Δύο βιβλιοπώλες της Ιερουσαλήμ που συνελήφθησαν αυτή την εβδομάδα με την κατηγορία ότι τα βιβλία τους προκαλούσαν «δημόσια αναταραχή» δήλωσαν ότι η εμπειρία τους αντανακλά μια εντεινόμενη εκστρατεία της ισραηλινής κυβέρνησης κατά του παλαιστινιακού πολιτισμού και της ελευθερίας του λόγου.

Ο Μαχμούντ Μούνα και ο ανιψιός του Αχμέντ, η οικογένεια του οποίου διατηρεί το βιβλιοπωλείο Educational Bookshop για περισσότερα από 40 χρόνια, πέρασαν δύο ημέρες υπό κράτηση και θα παραμείνουν σε κατ' οίκον περιορισμό μέχρι την Κυριακή, παρά την απουσία αποδείξεων που να στηρίζουν τις αόριστες κατηγορίες εναντίον τους.

Περίπου στις 3 το απόγευμα της περασμένης Κυριακής, αστυνομικοί με πολιτικά έκαναν έφοδο σε δύο υποκαταστήματα του καταστήματος στην οδό Salah Eddin της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, το ένα πωλούσε βιβλία στα αραβικά και το άλλο έργα στα αγγλικά και σε άλλες ξένες γλώσσες.

«Άρχισαν να ψάχνουν τα βιβλία και αν δεν τους ενδιέφεραν, απλώς τα πέταξαν στο πάτωμα», δήλωσε ο Αχμέντ Μούνα, 33 ετών.

Στιγμιότυπο της επιδρομής από τις κάμερες κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης.Φωτογραφία: CCTV

Οι βιβλιοπώλες Μαχμούντ (αριστερά) και Αχμέντ Μούνα βλέπουν τη σύλληψή τους ως μέρος ενός επιδεινούμενου μοντέλου περιορισμών στον παλαιστινιακό πολιτισμό και την ελευθερία του λόγου.Φωτογραφία: Quique Kierszenbaum/The Guardian

Οι επιδρομές προκάλεσαν διεθνή οργή. Με την πάροδο γενεών, το Educational Bookshop έχει γίνει ένας σεβαστός θεσμός, που πουλάει ακαδημαϊκά, ιστορικά και πολιτικά έργα και μυθιστορήματα μαζί με καφέ εσπρέσο και τσάι σε φοιτητές, τουρίστες, δημοσιογράφους και ξένους διπλωμάτες. Υπήρξαν διαμαρτυρίες στους δρόμους μετά την επιδρομή και τουλάχιστον εννέα διπλωμάτες από το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες παρακολούθησαν την ακρόαση στο δικαστήριο.

Ομάδες υπεράσπισης των δικαιωμάτων και διακεκριμένοι διανοούμενοι ζήτησαν την άμεση απελευθέρωση των ανδρών, περιγράφοντας τις συλλήψεις ως μέρος μιας ευρύτερης επίθεσης κατά της παλαιστινιακής πολιτιστικής ταυτότητας. Διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από το δικαστήριο το πρωί της Δευτέρας για να υποστηρίξουν τους Μούνα, μεταξύ των οποίων και ο βραβευμένος με Πούλιτζερ συγγραφέας Nathan Thrall, ο οποίος παρουσίασε το βιβλίο του «Μια μέρα στη ζωή του Abed Salama» στο Εκπαιδευτικό Βιβλιοπωλείο.Φωτογραφία: Quique Kierszenbaum/The Guardian

Διαδηλωτές έξω από δικαστήριο στην Ιερουσαλήμ τη Δευτέρα.Φωτογραφία: The Guardian

Ορισμένοι αναλυτές εκτίμησαν ότι η στοχοποίηση του βιβλιοπωλείου ήταν ένα μέτρο της αυξανόμενης ριζοσπαστικοποίησης της κυβέρνησης συνασπισμού της χώρας, η οποία περιλαμβάνει ακροδεξιά κόμματα.

Η ισραηλινή δημοσιογράφος Noa Simone χαρακτήρισε την επιδρομή «φασιστική πράξη», προσθέτοντας ότι «προκαλεί τρομακτικές ιστορικές συνειρμούς με τις οποίες κάθε Εβραίος είναι πολύ εξοικειωμένος».

Η οικογένεια Μούνα επισήμανε στοιχεία μαύρης κωμωδίας μέσα στην αναταραχή. Η ομάδα εφόδου της αστυνομίας δεν είχε μαζί της αραβόφωνους, οπότε κατέφυγαν στο Google Translate στα τηλέφωνά τους για να προσπαθήσουν να βρουν στοιχεία υποκίνησης στα βιβλία που κατάσχονταν.

