Ένα φάντασμα έχει απλωθεί πάνω από την Κύπρο. Το φάντασμα του πολιτικού πολιτισμού. Πολιτικού πολιτισμού που γίνεται αντιληπτός ως σιρόπι γλυκόζης καλαμποκιού. Corn syrup. Mεγάλη εφεύρεση. Όπως και ο Πλάτωνας όπως τον διασκευάζει ο Δ. Διονυσίου για να χωρέσει, να ενδύσει και να καταστήσει αφομοιώσιμο τον διορισμό του Μιχάλη Χατζηγιάννη ως υφυπουργού Πολιτισμού. Το σιρόπι αυτό, το corn syrup, το υδρολυμένο άμυλο που απελευθερώνει γλυκόζη, είναι κοινότοπο συστατικό κονσερβοποιημένων τροφίμων (αλλά και του κέτσαπ). Είναι η κολυμβήθρα μέσα στην οποία κολυμπούν προμαγειρεμένες οντότητες. Τις γλυκαίνει, τις νοστιμίζει, τις συγκολλά, τους δίνει φόρμα. Δίνει ενότητα στη ρευστότητα, αισθαντικότητα στο κολλήτσιασμα. Το κέτσαπ δίνει χαρά στα παιδιά και ανάσα στους γονείς. Μαθαίνουν πια να λένε κέτσαπ πριν να πουν μάμα, παπά, ή κάττος. Θα επιμένουν να μην φάνε τίποτε από αυτό που μαγειρεύτηκε για να φάνε όλοι αλλά θα φάνε οτιδήποτε αν το λούσουν που πάνω ώς κάτω με κέτσαπ. Τα παιδιά δεν είναι ελιτιστές. Είναι θρεφτάρια. Είναι ενόχληση που πρέπει να φάει επιτέλους και να καταλαγιάσει.

Ένα φάντασμα έχει απλωθεί πάνω από την Κύπρο. Ενότητα. Κοντά. Κοντά-κοντά. Δεν αφορά λογοκρισία. Η λογοκρισία είναι θυμωμένη αλλά και φοβισμένη. Προσπαθεί να φιμώσει εκείνο που αρθρώθηκε και ήδη χάραξε έναν άλλο τρόπο άρθρωσης. Το φάντασμα είναι παρεΐστικο. Ρουφά τον τόπο όπου θα μπορούσε το νόημα ως διαφορά να υπάρξει. Σταμάτα να μου μπήγεις το φαΐ στον λαιμό, λέει η Luce Irigαray, ως η κόρη στη μάνα, που αγωνίζεται να διαχειριστεί τη δύσκολη σχέση ταυτότητας και διαφοράς, αναπαραγωγής και γέννησης. Άφηνέ μου και χώρο να μπορώ να αναπνέω, να μιλώ, να σου πω ότι σε βλέπω ως άλλη και σε αγαπώ. Ο Πλάτωνας είχε μεγάλο φόβο για το μάτριξ. Για το σπήλαιο. Για κάθε τρύπα που μπορεί μέσα της να γεννηθεί το διπλό, χώρος για έναν πλουραλισμό χωρίς πρωτότυπο, έξω από το ηλιοτροπικό σύστημα. Του Κόσμου των Ιδεών. Δηλαδή του Βασιλέα.

Ένα φάντασμα έχει απλωθεί πάνω από την Κύπρο αλλά το φάντασμα πατά γερά σε ντουβάρια. Ντουβάρι είναι η σύμπτυξη του πολιτισμού ως culture με τον πολιτισμό ως Civilization. Ντουβάριασμα είναι όποτε ξεκινά συζήτηση για τη θέση των τεχνών στην εκπαίδευση να γίνεται αυτό αντιληπτό ως πρόσταγμα για εκπολιτισμό. «Είναι γνωστό», γράφει ο Διονυσίου, «ότι η Κύπρος παράγει υψηλού επιπέδου πολιτισμό, οπότε ο κ. Μιχάλης Χατζηγιάννης προφανώς μας πέφτει πολύ λίγος». Αν η «καμένη γη» ήταν ο τροπισμός του Αβέρωφ Νεοφύτου για να εκλογικεύσει την υφαρπαγή του δημόσιου από πλουτοκράτες επανεκκινητές της οικονομίας, το πολιτισμικό έλλειμμα είναι τροπισμός για να εκλογικεύσει το ψυχαγωγικό γήπεδο των συναυλιών ως benchmark πολιτιστικό.

Στην εκπομπή Alpha Ενημέρωση της περασμένης Τετάρτης, δόθηκε μια ευκαιρία στον υφυπουργό Πολιτισμού να διασαφηνίσει την περιγραφή των προσόντων του. Η πάσα ήταν καλοπροαίρετη. Επέμεινε στην κατοχή τίτλου Σπουδών από τη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής, κάνοντας διακεκομμένες αναφορές σε σπουδές με αλληλογραφία και συνεργασία «οντοτήτων» στην Κύπρο με Προγράμματα Σπουδών στο εξωτερικό. Corn syrup. Δεν θέλαμε Βασιλικά διπλώματα. Θέλαμε νόημα. Θα μπορούσε να εξηγήσει, να υπερασπιστεί τη μουσική του παιδεία. Του ζητήθηκε από την Κάτια Σάββα να μιλήσει για τον πολιτισμό, να πει πώς αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό. Απάντησε: «Ο πολιτισμός είναι ένα ευρύτατο φάσμα μέσα στο οποίο κινείται όλη μας η ζωή, είναι η ραχοκοκκαλιά. Της ζωής και της δραστηριότητας της σύγχρονης ανθρώπινης κοινωνίας, για μένα είναι μια τεράστια κολυμβήθρα εμπειρίας και γνώσης όπου όλοι πρέπει να βαφτιζόμαστε ασταμάτητα». Corn syrup με εκλαϊκευμένο άγγιγμα θεολογικό. Θεολογικό. Αλλά δήλωσε ταπεινός, όχι ελιτιστής. «Δεν μπορείς να τα ξέρεις όλα βέβαια, αυτό είναι αδύνατο. Στους τομείς που δεν ξέρεις, που είναι αρκετοί έμπειροι καταρτισμένοι επιστήμονες. Ειδικά στον πολιτισμός κανένας δεν γνωρίζει τα πάντα… Υπάρχει κανένας πεφωτισμένος;». Μα υπάρχει πιο πεφωτιστική προσέγγιση στον πολιτισμό από την κολυμβήθρα; H αμάθεια δεν κατοχυρώνεται με την πολυσυλλεκτικότητα. Είπε: «Το πιο σημαντικό είναι ένας μέτριος πολιτικός μπορεί να αναδειχθεί ως ένας ισχυρός πολιτικός έχοντας κάνει τις καλύτερες επιλογές συνεργατών». Governance by proxy. H κολυμβήθρα του πολιτισμού αναμένεται να αναπτυχθεί από ένα ενυδρείο. Φίλων και συνεργατών. Το γήπεδο έρχεται και σε κλειστό form.

Ένα φάντασμα έχει απλωθεί πάνω από την Κύπρο. Corn syrup.

* Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Κύπρου

ΕΙΚΟΝΑ: Στιγμιότυπο από την παραγωγή “Hamlet” του θεάτρου Schaubühne. Σκηνοθεσία: Thomas Ostermeier.