«Η μουσική πρέπει να αναγνωριστεί ως παράγοντας κοινωνικής ανάπτυξης με την υψηλότερη έννοια, επειδή μεταδίδει τις υψηλότερες αξίες -αλληλεγγύη, αρμονία, αμοιβαία συμπόνια- και έχει την ικανότητα να ενώσει μια ολόκληρη κοινότητα και να εκφράσει εξαιρετικά συναισθήματα» - Jose Antonio Abreu

Το 1975 σε ένα υπόγειο γκαράζ στο Καράκας της Βενεζουέλας, ο 36χρονος τότε μουσικός Jose Antonio Abreu ξεκίνησε να προσφέρει δωρεάν μαθήματα κλασικής μουσικής σε 11 παιδιά που ζούσαν στις παραγκουπόλεις, κάνοντάς τα μέλη μιας συμφωνικής ορχήστρας. Τα έντεκα παιδιά έγιναν 900.000 με 440 ορχήστρες και 230 χορωδίες σε όλη τη χώρα. Το όραμά του έγινε γνωστό ως El Sistema. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 100 προγράμματα εμπνευσμένα από το El Sistema σε 60 χώρες σε όλες τις ηπείρους, με τη συμμετοχή περισσότερων από 1 εκατ. παιδιών. Το πρόγραμμα βρήκε τον δρόμο του και στην Κύπρο, με προγραμματισμένη αρχή τον Σεπτέμβρη του 2018 στην περιοχή του σχολείου Φανερωμένης στη Λευκωσία, με την πρωτοβουλία δύο νεαρών Κύπριων μουσικών και της ομάδας τους. Μιλήσαμε με την εκτελεστική διευθύντρια δρα Νικολέττα Πολυδώρου και τον καλλιτεχνικό διευθυντή Πέτρο Στυλιανού για την απαρχή του Sistema Cyprus.

Η Νικολέττα Πολυδώρου είναι εκπαιδεύτρια μουσικής στο Δημοτικό Σχολείο Φανερωμένης τα τελευταία επτά χρόνια στο πρόγραμμα Δράσεις Σχολικής και Κοινωνικής Ένταξης (ΔΡΑΣΕ) του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ). Μέσα σε αυτά τα χρόνια ανέπτυξε καλές σχέσεις με τους μαθητές και τις οικογένειές τους. «Το σχολείο Φανερωμένης είναι ένα ιδιαίτερο σχολείο. Ένα σχολείο με 51 παιδιά από τα οποία τα 50 είναι παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία. Πριν έναν χρόνο παρακολούθησα την ημερίδα χορωδιών των μουσικών λυκείων. Είδα τα παιδιά πάνω στη σκηνή πόσο χαρούμενα ήταν από τον θαυμασμό που έπαιρναν από τα χειροκροτήματα και ένιωσα άσχημα. Ένιωσα ότι λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω είναι τα δικά μου παιδιά, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαν να είχαν μια τέτοια ευκαιρία. Εκεί γεννήθηκε η ιδέα για το Sistema Cyprus. Γνώριζα για το πρόγραμμα El Sistema και άρχισα να διερευνώ το πώς θα μπορούσαμε να το 'κτίσουμε' στην Κύπρο».