«Αυτό δεν ήταν πολύ αποτελεσματικό, επειδή μερικές φορές τα εξώφυλλα είναι γραμμένα με μια μοναδική γραμματοσειρά ή με γραφικό χαρακτήρα που δεν μπορεί να μεταφραστεί», δήλωσε ο Αχμέντ. «Οπότε τότε η κριτική έγινε σχετικά με το εξώφυλλο, το σχέδιο - τι χρώματα είχε, αν είχε σημαία, αν είχε εικόνα κρατουμένου».

Μετά από μερικές ώρες και στα δύο υποκαταστήματα του καταστήματος, η αστυνομία πήρε περίπου 300 βιβλία για περαιτέρω εξέταση, μεταξύ των οποίων ένα παιδικό βιβλίο ζωγραφικής, έναν οδηγό αναρρίχησης στα παλαιστινιακά εδάφη, και ένα βιβλίο που περιγράφει τη Χαμάς από έναν Γερμανό συγγραφέα.

«Ήταν στα γερμανικά, αλλά ο αστυνομικός χρησιμοποιούσε το Google Translate ρυθμισμένο στα αγγλικά, οπότε δεν μπορούσε να καταλάβει το διαφημιστικό σημείωμα του βιβλίου», δήλωσε ο Μαχμούντ Μούνα, 41 ετών, ο οποίος διαχειριζόταν το αγγλικό και ξενόγλωσσο υποκατάστημα την Κυριακή. «Αν ήταν σε θέση να το διαβάσει, θα έβλεπε ότι στην πραγματικότητα είναι αρκετά αντικειμενικό. Ασκεί κριτική στη Χαμάς και για τη χρήση βίας που κάνει».

Οι Μούνα μίλησαν για την εμπειρία τους σε συνεντεύξεις στα ξεχωριστά διαμερίσματά τους, τα οποία βρίσκονται σε διαφορετικούς ορόφους του ίδιου κτιρίου στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Οι όροι του κατ' οίκον περιορισμού τους σημαίνουν ότι δεν μπορούν να βρίσκονται στον ίδιο χώρο ή να μιλούν μεταξύ τους.

Μετά την επιδρομή το απόγευμα της Κυριακής, ο Άχμεντ και ο Μαχμούντ οδηγήθηκαν σε ένα αστυνομικό τμήμα ακριβώς μέσα στην εντός των τειχών παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ, όπου τα βιβλία που κατασχέθηκαν απλώθηκαν σε ένα τραπέζι για επιθεώρηση.

Ο Μαχμούντ Μούνα, ο οποίος εξακολουθεί να τελεί υπό κατ' οίκον περιορισμό, δεν επιτρέπεται να δει ή να μιλήσει στον ανιψιό του: Quique Kierszenbaum/The Guardian

Ο Μαχμούντ είπε: «Κάποιος μπήκε μέσα με κανονική στολή και τα κοίταξε όλα και τον άκουσα να λέει: Αυτά τα βιβλία είναι όλα ενοχλητικά για τα αυτιά μας, αλλά δεν είναι ακριβώς παράνομα».

«Αυτό μου έδωσε μια μικρή ανακούφιση», είπε. Ωστόσο, δεν αφέθηκαν ελεύθεροι. Οι Μούνα υποβλήθηκαν σε επιπόλαιες 15λεπτες ανακρίσεις για τη ζωή τους, οι οποίες, όπως είπαν, δεν άγγιζαν το περιεχόμενο των βιβλίων τους ή την πολιτική γενικότερα. Δεν έγινε πλέον λόγος για υποκίνηση και η κατηγορία άλλαξε σε πρόκληση δημόσιας τάξης, μια κατηγορία που δεν χρειάζεται να επικυρωθεί από δικαστή για να δικαιολογήσει την κράτηση.

Το βράδυ της Κυριακής υπήρχε χώρος σε μια διαβόητη υπερπλήρη φυλακή στη συνοικία Russian Compound για έναν ακόμη κρατούμενο. Έτσι, ο Αχμέντ κρατήθηκε σε ένα κελί στο αστυνομικό τμήμα, ενώ ο θείος του ήταν κλειδωμένος στη φυλακή Russian Compound.

«Είναι ένα μέρος που είναι απλώς ακατάλληλο για να ζει ένας άνθρωπος», είπε. Δέκα κρατούμενοι μοιράζονταν το 25 τετραγωνικών μέτρων κελί του, κοιμόντουσαν σε στρώματα στο τσιμεντένιο πάτωμα σε θερμοκρασίες που πλησίαζαν το κρύο της νύχτας.

