Γράφει ο Παύλος Νεοφύτου

Από χαρούμενη μουσική του Τσαϊκόφσκι πλημμυρίζει το δρομάκι πίσω από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Είναι αργά απόγευμα Τετάρτης και η Φιλαρμονική του Δήμου Λεμεσού έχει πρόβα. Το γνωστό «Εμβατήριο» από τη σουίτα του Καρυοθραύστη, που η εκτέλεσή του «εκκολάπτεται» για τη χριστουγεννιάτικη συναυλία, διαπερνά τις κλειστές πόρτες του κτηρίου όπου γίνονται οι πρόβες, στο δυτικό σταυροδρόμι, και ορμώντας έξω έρχεται να στολίσει και με ηχητική λάμψη το νεοπαράδοτο μέγαρο Πηλαβάκη. Σε λίγο ανοίγεις την πόρτα και βρίσκεσαι ενώπιον ενός μικρόκοσμου. Οι εθελοντές-μουσικοί προετοιμάζονται πυρετωδώς. Σε σειρές ημικυκλικής παράταξης και σε τομείς οργάνων, πνευστών και κρουστών. Οι ματιές, τα χέρια και οι πνοές τους ακολουθούν την μπαγκέτα του μαέστρου καθώς σκίζει με πάθος τον αέρα, πότε αριστερά και πότε δεξιά, για να δώσει με κάθε κίνηση του καρπού του την ταχύτητα και άλλα που αφορούν την ερμηνεία. Άλλους μπροστά, τους προειδοποιεί αστραπιαία με το ένα κοίταγμα, για να ετοιμάζονται σε επόμενο μέτρο να φυσήξουν. Άλλους στις πίσω σειρές, να κρούσουν. Κάποτε σταματά και τρέχει για να λύσει απορίες. Μετά επιστρέφει, απαιτεί ησυχία, σηκώνει την μπαγκέτα του. Η ορχήστρα συγκεντρώνεται και η μουσική ξαναρχίζει. Στο τέλος της δίωρης πρόβας, τα μέλη της Φιλαρμονικής θα νιώθουν ότι έχουν πραγματικά ξεκουρδιστεί.

Νέα περίοδος

«Σε όλο τον κόσμο, ο ρόλος που καλούνται να επιτελέσουν μπάντες εθελοντών, όπως αυτή του Δήμου Λεμεσού, είναι πολυδιάστατος και έντονα κοινωνικός. Είναι λανθασμένη η εντύπωση που επικρατεί στην Κύπρο ότι τέτοιες μπάντες συνδέονται απαραίτητα με τα εμβατήρια των παρελάσεων», αναφέρει στον «Π» ο μαέστρος Γιώργος Κρασίδης. «Στο παρελθόν τέτοιες κυπριακές μπάντες μπορεί να περιορίζονταν σε αυτόν τον ρόλο, αλλά όχι σήμερα», προσθέτει. «Αυτό τον ρόλο δικαιωματικά έχει σήμερα η μαθητική Φιλαρμονική του Λανιτείου, όχι όμως εμείς». Σύμφωνα με τον κ. Κρασίδη, είναι για πρώτη φορά, συγκεκριμένα το 2017, που ο Δήμος Λεμεσού μέσα στα πλαίσια αναβάθμισης του όλου θεσμού της Δημοτικής Φιλαρμονικής προκήρυξε τη θέση του μαέστρου και με ομόφωνη απόφαση διακεκριμένης μουσικής επιτροπής και του δημοτικού συμβουλίου ορίστηκε μαέστρος ο ίδιος. Από τον Δεκέμβριο του 2017, τονίζει, έχει ξεκινήσει μια νέα δημιουργική περίοδος για τη Φιλαρμονική, προσφέροντας σε ανανεωμένο πλαίσιο εθελοντικές υπηρεσίες για διάφορες κοινωνικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις της πόλης. «Εξαρχής στόχος ήταν να συνεχιστεί η καλή δουλειά που γινόταν στη Φιλαρμονική, αλλά επίσης να αναβαθμιστεί, και από θέμα οργάνωσης, ρεπερτορίου και μουσικού σχολείου», τονίζει ο μαέστρος.



