"Ζωή μεθόρια"

Του Θεόδωρου Γρηγοριάδη
Εκδόσεις Πατάκη

Από το Τμήμα Γραμμάτων, της Διεύθυνσης Εφαρμογής Πολιτιστικής Πολιτικής της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδος, ανακοινώθηκαν την περασμένη Παρασκευή 1η Δεκεμβρίου τα ελληνικά Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2016, που αφορούν εκδόσεις έτους 2015.

Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος απέσπασε κατά πλειοψηφία ο συγγραφέας Θεόδωρος Γρηγοριάδης, για το έργο του με τίτλο "Ζωή μεθόρια", Εκδόσεις Πατάκη. Ένα μυθιστόρημα όπου ο συγγραφέας ανασυστήνει τη δεκαετία του '80, μεταίχμιο στην πορεία της σύγχρονης Ελλάδας.

Το σκεπτικό: Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης εντάσσει στην πλοκή του βιβλίου του αυτού (χαρακτηρίστηκε μυθιστόρημα δρόμου) το κλίμα της γενιάς που ενηλικιώθηκε στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης και πορεύτηκε μέσα από κοινωνικοπολιτικές μεταμορφώσεις. Η ηρωίδα του, η Ζωή, που χαρακτηρίζεται από τη ρευστότητα και την επίμονη προσήλωση στην έννοια της ελευθερίας, αυτονομείται και επαναπροσδιορίζεται ξεριζώνοντας από μέσα τις εμμονές και δεισιδαιμονίες.
Στο άρτιο και από τεχνικής πλευράς μυθιστόρημα των 270 σελίδων, γεμάτο μουσικές και πάρτι, τοπία, ταξίδια και προσωπικές αναζητήσεις, ένα βιβλίο διαποτισμένο από την αθωότητα και τη φρεσκάδα μιας γενιάς που ενηλικιώθηκε στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης και πορεύτηκε μέσα από τις μεταμορφώσεις που συντελέστηκαν στο κοινωνικό και πολιτικό τοπίο της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες.

Η "Ζωή" του μυθιστορήματος, ξεπηδάει από το Παρτάλι του 2001... εκεί που τελειώνει το ένα βιβλίο ξεκινά το άλλο, η κεντρική λοιπόν ηρωίδα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη, ξεκινάει μια καινούργια ζωή ως καθηγήτρια στη Θράκη, αρχές της δεκαετίας του ογδόντα, με φόντο την Ελλάδα της μεταπολίτευσης. Αυτό όμως που φοβάται περισσότερο επαναλαμβάνεται σαν κακή φάρσα: οι άντρες που σχετίζονται μαζί της δεν έχουν καλό τέλος. Αυτή τη φορά πρέπει να προστατεύσει τον Γιάννη, τον νεαρό καπετάνιο που ταξιδεύει στο πέλαγος και την αναζητάει µε πάθος κάθε φορά που πιάνει στεριά.
Στη μεθόριο, η Ζωή αναμετριέται µε την καινούργια της ιδιότητα αλλά και συγκρούεται, ως ασυμβίβαστη φοιτήτρια της μεταπολίτευσης, µε όσους προσπαθούν να τη φέρουν στα δικά τους μέτρα. Παλεύει να αυτονομηθεί, να επαναπροσδιοριστεί και να ξεριζώσει τη δεισιδαιμονία που φωλιάζει μέσα της, βυθίζοντάς τη σε σκοτεινά νερά. Είναι πεισματάρα και θέλει να είναι ειλικρινής με τον εαυτό της, τις ιδέες και τα συναισθήματά της. Προσπαθώντας όμως να προσαρμοστεί, να συντονιστεί με τον ρευστό και μεταβαλλόμενο κόσμο γύρω της, κυριολεκτικά καταρρέει.
"Ζωή, το όνομα της ηρωίδας μου, και η ζωή της στη μεθόριο, στα σύνορα, στα όρια της ζωής και του τόπου. Ο τίτλος πράγματι διαβάζεται διπλά, είτε με μικρό είτε με μεγάλο ζήτα" εξομολογείται ο συγγραφέας.

Απόσπασμα από το βιβλίο:

Όμως ήμασταν μια γενιά -τώρα που τα ξανασκέφτομαι μπορώ και να το γενικεύω- που λατρέψαμε τη θεωρία, δεν ήμασταν πολλοί αλλά έστω, εκείνοι, όσοι σπουδάσαμε μετά τη χούντα, θέλαμε να ενσταλάξουμε μέσα µας και στον περίγυρό µας περισσότερες ιδέες και ελευθερίες. Να γιατί, κορίτσι πράμα, αγαπούσα τα "αγόρια µου", τους φαντάρους, τις πόρνες στο Βαρδάρι που πηγαίναμε να τις δούμε να καιροφυλακτούν στα στενά τις νύχτες, να γιατί είχαμε αναγάγει σε θεωρία τον έρωτα και πολλές φορές τον εξασκούσαμε αμήχανα... (από το σημειωματάριο της Ζωής).
Η αφήγηση είναι πότε πρωτοπρόσωπη με την ηρωίδα να ανακαλεί μνήμες και να παλεύει με τους δαίμονές της, πότε τριτοπρόσωπη από έναν άγνωστό μας στην αρχή αφηγητή, προς το τέλος ο Γρηγοριάδης μάς εντυπωσιάζει όταν ο ίδιος σε ανύποπτο χρόνο μπαίνει στην πλοκή σαν συνάδελφος της Ζωής.
Πηγαίνοντας από το ένα αφηγηματικό πρόσωπο στο άλλο, ο Γρηγοριάδης καταφέρνει να υποβάλει τον αναγνώστη σε μια ατμόσφαιρα όπου γίνεται κι αυτός ήρωας, ενώ οι ήρωες γίνονται ένα με το σκηνικό.
Η "ζωή μεθόρια" είναι ένα μυθιστόρημα πλήρες, που εξελίσσεται σε μια σημαδιακή δεκαετία, μια παράξενη ηρωίδα - εξάλλου ο συγγραφέας έχει επανειλημμένα πει: "Προτιμώ τους ήρωες με ιδιαιτερότητες".

Πολλά πρόσωπα από το παρελθόν της Ζωής μάς είναι γνώριμα, τα συναντήσαμε στο βιβλίο του Γρηγοριάδη "Παρτάλι", το οποίο αυτές τις μέρες οι Εκδόσεις Πατάκη έχουν επανακυκλοφορήσει, πρόσωπα που ο συγγραφέας αριστοτεχνικά μπλέκει με καινούργια χωρίς να χάσει τον ρυθμό της αφήγησης, προχωρώντας τη ζωή της Ζωής ένα βήμα παρακάτω, αλλά πάντα τολμηρός και ρεαλιστής.
Θα περιμένουμε από τον συγγραφέα ίσως ένα καινούργιο βιβλίο για την πορεία της Ζωής τοποθετημένη σε μια άλλη δεκαετία, ώριμη πια γυναίκα στον επόμενο απολογισμό ζωής της, και γιατί όχι, στην Ελλάδα του σήμερα και της κρίσης.