Ο Πέτρος Στυλιανού και η Νικολέττα Πολυδώρου

Ο Πέτρος Στυλιανού και η Νικολέττα Πολυδώρου

Ο Πέτρος Στυλιανού είναι μουσικός και διευθυντής ορχήστρας. Είναι μόνιμος συνεργάτης στις Συμφωνικές Ορχήστρες Κύπρου διευθύνοντας παραγωγές συμφωνικού και οπερατικού ρεπερτορίου και διδάσκει τεχνικές διεύθυνσης μουσικών συνόλων στο Τμήμα Μουσικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. «Με τη Νικολέττα γνωριζόμαστε από παλιά. Από μικροί είχαμε επαφή με ορχήστρες και σύνολα. Αντί να παίζουμε μπάλα στις αυλές, παίζαμε σε ορχήστρα. Ήρθε το καλοκαίρι και μου μίλησε για την ιδέα. Γνώριζα για το El Sistema από τις σπουδές μου στην Αθήνα όταν είχε παίξει εκεί η ορχήστρα του El Sistema (Simon Bolivar Symphony Orchestra). Μου εξήγησε το σκεπτικό και ήμουν πολύ θετικός στο να αναλάβω τον ρόλο του καλλιτεχνικού διευθυντή».

Η ομάδα του Sistema Cyprus αποτελείται σήμερα από τους Νικολέττα Πολυδώρου, Πέτρο Στυλιανού, Μύρια Καλλή στην επικοινωνία, Παρασκευή Χρίστου, υπεύθυνη οικονομικών και άλλα οκτώ άτομα. Είναι μέλος του δικτύου «Sistema Europe», το οποίο αποτελείται από ευρωπαϊκά προγράμματα εμπνευσμένα από το «El Sistema» της Βενεζουέλας. Η Κύπρος είναι η 29η χώρα η οποία είναι μέλος αυτού του δικτύου.

Αρχικά, ο πυρήνας του Sistema Cyprus θα περιοριστεί στην περιοχή της Φανερωμένης. Θα προσφέρει δωρεάν μαθήματα μουσικών οργάνων και χορωδίας και δωρεάν μουσικά όργανα σε 100 παιδιά. Τα μαθήματα θα γίνονται στην περιοχή της Φανερωμένης και θα προσφέρονται στα παιδιά του σχολείου αλλά και σε παιδιά που ζουν στην περιοχή και φοιτούν σε άλλα σχολεία, όπως στον Άγ. Κασσιανό, στο Ελένειο και στα Γυμνάσια Φανερωμένης και Παλλουριώτισσας. Ο στόχος είναι να επεκταθεί στην πορεία και σε άλλες πόλεις σε όλη την Κύπρο. Τα προγράμματα θα απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 8 και 13 χρονών, αλλά θα υπάρχουν προγράμματα και για πιο μικρούς.

Όλοι για έναν και ένας για όλους

Η βασική αρχή του El Sistema είναι ότι από την αρχή τα παιδιά εντάσσονται σε ένα μουσικό σύνολο. Είναι μέρος μιας ομάδας και μαζί δημιουργούν. Tα μαθήματα θα γίνονται ομαδικά και θα ξεκινήσουν με μικρές ομάδες με βιολιά, βιόλες, τσέλα, κοντραμπάσα και άλλα όργανα. «Τα παιδιά ξεκινούν από ένα εντελώς αρχικό επίπεδο. Σε κάθε ορχήστρα υπάρχουν μουσικοί διαφόρων επιπέδων. Όλοι παίζουν την παρτιτούρα που αναλογεί στο επίπεδό τους. Κανένας δεν μένει απ' έξω. Με αυτόν τον τρόπο όλοι έχουν έναν ρόλο και καταλαβαίνουν ότι υπάρχει λογική πίσω από αυτό».

Μαθήματα εγχόρδων σε πυρήνα του Ελ Σιστέμα Βενεζουέλας στο Καράκας



Το πρόγραμμα διδασκαλίας προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες της περιοχής και των παιδιών, το οποίο μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα και από περιοχή σε περιοχή. «Στην περίπτωση του σχολείου Φανερωμένης υπάρχει η ανάγκη για τακτικά μαθήματα. Θέλουμε να κρατήσουμε τη συχνότητα όπως είναι και στο El Sistema της Βενεζουέλας, που είναι σχεδόν καθημερινά τα απογεύματα μετά το σχολείο. Για παράδειγμα, στο El Sistema της Σουηδίας προσφέρουν πέντε μέρες την εβδομάδα μαθήματα. Τρεις μέρες ορχήστρα και δύο χορωδία, με αυτόν τον τρόπο αν ένα παιδί έχει ανάγκη να πηγαίνει κάθε μέρα, μπορεί. Κάπως έτσι θα είναι και το δικό μας πρόγραμμα, ανάλογα και με τις ανάγκες των ίδιων των παιδιών. Είναι κάτι που κτίζεις, βλέποντας ανάλογα πώς προχωρά», λέει η Νικολέττα.