Η αίθουσα της πρόβας πλημμυρίζει από το χαρούμενο «Εμβατήριο» της σουίτας του Καρυοθραύστη. Οι ματιές, τα χέρια και οι πνοές των μελών ακολουθούν την μπαγκέτα του μαέστρου καθώς σκίζει με πάθος τον αέρα, πότε αριστερά και πότε δεξιά, για να δώσει με κάθε κίνηση του καρπού του την ταχύτητα…



Εφάμιλλη των ξένων

Ο ίδιος, στο παρελθόν ήταν μέλος, από την τελευταία καρέκλα πίσω μέχρι μπροστά, αλλά και διευθυντής σε ορχήστρες πνευστών των Ηνωμένων Πολιτειών. Όπως δηλώνει, είναι εκείνο το πνεύμα και τον χαρακτήρα, που διδάχτηκε από διεθνούς φήμης μουσικούς και διευθυντές Ορχήστρας, που θέλει σιγά – σιγά να μεταλαμπαδεύσει στην μπάντα. Τη «βλέπει» στο κοντινό μέλλον, και μετά από δουλειά, να συμμετέχει σε φεστιβάλ του εξωτερικού, όπου σμίγουν και μάλιστα αναμετρούνται ορχήστρες από όλο τον κόσμο. Η αρχή θα γίνει τον ερχόμενο Φεβρουάριο, σε ένα μεγάλο πανευρωπαϊκό φεστιβάλ πνευστών οργάνων στην Τσεχία, που χωρίζεται σε κατηγορίες και ένα κομμάτι του έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα. «Η σημασία του διαγωνισμού δεν έγκειται στο ποιος θα έρθει πρώτος, αλλά στο κίνητρο που δίνεται στα μέλη σου για να ανεβάσουν επίπεδο. Καταφέραμε και το έχουμε βέβαια, αλλά πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης», αναφέρει ο Γιώργος Κρασίδης. Την ίδια ώρα επιθυμεί ένα μεγαλύτερο άνοιγμα στην κοινωνία. Ήδη, λέει, έγιναν κάποιες ανοιχτές πρόβες στον Δημόσιο Κήπο, με τον κόσμο να πλησιάζει για να τους ακούσει, και το αποτέλεσμα ήταν πολύ καλό. Στα πλάνα τα Φιλαρμονικής, προσθέτει, είναι οι ανοιχτές πρόβες να γίνουν θεσμός, κάτι που συνηθίζεται στο εξωτερικό. «Και έχεις να δώσεις κάτι πίσω στην πόλη χωρίς ιδιαίτερα κόστη», επισημαίνει ο μαέστρος.



«Είναι εύκολο να διευθύνεις μια επαγγελματική ορχήστρα, το δύσκολο είναι να στήνεις τις τις Δημοτικές Φιλαρμονικές», λέει ο μαέστρος Γιώργος Κρασίδης ενθυμούμενος τα λόγια του καθηγητή του και παγκοσμίου φήμης Αμερικανού διευθυντή ορχήστρας πνευστών Dr. Jack Stamp.

Πρόκληση οι εθελοντές

Τονίζει ότι στο πίσω μέρος του μυαλού του έχει πάντα τη δυσκολία τού να διευθύνεις μία μπάντα εθελοντών. «Ο καθηγητής μου στο Indiana University of Pennsylvania, ο παγκοσμίου φήμης διευθυντής ορχήστρας πνευστών Dr Jack Stamp, μου είχε πει το εξής: «Είναι εύκολο να διευθύνεις μια επαγγελματική ορχήστρα, οι επαγγελματίες μουσικοί είναι υποχρεωμένοι, επειδή πληρώνονται, να έρθουν να καθίσουν στην καρέκλα τους στην ώρα τους, να παίξουν μουσική άψογα, τεχνικά σωστά, και ο μαέστρος απλά θα κάνει τον συντονισμό - μπορεί μάλιστα να πάει να πιει έναν καφέ και όταν έρθει πίσω όλα θα λειτουργούν μια χαρά. Το δύσκολο είναι να στήνεις τις λεγόμενες community bands, δηλαδή τις Δημοτικές Φιλαρμονικές, όπου τα μέλη είναι εθελοντές και πιθανόν να μην μελετούν κάθε μέρα. Είναι δύσκολο, γιατί πρέπει να τους εμπνεύσεις, να τους δώσεις το κίνητρο να συνεχίσουν, μιας και είναι πολύ εύκολο για αυτούς να τα παρατήσουν με την πρώτη ευκαιρία, όταν για παράδειγμα έρθουν μια μέρα χωρίς να έχουν μελετήσει και διαπιστώσουν ότι δεν απέδωσαν. Προσωπικά θέλω να πιστεύω ότι κατάφερα να εφαρμόσω επιτυχώς τη συμβουλή του Dr Stamp, διότι εννέα μήνες μετά το ξεκίνημα της θητεία μου, η συμμετοχή αυξάνεται όλο και περισσότερο. Υπάρχει ωραίο κλίμα και κάποιες τεχνικές που χρησιμοποιώ, όχι μόνο εγώ, αλλά που τις διδάχτηκα από ανθρώπους που έχουν πείρα στο να στήνουν δημοτικές μπάντες, όπως το να μην είσαι ανυπόμονος, αλλά να χτίσεις κάτι με τον καιρό και ο άλλος - αν το αγαπήσει - θα μείνει εδώ και θα το στηρίξει νιώθοντας συγχρόνως τη βελτίωση με τη βοήθειά σου, άρχισαν να αποδίδουν».



