Παρούσες ήταν η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Υφυπουργείου κα Αθηνά Μιχαηλίδου, η Επικεφαλής του Γραφείου κα Αφροδίτη Χριστοδούλου, οι εκ περιτροπής Αναπληρώτριες Διευθύντριες των Πολιτιστικών Υπηρεσιών κα Νάντια Στυλιανού και κα Έλενα Χριστοδουλίδου και ο Διευθυντής της Κυπριακής Βιβλιοθήκης κ. Δημήτρης Νικολάου.
Έχουν ήδη περάσει 77 μέρες από την 4η Ιουλίου, την ημέρα που ξεκίνησε επίσημα τη λειτουργία του το νέο Υφυπουργείο.
«Σήμερα θέλουμε να σας παρουσιάσουμε τις πολιτικές, τα έργα και τις δράσεις μας, τα οποία έχουμε τροχοδρομήσει στο χρονικό αυτό διάστημα.» ανέφερε ο κ.Τουμαζής. «Ήδη από το τέλος Απριλίου, οπότε και ανακοινώθηκε ο διορισμός μου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, έχω έρθει σε επαφή με πολύ κόσμο, οργανωμένους φορείς, σύνολα, αλλά και δημιουργούς και επαγγελματίες του πολιτισμού και έχω αφουγκραστεί τις ανάγκες, τα προβλήματα και τις ανησυχίες τους.»
Ακολουθούν οι στόχοι αναλυτικά:
Νομοθετικές ρυθμισείς
Έχει ήδη αρχίσει και θα εντατικοποιηθεί η δημόσια διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους του Υφυπουργείου και τους αρμόδιους φορείς, ώστε να υπάρξουν νομοθεσίες που ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα.
Στόχος είναι, βεβαίως, η ορθή πρόσβαση των δημιουργών και πολιτιστικών παραγωγών του τόπου στις υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, αλλά και η διασφάλιση των πνευματικών τους δικαιωμάτων.
1. Νομοθεσία για το καθεστώς του καλλιτέχνη (Status of the Artist)
Όλοι γνωρίζετε πως η κατοχύρωση των καλλιτεχνών ήταν η βασική προτεραιότητα, την οποία έθεσα με την ανάληψη των καθηκόντων μου. Είχα διαδοχικές συναντήσεις με την Επίτροπο Νομοθεσίας για το θέμα, αλλά και άκουσα πάρα πολλές απόψεις και θέσεις των δημιουργών.
Έτσι, το Υφυπουργείο μας υπέβαλε αμέσως πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο η οποία και εγκρίθηκε στη συνεδρία της 14ης Σεπτεμβρίου. Η πρόταση προνοεί την άμεση ανάθεση στην Επίτροπο Νομοθεσίας της σύνταξης αναθεωρημένου Νομοσχεδίου για τα θέματα του καθεστώτος του καλλιτέχνη – δημιουργού που θα περιλάβει όλες τις κατηγορίες καλλιτεχνών και παραγωγών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων.
Πρόκειται αφενός για την κατοχύρωση της κοινωνικής και επαγγελματικής υπόστασης, το γνωστό καθεστώς, του καλλιτέχνη, το οποίο, όπως γνωρίζετε, αποτελεί πάγιο αίτημα των δημιουργών εδώ και δεκαετίες.
Στόχος μας είναι όπως όλοι οι εργαζόμενοι στον τομέα του Πολιτισμού απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα, αλλά και έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις, όπως κάθε Κύπριος εργαζόμενος.
2. Τροποποίηση Νομοθεσίας για τα Πνευματικά Δικαιώματα
Το Υφυπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας προχωρεί άμεσα στην τροποποίηση του περί του Δικαιώματος Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων Νόμου του 1976, ώστε να παρέχεται περαιτέρω προστασία σε έργα τέχνης και τους δημιουργούς τους.
Ήδη έχουμε ξεκινήσει επαφές με την Υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, ώστε το νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο αφορά στα πνευματικά δικαιώματα να εκσυγχρονισθεί και να ανταποκρίνεται στα σημερινά δεδομένα, προνοώντας δικλείδες ασφαλείας για τους δημιουργούς μας και τα έργα τους που δικαιούνται πνευματικών ή συγγενικών δικαιωμάτων.