Παιδιά σε ορχήστρα του Ελ Σιστέμα Σκωτίας

«Κάτι που είπε η μητέρα Τερέζα και το υιοθετεί ο Jose Antonio Abreu είναι ότι: «Το χειρότερο και πιο επώδυνο πράγμα σε σχέση με τη φτώχεια δεν είναι η έλλειψη ψωμιού ή στέγης, είναι η αίσθηση ότι είσαι ένα τίποτα, ότι είσαι κανένας, η έλλειψη αυτοεκτίμησης και δημόσιου σεβασμού και ταυτότητας». Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί ειδικά στην περίπτωση της Φανερωμένης θεωρώ ότι υπάρχει έντονα η ανάγκη να νιώσουν αυτά τα παιδιά ότι εμείς, η ομάδα αυτού του σχολείου, θα δημιουργήσουμε μαζί και θα καταφέρουμε αυτό το τόσο σπουδαίο. Ο στόχος μας είναι διπλός, να εκπαιδευτούν τα παιδιά αλλά και η κοινωνία μας από αυτά. Να αποκτήσει το αίσθημα της εκτίμησης. Κάτι που είναι μεταξύ σεβασμού και αναγνώρισης, όχι απλώς αποδοχής των μεταναστών στην Κύπρο. Στην αποδοχή δεν υπάρχει κάποιο συναίσθημα. Θα θέλαμε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να σέβονται αυτά τα παιδιά ως ανθρώπους».

Αρχή με συναυλία

Στις 10 Φεβρουαρίου, η ώρα 19:00, θα πραγματοποιηθεί η πρώτη συναυλία του Sistema Cyprus υπό τη διεύθυνση του Βενεζουελάνου μαέστρου Gerardo Estrada Martinez. Η συναυλία θα γίνει στο θέατρο Παλλάς σε συνεργασία με τη Cyprus Chamber Orchestra, και τα παιδιά του σχολείου θα έχουν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν με τους γονείς τους. Η συναυλία είναι το αποκορύφωμα ενός τριημέρου, το οποίο θα περιλαμβάνει εργαστήριο κρουστών στο Δημοτικό Σχολείο της Φανερωμένης που θα κάνει ο Βενεζουελάνος μαέστρος Gerardo Estrada Martinez, ο οποίος θα έρθει ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό. Θα πραγματοποιηθεί επίσης εκπαίδευση για τους διευθυντές μουσικών συνόλων. «Για εμάς είναι τιμή και ταυτόχρονα μια ευκαιρία να δείξουμε ότι το El Sistema Βενεζουέλας είναι αρωγός. Ότι υπάρχει μια ιστορία πίσω από αυτό το ξεκίνημα».

«Πάντα νιώθαμε μέρος κάποιου συνόλου στην ορχήστρα, είναι μια κιβωτός που παράγει χαρακτήρες. Εκτρέφει εσωτερικές διεργασίες, είναι απίστευτο! Είμαστε σίγουροι ότι με την πρώτη επαφή θα δούμε διαφορά στα παιδιά».

+ Η συναυλία «Through Music we Become» θα πραγματοποιηθεί στο Θέατρο Παλλάς στη Λευκωσία στις 10 Φεβρουαρίου, στις 7 μ.μ. Εισιτήρια προς 10 ευρώ. Κρατήσεις τηλ. 99652388

[add_single_eventon id="62521" ev_uxval="1" ]