Πρόβα, πρόβα, πρόβα

Οι οδηγίες της μπαγκέτας ενός μαέστρου δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου σε σύγκριση με τον χρόνο που ξοδεύεται στην αίθουσα πρόβας. «Σε αυτή την ορχήστρα μετρά αυτός που είναι στην  πρόβα, δεν μετρά  ο καλύτερος  μουσικός!», τονίζει ο Γιώργος Κρασίδης. «Πολλοί ήταν οι επαγγελματίες μουσικοί οι οποίοι δεν παρακολουθούσαν τις πρόβες πιστεύοντας ότι τα ξέρουν όλα, αλλά στο τέλος… 'έριχναν νότες αλλού'. Συνεπώς, πρέπει κανείς να είναι σταθερός και σε αυτό έγκειται μέχρι στιγμής η επιτυχία της μπάντας μας. Τα 45 λεπτά πρόβας, μετά τα 20 λεπτά διαλείμματος και ακολούθως 45 λεπτά πρόβας, δύο φορές την εβδομάδα, μπορεί να είναι κοπιαστικά, αλλά αυτή η σταθερότητα ανεβάζει το επίπεδο και την αυτοπεποίθηση των μελών, συμβάλλοντας συγχρόνως στο να 'δέσει' η ορχήστρα. Δεν παίζουμε μόνο γιατί 'έχουμε αύριο μια παρουσίαση', θα κάνουμε μια πρόβα γιατί είμαστε σταθεροί».



Ο μάεστρος κάποτε σταματά τη διύθυνση και τρέχει για να λύσει απορίες. 

Άρωμα τζαζ

Ο Γιώργος Κρασίδης, γνωστός τζαζ σαξοφωνίστας, έχει πλέον συνδέσει το όνομά του με την τζαζ σκηνή στην Κύπρο. To 2016 δημιούργησε το μοναδικό επαγγελματικό Big Band μουσικής τζαζ στην Κύπρο, το Jazzologia Cyprus Big Band, που είναι μια δεκαεννιαμελής τζαζ ορχήστρα με ρεπερτόριο από ιστορικές συνθέσεις και διασκευές από τους πρωτοπόρους της μουσικής Big Band, καθώς και σύγχρονα έργα. Πριν από το Jazzologia είχε δημιουργήσει το Saxomania Syndicate Saxophone Choir. Σπουδάζοντας στη Βοστώνη είχε, μεταξύ άλλων, δάσκαλο τον διεθνούς φήμης τζαζ σαξοφωνίστα Jerry Bergonzi, ο οποίος, όπως λέει, τον επηρέασε πάρα πολύ μουσικά. Ο Γιώργος Κρασίδης σήμερα διδάσκει τζαζ σαξόφωνο σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο της Λευκωσίας.

Θα ήταν αδύνατο, λοιπόν, να μην φέρει σε επαφή τη Φιλαρμονική με την τζαζ μουσική, οι επιρροές της οποίας, όπως μας εξηγεί, έχουν κατακτήσει πλέον τη σύγχρονη κλασική μουσική, και όχι μόνο. Η Φιλαρμονική εμπλουτίστηκε με κλασικά, ροκ, λάτιν και κινηματογραφικά μουσικά θέματα. Μαζί με αυτά, προστέθηκε εύλογα και η τζαζ.  Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το περασμένο καλοκαίρι το διεθνές πρόγραμμα JAZZ EDUCATION ABROAD, στο οποίο συμμετέχει και ο ίδιος ως καθηγητής μαζί με καταξιωμένους μουσικούς από άλλες χώρες του κόσμου, πρόσφερε εκπαίδευση στα μέλη της μπάντας.  Μουσικοί από την Αμερική, την Ιταλία και την Ταιβάν βρέθηκαν στη Λεμεσό και πρόσφεραν στα μέλη γνώσεις της jazz.