3. Νομοθεσία για Εμπλουτισμό Δημόσιων Κτηρίων με Έργα Τέχνης
Σε συνεργασία με την Επίτροπο Νομοθεσίας, το Υφυπουργείο Πολιτισμού προχωρεί παράλληλα στην επεξεργασία και εκσυγχρονισμό του Νόμου περί του Ελάχιστου Υποχρεωτικού Ποσοστού Εμπλουτισμού των Δημόσιων Κτηρίων με Έργα Τέχνης του 2009 που αφορά στον εμπλουτισμό δημόσιων κτηρίων με έργα τέχνης σε ποσοστό τουλάχιστον ίσο προς το ένα τοις εκατό (1%) του συνολικού κόστους ανέγερσης του κτηρίου, ώστε, μεταξύ άλλων, να περιλάβει, εκτός από τα υπό ανέγερση κτήρια και τα κτήρια που αγοράζονται για χρήση από το δημόσιο, ως επίσης και τη διαδικασία ασφάλισης των έργων τέχνης που εγκαθίστανται στα κτήρια.
Προωθούμε μέσω αυτής της νομοθεσίας – και αυτό νομίζω είναι μια μεγάλη καινοτομία – την παράλληλη προκήρυξη των σχετικών αρχιτεκτονικών και καλλιτεχνικών διαγωνισμών, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η οργανική σύνδεση των έργων με το κτήριο.
4. Νομοθεσία για Φορολογικά Κίνητρα στον Τομέα του Πολιτισμού
Θα πρέπει να επενδύσουμε στον Πολιτισμό, δηλαδή στις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες του τόπου μας, οι οποίες εν δυνάμει μπορούν να αποτελέσουν ακόμη πιο σημαντική πηγή εισοδήματος για την Κύπρο. Θα πρέπει, λοιπόν, να προσελκύσουμε τις επενδύσεις σε έργα πολιτισμού.
Στόχος μας είναι, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, η θεσμοθέτηση φορολογικών κινήτρων στον ιδιωτικό τομέα σε ό,τι αφορά τις χορηγίες προς τον Πολιτισμό. Η εισήγησή μας προς το Υπουργείο Οικονομικών είναι η τροποποίηση του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου [Ν. 118(Ι)/2002], με σκοπό τη συμπερίληψη προνοιών, οι οποίες θα αυξήσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις για έργα πολιτισμού και ταυτόχρονα θα ενισχύσουν την καλλιτεχνική παραγωγή και τους δημιουργούς της χώρας μας.
5. Τροποποίηση Νομοθεσίας για Δημόσια Έργα και Αναπτύξεις
Επιδιώκουμε τη θεσμοθέτηση της συμμετοχής και εμπλοκής του Υφυπουργείου Πολιτισμού στη λήψη αποφάσεων όσον αφορά στην αισθητική παράμετρο των δημόσιων χώρων. Ως εκ τούτου, θα εργαστούμε για τη θέσπιση νομοθεσίας, με την οποία να διασφαλίζεται και η γνωμάτευση του Υφυπουργείου Πολιτισμού ως προς την αισθητική άποψη κατά την ετοιμασία του σχεδιασμού και της κατασκευής δημόσιων έργων και αναπτύξεων. Σε συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς, κυβερνητικά τμήματα, τοπικές αρχές, τον ιδιωτικό τομέα καθώς και επαγγελματίες του τομέα, θα ετοιμάσουμε το πλαίσιο για την προώθηση του θέματος.
6. Τροποποίηση Νομοθεσίας για ανέγερση και τοποθέτηση μνημείων
Σκοπός είναι η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Συμβουλευτικής Επιτροπής Μνημείων, έτσι ώστε οι εισηγήσεις της να θεωρούνται δεσμευτικές. Η τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας θα βοηθήσει, ώστε να μην αναγείρονται μνημεία χωρίς τις απαραίτητες πολεοδομικές και οικοδομικές άδειες και εγκρίσεις και χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η θετική γνωμάτευση της Επιτροπής Μνημείων.
7. Χορηγίες
Θα περάσουμε τώρα σε ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο, το οποίο αφορά στις κρατικές ενισχύσεις των φορέων, των δημιουργών μας, αλλά και των πολιτιστικών δράσεων. Όπως όλοι γνωρίζετε, αυτές τις μέρες καταρτίζεται και προωθείται προς έγκριση στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ο Προϋπολογισμός του Κράτους για το 2023. Το Υφυπουργείο Πολιτισμού έχει ιδρυθεί με «ουδέτερο» προϋπολογισμό για το 2022. Έτσι μέχρι το τέλος του έτους λειτουργούμε με τα υφιστάμενα κονδύλια των υπηρεσιών που έχουν ενταχθεί στο Υφυπουργείο μας.
