας ιδιοκτήτης καφενείου να έχει το δικό του σινεμά, και έτσι αγαπήθηκε στην Κύπρο ακριβώς όπως και αλλού στον κόσμο, αν και εδώ αναπτύχθηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες σε ολόκληρη την πολυτάραχη διαδρομή του: Αγγλοκρατία, περίοδος Απελευθερωτικού Αγώνα '55-'59, γεγονότα '63-'64-'67, εισβολή 1974, πειρατεία από το '80 μέχρι και σήμερα, κούρεμα του 2013 και πανδημία το 2020. «Μπορεί το σινεμά να αγαπήθηκε στον τόπο μας όσο και αλλού, με τη διαφορά όμως πως αλλού στηρίχθηκε και συνεχίζεται η στήριξή του μέχρι και τις μέρες μας αλλά και αυτή θα συνεχίσει παντοτινά, ενώ εδώ στη μικρή μας χώρα ο κινηματογράφος σαν πεταγμένο ορφανό ουδέποτε ένιωσε τη ζέστη αγκαλιά του διαχρονικά παγωμένου και αδιάφορου κράτους», λέει ο κ. Ηροδότου, και αναφέρει πως πάντα το σινεμά ζούσε στην Κύπρο χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία. «Ό,τι έχει διαχρονικά επιτευχθεί κινηματογραφικά στον τόπο μας έγινε από προσωπικές πρωτοβουλίες ανθρώπων με μεράκι, οι οποίοι ερωτεύθηκαν τον κινηματογράφο. Ακόμα και όσοι εργάστηκαν στον χώρο, οπερατέρ, τιτλέρ, ντελάληδες και ταξιθέτες δούλευαν στο σινεμά επειδή αγάπησαν την τόσο εκφραστική τέχνη και ψυχαγωγία η οποία μπορούσε να αγγίξει ακόμα και τον πιο απλό άνθρωπο», λέει ο πρόεδρος των Αιθουσαρχών, ρίχνοντας τα βέλη του στο κράτος, το οποίο φαίνεται πως ποτέ δεν στήριξε το σινεμά στην Κύπρο ούτε σε επίπεδο παραγωγής ούτε σε επίπεδο δημιουργίας του.

Το Μαγικό Παλάτι στη Λευκωσία ήταν ένα από τα πρώτα μεγάλα σινεμά που δημιουργήθηκαν στην Κύπρο. Στη φωτογραφία διακρίνεται η πινακίδα με την ανακοίνωση της πρεμιέρας της ταινίας «The Devil's Brigade» του 1968, η οποία έκανε πρεμιέρα έναν χρόνο μετά στην Κύπρο. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΙΤΗΣ / ΑΡΧΕΙΟ ΑΒΔΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Άλλες εποχές

Η μεγάλη αγάπη του κοινού για σινεμά ήταν αυτή που δημιούργησε μια ομπρέλα ελκυστικής αύρας της έβδομης τέχνης και αναπτύχθηκαν εταιρείες διανομής ταινιών και περίπου 250 κινηματογράφοι σε όλα τα μήκη και πλάτη της Κύπρου, από το Ριζοκάρπασο και την Κώμη Κεπήρ, την πόλη Χρυσοχούς και τον Πύργο Τηλλυρίας, την Κερύνεια, τη Λάπηθο και τον Καραβά, τη Λεμεσό και το Ακρωτήρι. «Όλα είχαν γίνει πράξη με ιδιωτική πρωτοβουλία μέσα σε δύσκολες κοινωνικές συνθήκες και χωρίς τη στήριξη των όποιων κρατικών σχεδιασμών, αλλά εκ του αντιθέτου με βαριές φορολογίες όπως την επιβολή του αναχρονιστικού φόρου θεάματος ο οποίος ήταν επινόηση των αποικιοκρατών Άγγλων και εφαρμόζεται πιστά και αδίκως από το 1948 μέχρι και τις μέρες μας», λέει ο κ. Ηροδότου.

Φόβος για προηγούμενο

Δώδεκα μήνες με κλειστά τα σινεμά το κοινό έχει ήδη αναζητήσει στην πανδημία εναλλακτικούς τρόπους ψυχαγωγίας και τόσο η τηλεόραση όσο και οι επιγραμμικές πλατφόρμες ήταν στο μενού της ψυχαγωγίας του κοινού. Πλέον έχει παρέλθει ένα μεγάλο διάστημα με κλειστά τα σινεμά, γι' αυτό και οι υπεύθυνοι των κινηματογράφων φοβούνται πως ενδεχομένως να δημιουργηθεί προηγούμενο, καθώς το κοινό θα σταματήσει να πηγαίνει στο σινεμά. Πάντως, ο κ. Ηροδότου εμφανίζεται αισιόδοξος για το γεγονός: «Είναι διαφορετική η αίσθηση του σινεμά και έχει μια διαφορετική μαγεία να την παρακολουθείς στον κινηματογράφος. Το σινεμά δεν είναι μόνο η μεγάλη οθόνη. Είναι παρέα, είναι το ποπ κορν, είναι μια μυσταγωγία, γι' αυτό και ο κόσμος θα ήθελε, θεωρώ, να τη ζήσει ξανά». Όσο για τους εναλλακτικούς τρόπους παρακολούθησης ταινιών όπως είναι τα πειρατικά κανάλια, ο κ. Ηροδότου αναφέρει πως το σινεμά πάντα ήταν στο στόχαστρο και πάντα υπήρχε η φήμη της απειλής είτε αυτό ήταν το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, η βιντεοκασέτα, το DVD, ωστόσο όχι μόνο το σινεμά συνεχίζει να υπάρχει ως τέχνη, αλλά μάλιστα ενισχύεται ακόμη περισσότερο.

Ανάσα οι Κινηματογραφικές Μέρες

Αχτίδα φωτός για τους λάτρεις του σινεμά είναι το «Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες - Κύπρος 2021» το οποίο θα διεξαχθεί από 16 μέχρι 24 Απριλίου 2021 με διοργανωτές τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού & Νεολαίας και το Θέατρο Ριάλτο, με τις προβολές να γίνονται μετά από έναν χρόνο στο Θέατρο Ριάλτο και στον κινηματογράφο Ζήνα Πάλας. Υπερβαίνοντας τις αντιξοότητες της πανδημίας και τηρώντας όλα τα ισχύοντα μέτρα, το φεστιβάλ ξανασηκώνει αυλαία και υποδέχεται το κοινό του διά ζώσης, προσκαλώντας τους σινεφίλ της Κύπρου στην καθιερωμένη ανοιξιάτικη κινηματογραφική γιορτή. Προτείνοντας ένα εκλεκτό πρόγραμμα πέραν των 20 ταινιών μυθοπλασίας, που συμπεριλαμβάνει παγκοσμίως βραβευμένες ταινίες (τμήμα Viewfinder), ένα πολύ υποσχόμενο διαγωνιστικό πρόγραμμα πλούσιο σε θεματική, ύφος και είδος (Glocal Images), τη συμμετοχή κυπριακών παραγωγών καθώς και παράλληλα προγράμματα για παιδιά και νέους, οι Κινηματογραφικές Μέρες - Κύπρος 2021 φιλοδοξούν να αποτυπώσουν το πνεύμα του ανεξάρτητου κινηματογράφου και να αναδείξουν, για άλλη μία χρονιά, τα κινηματογραφικά διαμάντια της φεστιβαλικής χρονιάς.