Αλλαγή κτηρίου - Αέρας αλλαγής

Το θέμα του κτηρίου ανήκει στο πλαίσιο των θεμάτων που δίνουν αέρα ανανέωσης στο περιβάλλον της μπάντας. Πλέον τα μέλη δεν δυσφορούν από το στρίμωγμα στο παλιό κτήριο του Δημοτικού Κήπου. Με το που ανάλαβε τη διεύθυνση ο Γιώργος Κρασίδης, κατάφερε πρώτα-πρώτα να επιβάλει στο δημοτικό συμβούλιο την ανάγκη αλλαγής του χώρου. Το ιστορικό αποικιακού τύπου κτήριο στον Δημόσιο Κήπο ίσα - ίσα που χωρούσε 25 μουσικούς για τις πρόβες, κάτι που συνέβαλε στο σταδιακό «ξεδόντιασμα» της ορχήστρας, με αποχωρήσεις δυσαρεστημένων μελών. Άλλωστε υπήρχε και το θέμα της ασφάλειας. Σήμερα τα πράγματα άλλαξαν. Η ορχήστρα φιλοξενείται προσωρινά σε έναν μεγάλο χώρο 200 τετραγωνικών μέτρων, μέχρι να μεταφερθεί εντός του 2019 στη φυσική της θέση, στον Δημοτικό Κήπο, όπου προγραμματίζεται να ανεγερθεί νέο οίκημα, που θα τους φιλοξενεί, μαζί με το παλιό. Σύμφωνα με τον μαέστρο, ο νέος χώρος προσέδωσε αέρα ανανέωσης, με αποτέλεσμα ολοένα να αυξάνεται ο αριθμός των μουσικών, μεταξύ των οποίων και παλιά μέλη που επανήλθαν.  Σήμερα η μπάντα αριθμεί 55 ενεργά μέλη και επιπλέον 25 μαθητές, οι οποίοι στο μέλλον θα την ενισχύσουν. Τα μαθήματα τα προσφέρουν οι τρεις εκπαιδευτές μουσικοί, ο καθένας από τους οποίους είναι εξειδικευμένος σε όργανα.



110 χρόνια παρουσίας – Πέρασε και ο Χουρμούζιος

Η Φιλαρμονική  Δήμου Λεμεσού αποτελεί μια από τις παλαιότερες ιδρυθείσες Φιλαρμονικές τις Κύπρου. Ιδρύθηκε το 1908 με μαέστρο τον Αλέξανδρο Καλιγέρι. Η πρωτοβουλία για την ίδρυσή της ανήκει στον τότε δήμαρχο Χριστόδουλο Σώζο. Εκλεκτά μέλη της κοινωνίας της Λεμεσού και φίλοι της μουσικής ήταν τα ιδρυτικά μέλη της Φιλαρμονικής Δήμου Λεμεσού, προσφέροντας εθελοντικά υπηρεσίες σε διάφορες θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το 1914 μέχρι το 1930, η Φιλαρμονική του Δήμου Λεμεσού υποδέχτηκε τον μεγάλο μαέστρο Γεώργιο Χουρμούζιο, και έπειτα το 1932 μέχρι το 1937 τον  μαέστρο Θεόδωρο Τεουνίδη. Μια δεύτερη περίοδος ανασύνταξής της ξεκίνησε το 1959 επί δημαρχίας Κώστα Παρτατσίδη με τον μαέστρο Στυλιανό Πριτσούλι έως το 1969. Ο επόμενος μαέστρος ήταν ο Θεόδορος Αχιλέος, από το 1971 έως το 1973. Επι δημαρχίας Δημήτριου Κοντίδη, η Φιλαρμονική Δήμου Λεμεσού ανασυντάσσεται με  μαέστρους τον Πανίκο Στυλιανού (1998 - 2004), τον Μιχάλη Καρακατσάνη (2004 – 2006) και τον Αθανάσιο Αθανασίου (2008-2017).