Για το 2023 έχουμε υποβάλει τον δικό μας προϋπολογισμό, ο οποίος ευελπιστούμε πως θα εγκριθεί και ο οποίος προβλέπει:
Α. Ενίσχυση όλων των κονδυλίων για χορηγίες και, συγκεκριμένα, σημαντική ενίσχυση της πολιτιστικής δημιουργίας σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς, όπως ο Κινηματογράφος, το Θέατρο, ο Χορός, η Λογοτεχνία, η Μουσική, τα Εικαστικά, ο Λαϊκός Πολιτισμός και η Πολιτιστική Αποκέντρωση.
Β. Η ένταξη του χορηγικού προγράμματος «ΘΥΜΕΛΗ» στο Υφυπουργείο Πολιτισμού. Συγκεκριμένες πληροφορίες για την υποβολή προτάσεων για το φετινό «ΘΥΜΕΛΗ» θα ανακοινωθούν εντός των προσεχών ημερών.
Γ. Μετά από διαβουλεύσεις με φορείς και δημιουργούς, προχωρούμε άμεσα στον εκσυγχρονισμό των σχεδίων του προγράμματος «Πολιτισμός», ώστε οι επιλέξιμες δαπάνες και άλλα κριτήρια να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες των διοργανώσεων και να διευκολύνουν και όχι να δυσκολεύουν τους αιτητές στην υλοποίηση των δράσεών τους. Ταυτόχρονα, αλλάζουμε τη διαδικασία υποβολής των αιτήσεων που μέχρι τώρα υποβάλλονταν σε έντυπη μορφή. Αυτές πλέον θα γίνονται ηλεκτρονικά και θα είναι πολύ πιο φιλικές και κατανοητές για τον αιτητή.
8. Δράσεις - Πολιτιστική Αποκέντρωση
Έχουμε ξεκινήσει την παγκύπρια χαρτογράφηση των πολιτιστικών υποδομών, αλλά και του ανθρώπινου καλλιτεχνικού δυναμικού και των εκδηλώσεων, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην ύπαιθρο, με στόχο τη δημιουργία ενός Πολιτιστικού Οδικού Χάρτη και ενός παγκύπριου Δικτύου Κέντρων Φιλοξενίας Καλλιτεχνών.
Συγκεκριμένα:
Προχωράμε στη χάραξη ενός παγκύπριου Πολιτιστικού Οδικού Χάρτη, ο οποίος θα περιλαμβάνει πολιτιστικές διαδρομές σε όλη την κυπριακή επικράτεια και οι οποίες θα αναδεικνύουν τις πολιτιστικές μας υποδομές, τις εκδηλώσεις μας, τα μνημεία, τα εργαστήρια καλλιτεχνών και χειροτεχνών κ.λπ.
Στόχος μας είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής μας υποδομής και η δημιουργία συνεργειών της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς, της Λαϊκής Παράδοσης και του Σύγχρονου Πολιτισμού.
Επιδιώκουμε με αυτόν τον τρόπο την αξιοποίηση όλων των ευκαιριών πολιτιστικής αποκέντρωσης για κοινωνική και οικονομική συνοχή που μπορούν να αντληθούν μέσα από την πλούσια κληρονομιά της Κύπρου, αλλά και τις συνέργειες στο πλούσιο φυσικό περιβάλλον του νησιού μας.
Προς τούτο έχουμε ήδη εντοπίσει αρκετές κτηριακές υποδομές σε όλη την κυπριακή επικράτεια, τις οποίες και θα αξιοποιήσουμε με στόχο τη δημιουργία δικτύου κέντρων φιλοξενίας στις υποδομές αυτές.
Στα Κέντρα θα προσκαλούνται δημιουργοί από τον διεθνή χώρο, οι οποίοι σε συνεργασία με Κύπριους δημιουργούς, αλλά και τις τοπικές κοινότητες, θα συμμετέχουν σε εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου, αναδεικνύοντας τα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά.
Θέλουμε να υπάρξει ένα συγκροτημένο σχέδιο αναβάθμισης του πολιτιστικού μας προϊόντος που θα αφορά σε όλες τις τέχνες. Θα οργανώνονται σε ετήσια βάση μουσικά, χορευτικά, κινηματογραφικά ή θεατρικά φεστιβάλ, συναντήσεις λογοτεχνίας και ποίησης και άλλα.
