Oliver Sacks

Εκδόσεις Πατάκης

"Είναι η µοίρα κάθε ανθρώπου", γράφει ο Σακς, "να είναι μοναδικός, να ακολουθεί το δικό του µονοπάτι, να ζει τη δική του ζωή, να βιώνει τον δικό του θάνατο".
Τέσσερα δοκίµια που συναποτελούν µια ωδή στη µοναδικότητα του κάθε ανθρώπου και στην ευγνωµοσύνη για το δώρο της ζωής. Κανείς άλλος συγγραφέας δεν έχει καταφέρει να αποδώσει το δράµα της αρρώστιας µε τόση ειλικρίνεια και ευγλωττία όση ο Όλιβερ Σακς: "[...] έχω έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με τον θάνατο, αλλά δεν έχω γυρίσει την πλάτη στη ζωή [...]"

Τους τελευταίους µήνες της ζωής του έγραψε µια σειρά από δοκίµια που προκαλούν συγκίνηση, καθώς διερευνούν τα συναισθήµατά του για την ολοκλήρωση της ζωής του, τα γηρατειά, την αρρώστια και τη συµφιλίωση µε τον ίδιό του τον θάνατο με ξεχωριστή χάρη και διαύγεια. Αγαπούσε την περιπέτεια και τις επιστήμες και στις δύσκολες στιγμές έβρισκε παρηγοριά στα στοιχεία του περιοδικού πίνακα. Στο γραφείο του, κεντρική θέση κατείχε το στοιχείο αρ. 83, για τα επόμενα γενέθλιά του που δεν πρόλαβε να γιορτάσει.

Ο Όλιβερ Σακς δεν έμοιαζε με κανέναν άλλον γιατρό ή συγγραφέα. Τον προσέλκυαν τα άσυλα για τους αρρώστους, τα ιδρύματα για άτομα με ευπαθή υγεία και αναπηρία, η συντροφιά των ''περίεργων'' και των ''αφύσικων''. Ήθελε να ατενίζει την ανθρωπότητα στην πολυμορφία της με τον δικό του, σχεδόν αναχρονιστικό, τρόπο - πρόσωπο με πρόσωπο, βήμα - βήμα, μακριά από τον ολοένα αναπτυσσόμενο κόσμο των υπολογιστών και των αλγορίθμων. Και μέσα από τη γραφή του μας έδειξε αυτά που ο ίδιος έβλεπε". [Ατούλ Γκαουάντε, συγγραφέας του βιβλίου "Εμείς οι θνητοί".]

Το "Ευγνωμοσύνη" είναι ένα βιβλίο μικρό σε μέγεθος και σελίδες, που πραγματικά ταρακουνάει τον αναγνώστη. Ο συγγραφέας μέσα από την αρρώστια του κατορθώνει να συμφιλιωθεί με το τέλος, την ανυπαρξία, τον θάνατο, την ολοκλήρωση της φυσικής του ζωής, το κλείσιμο του επίγειου κύκλου, και το κάνει μέσα από μια απλή καταγραφή χωρίς υπερβολές και δακρύβρεχτες, μελό παραγράφους. Μια αναδρομή στους φίλους του, στη ζωή του, στην αρρώστια του και στις τελευταίες ημέρες της ζωής του. Πρόκειται για την εκλογίκευση και την αποδοχή ενός γιατρού, που φυσικά κανείς δεν μπορεί να κοροϊδέψει, για το τέλος.
Διάβασα το βιβλίο δύο-τρεις φορές, βρισκόμουν σε μια δύσκολη προσωπική στιγμή. Κάθε μέρος από τον πρόλογο μέχρι και την τελευταία σελίδα τα ρούφηξα χωρίς να σταματήσω, χωρίς να κάνω παύση, χωρίς να πάρω ανάσα, κύλισε το βιβλίο σαν βάλσαμο μέσα μου και στο τέλος ένοιωσα μια "λύτρωση", κατάλαβα τι θα πει ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ και το μεγαλείο ενός συγγραφέα που μέχρι την τελευταία στιγμή με σώας τας φρένας, εκτίμησε τα δώρα που απλόχερα του έδωσαν η φύση και η τύχη.

Οι τελευταίες λέξεις του βιβλίου απίστευτες, συγκλονιστικές. Έκλεισα το βιβλίο και το κράτησα σφικτά μέσα στα χέρια μου και ευχήθηκα να έχω στη ζωή μου, αυτή την προσφορά, αυτή τη διαύγεια, αυτή την ποιότητα ψυχής και μυαλού, όποτε και να είναι το τέλος: [...] "Και τώρα, αδύναμος, με δυσκολία στην αναπνοή, με τους άλλοτε δυνατούς μυς μου να λιώνουν από τον καρκίνο, βρίσκω τις σκέψεις μου να πλανώνται όχι στο υπερπέραν και στο πνευματικό, αλλά στο τι σημαίνει να ζει κανείς μια καλή και αξιόλογη ζωή, να επιτυγχάνει ένα αίσθημα ειρήνης με τον εαυτό του. Βρίσκω τις σκέψεις μου να τείνουν προς το Σάββατο, την ημέρα της ξεκούρασης, την έβδομη μέρα της εβδομάδας, και ίσως την έβδομη μέρα της ζωής, τότε που μπορεί κανείς να πει ότι η δουλειά του έχει ολοκληρωθεί και με ήσυχη τη συνείδηση να ξεκουραστεί".
Ένα βιβλίο που αφήνει στον αναγνώστη μια αίσθηση γαλήνης και ευγνωμοσύνης, ένας συγγραφέας που κλείνοντας τον επίγειο κύκλο του κατορθώνει να μείνει στην αιωνιότητα, αφού και μετά τον θάνατό του προκαλεί τον αναγνώστη να βάλει στόχους στη ζωή του.