«Είναι όλα πολύ γεμάτα, χωρίς θέρμανση, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς φώτα, χωρίς ηλεκτρικό φως ή ηλιακό φως και χωρίς ρολόι», είπε. Οι κρατούμενοι δεν έχουν ιδέα του χρόνου, είπε, και ξυπνούν από τους φύλακες κάθε δύο ώρες περίπου και αναγκάζονται να στέκονται όρθιοι για να τους μετρήσουν.

Όταν τον μετακινούσαν στη φυλακή, είπε ότι του έβαζαν χειροπέδες, του έδεναν τα μάτια και τον έσερναν στους διαδρόμους.

«Όταν σε σέρνουν, κόβουν τις γωνίες και πιστεύω ότι σκόπιμα σε κάνουν να χτυπάς στο πλάι των θυρών ή στο πλάι μιας γωνίας», είπε. «Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος να χτυπήσεις πραγματικά πάντα το κεφάλι σου».

Μετά από 48 ώρες κράτησης, αφέθηκαν ελεύθεροι, αν και διατάχθηκαν να παραμείνουν περιορισμένοι στα σπίτια τους για άλλες πέντε ημέρες. Για άλλες πέντε ημέρες μετά από αυτό τους επιτρέπεται να κυκλοφορούν, αλλά τους απαγορεύεται να μιλούν μεταξύ τους, αν και μπορούν να συνομιλούν με οποιονδήποτε άλλον, συμπεριλαμβανομένου του Τύπου. Δεν δόθηκε καμία εξήγηση για τους κανονισμούς.

Η αστυνομία επέστρεψε σχεδόν όλα τα βιβλία που κατασχέθηκαν, εκτός από οκτώ. Ένα από αυτά είναι το παιδικό βιβλίο ζωγραφικής. Αυτό έχει τίτλο «Από το ποτάμι στη θάλασσα», μια αμφιλεγόμενη φράση που χρησιμοποιείται τόσο από τους Παλαιστίνιους όσο και από τους Ισραηλινούς για να υπονοήσει εδαφικές διεκδικήσεις. Αλλά οι Μούνα επισήμαναν ότι το βιβλίο είχε απλώς σταλεί για έλεγχο και βρισκόταν σε ένα πίσω δωμάτιο. Δεν ήταν προς πώληση.

Παρ' όλη τη φαινομενική αυθαιρεσία της επιδρομής, ο Μαχμούντ υποστήριξε ότι ήταν μέρος ενός σκόπιμου και επιδεινούμενου σχεδίου περιορισμών στον παλαιστινιακό πολιτισμό και την ελευθερία του λόγου.

«Δεν πρέπει να το βλέπουμε αυτό ως μεμονωμένο γεγονός», είπε. «Υπήρξε μια σειρά επιθέσεων σε πολιτιστικά ιδρύματα στην Ιερουσαλήμ και πέραν αυτής. Νομίζω ότι υπάρχει επίγνωση στο ισραηλινό κατεστημένο ότι τα πολιτιστικά ιδρύματα παίζουν ρόλο στην κινητοποίηση και την προστασία της παλαιστινιακής πολιτιστικής ταυτότητας».

«Το ερώτημα είναι μέχρι πού θα φτάσουν;» πρόσθεσε. «Αν επιτίθενται τώρα στα παλαιστινιακά βιβλιοπωλεία, θα επιτεθούν στη συνέχεια στα ισραηλινά βιβλιοπωλεία».

Οι Μούνα λένε ότι βγήκαν από αυτή την εμπειρία πεπεισμένοι ότι η μοίρα τους θα ήταν πολύ χειρότερη αν δεν είχαν ξένους υποστηρικτές.

«Αν δεν δουλεύαμε σε ένα βιβλιοπωλείο με διεθνή εμβέλεια και καλές διεθνείς διασυνδέσεις, τι θα είχε συμβεί;», δήλωσε ο Μαχμούντ. «Πιθανότατα η υπόθεση θα είχε χειραγωγηθεί εις βάρος μας».

«Έδειξε πόσο εύκολα μπορούν να σου πάρουν τις ελευθερίες σου - τα δικαιώματα που νομίζεις ότι έχεις αλλά στην πραγματικότητα δεν έχεις», δήλωσε ο Αχμέντ. «Μπορεί να είσαι στο μαγαζί σου και μέσα σε 30 λεπτά να μην έχεις το τηλέφωνό σου, να μην έχεις τα δικαιώματά σου, να είσαι εντελώς αποσυνδεδεμένος από τον κόσμο ... Άρχισα να σκέφτομαι τους ανθρώπους που πέρασαν 10 χρόνια σε αυτές τις συνθήκες ή 15 χρόνια - τι είδους ζημιά κάνει αυτό στο μυαλό σου;»

ΠΗΓΗ: The Guardian