Και φυσικά θα στηρίξουμε τα ήδη πολύ ενδιαφέροντα υπάρχοντα φεστιβάλ, ώστε να μπορέσουν να εξελιχθούν ακόμη περισσότερο.
Επιδίωξή μας είναι οι δήμοι και οι κοινότητες που θα συμμετέχουν να αποκτήσουν ιδιαίτερη πολιτιστική ταυτότητα και να συνδεθούν με τον θεσμό που διοργανώνεται.
Ήδη έχουμε ξεκινήσει τη συνεργασία μας με τον Επίτροπο Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων και το Ίδρυμα Πολιτισμού Ορεινών Περιοχών για άμεση υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων σε διάφορες κοινότητες.
9. Δράσεις - Πολιτιστική Διπλωματία - Ευρωπαϊκή και Διεθνής Προοπτική
Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της αποστολής μας είναι και η Πολιτιστική Διπλωματία, αλλά και η ευρωπαϊκή και διεθνής προοπτική της χώρας μας στον τομέα του Πολιτισμού.
Οι σημαντικότερες μας δράσεις και επιδιώξεις στην κατεύθυνση αυτή είναι:
10. Δράσεις - Πολιτιστικός Τουρισμός
Σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Τουρισμού προωθείται η δημιουργία δικτύων αυθεντικών εμπειριών. Στις δράσεις που προωθεί το Υφυπουργείο Τουρισμού (Οινογαστρονομία, Μελισσοκομία, Μονοπάτια της Φύσης κ.λπ.) θα προστεθούν και οι πολιτιστικές διαδρομές που σχεδιάζουμε και οι οποίες με τη χρήση και σύγχρονων τεχνολογιών θα αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και πολιτιστική ταυτότητα των περιοχών μας.
Προωθούμε, επίσης, την ανάδειξη των δημιουργικών και πολιτιστικών βιομηχανιών μας στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου σε συνεργασία με την Hermes Airports. Συγκεκριμένα, σχεδιάζεται η μόνιμη παρουσία του Υφυπουργείου Πολιτισμού στα δύο αεροδρόμια, σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, όπου θα προβάλλεται με σύγχρονο τρόπο η παράδοση, αλλά και η σύγχρονη κυπριακή δημιουργία. Όλες αυτές οι δράσεις και ενέργειες έχουν ως στόχο την ενίσχυση του πολιτιστικού τουρισμού και τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος, με σκοπό την προσέλκυση επισκεπτών που έχουν ως βασικό κριτήριο τον πολιτισμό κατά την επιλογή των προορισμών διακοπών τους. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ποσοστό των επισκεπτών αυτών ξεπερνά το 30%.
11. Αναβάθμιση Υπηρεσίας Κυπριακής Χειροτεχνίας
Το Υφυπουργείο Πολιτισμού αποδίδει πολύ μεγάλη σημασία στον περαιτέρω ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας.
Προς τούτο προωθούμε άμεσα τις εξής δράσεις:
12. Διεθνές Φεστιβάλ ΚΥΠΡΙΑ
Το Διεθνές Φεστιβάλ ΚΥΠΡΙΑ, το οποίο ιδρύθηκε το 1993, παρουσιάζει αυτές τις μέρες την 30ή έκδοση του. Όλα αυτά τα χρόνια η συνεισφορά του θεσμού των ΚΥΠΡΙΩΝ στην αναβάθμιση του πολιτιστικού μας προϊόντος υπήρξε καίρια και σημαντική και δημιούργησε εξαιρετικές και γόνιμες συνεργασίες μεταξύ της κυπριακής και της διεθνούς καλλιτεχνικής σκηνής.
Το Υφυπουργείο μελετά τρόπους αναβάθμισης και ανανέωσης των ΚΥΠΡΙΩΝ, έτσι ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί το φεστιβάλ, με ακόμη μεγαλύτερη εξωστρέφεια και επιτυχία, στις προκλήσεις των καιρών στον δημιουργικό τομέα.
Στόχος μας, μέσω μιας νέας και δυναμικής προσέγγισης, να καθιερωθεί ως ένα φεστιβάλ – πόλος έλξης στην περιοχή μας, αυτήν της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Γι’ αυτό και επεξεργαζόμαστε τρόπους στενότερης συνεργασίας με τις χώρες του μεσογειακού μας περιβάλλοντος, αλλά και ευρύτερα, ώστε ΤΑ ΚΥΠΡΙΑ να αποτελέσουν και για το μέλλον ένα εύφορο πεδίο καλλιτεχνικής δράσης και δημιουργίας.
13. Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΜΟΣΤ)
Το Υφυπουργείο Πολιτισμού θα προωθήσει άμεσα την υλοποίηση της μουσειολογικής μελέτης που έγινε για τον σκοπό αυτό από το Εργαστήριο Οπτικής Κοινωνιολογίας και Μουσειολογίας του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του ΤΕΠΑΚ.
Στο πλαίσιο αυτό, οι υφιστάμενες μουσειακές υποδομές – οι δύο χώροι της Κρατικής Πινακοθήκης (Majestic και ΣΠΕΛ) στη Λευκωσία και το Μουσείο Κώστα Αργυρού στον Μαζωτό – αναμένεται να ενταχθούν και να λειτουργήσουν υπό το νέο νομικό καθεστώς του ΜΟΣΤ Κύπρου (Νομικό Προσώπο).
Στόχος της σημαντικής αυτής μεταρρύθμισης είναι η καλύτερη διαφύλαξη, παρουσίαση, ανάλυση και προώθηση της Κυπριακής Τέχνης του 20ού και 21ου αιώνα τοπικά και διεθνώς, αλλά και η εγκαθίδρυση μιας θεμελιώδους, συμμετοχικής πλατφόρμας που να ενθαρρύνει τη μάθηση, την έρευνα και τον κριτικό διάλογο γύρω από την τέχνη και τον πολιτισμό.
Μέχρις ότου το ΜΟΣΤ Κύπρου λειτουργήσει με το νέο καθεστώς του, η νέα Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης – ΣΠΕΛ θα παρουσιάσει στο κοινό τις αγορές που έγιναν από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες, με στόχο τον εμπλουτισμό των συλλογών του Μουσείου.
Μετά την παρουσίαση ενός τετραετούς εκθεσιακού προγράμματος στο ανακαινισμένο κτήριο της Κρατικής Πινακοθήκης Σύγχρονης Τέχνης – ΣΠΕΛ, το οποίο περιλάμβανε εκθέσεις μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, αρχιτεκτονικής και design, o χώρος θα αξιοποιηθεί πλέον για την παρουσίαση της Κρατικής Συλλογής Σύγχρονης Τέχνης, μέσα από θεματικές εκθέσεις που θα αναδεικνύουν τον πλούτο, το εύρος και την ιστορικότητά της. Με αυτό τον στόχο μελετώνται οι παράμετροι, τα κριτήρια, το πρόγραμμα και τα πιθανά χρονοδιαγράμματα του νέου αυτού εγχειρήματος, ώστε να προωθηθεί η πρώτη ανοιχτή πρόσκληση για υποβολή επιμελητικών προτάσεων.
14. Κυπριακή Βιβλιοθήκη
Εντός του 2023 θα γίνει η προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την ανέγερση σύγχρονου κτηρίου της Κυπριακής Βιβλιοθήκης εντός του 2023, στην περιοχή της Αρχιγραμματείας σε χώρο που έχει εγκριθεί και χωροθετηθεί στο τοπικό σχέδιο Λευκωσίας. Με αυτό τον τρόπο θα συγκεντρωθεί σε ένα υπερσύγχρονο κτήριο, το οποίο θα πληροί όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές, ολόκληρο το βιβλιογραφικό υλικό από τα τέσσερα διαφορετικά κτήρια που βρίσκεται τώρα (Κεντρικό Κτήριο – Κ. Παλαιολόγου, Αναγνωστήριο Φανερωμένης – Φανερωμένη, Τμήμα Ερευνητικών Συλλογών – Φανερωμένης 60, Αποθήκη Βιβλιοστάσιο- Γωνία Γ. Κρανιδιώτη).
15. Δομή και Οργάνωση
Οι κύριοι Τομείς – Τμήματα του Υφυπουργείου μας είναι:
Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας και τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες
16. Αξίες
Τελειώνοντας, θα ήθελα να επικεντρωθώ στις αξίες που διέπουν το καινούριο μας Υφυπουργείο. Είναι σαφέστατα η ανθρωποκεντρική προσέγγιση, η ενίσχυση της εμπλοκής του κοινού στα πολιτιστικά δρώμενα και η διαφάνεια και εξωστρέφεια, ώστε όλα να γίνονται σε συνεργασία με τους εταίρους μας, με τους φορείς, αλλά κυρίως με τους δημιουργούς μας.
(ΕΛ/ΕΚ/ΣΧ)