Η τουριστική αρχή της Βαρκελώνης συνεργάζεται με τα μουσεία της σε μια προσπάθεια να αποτινάξει από πάνω της την εικόνα της πόλης ως προορισμού για ήλιο, άμμο και εργένικα πάρτι και να την αναδείξει ως παγκόσμιο κέντρο τέχνης που προσελκύει πολιτιστικούς τουρίστες για μεγάλες εκθέσεις.
Η πέμπτη πόλη με τις περισσότερες επισκέψεις στην Ευρώπη, η Βαρκελώνη έγινε το περασμένο καλοκαίρι θέατρο μεγάλων διαδηλώσεων κατά του υπερτουρισμού. Με περισσότερους από 15 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως -σε σύγκριση με έναν πληθυσμό 1,7 εκατομμυρίων- δεν έχει ανάγκη από περισσότερους. Ενώ η κυβέρνηση της πόλης περιορίζει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, η τουριστική επιτροπή προσπαθεί να βελτιώσει την ποιότητα του τομέα και να αναδείξει την καλλιτεχνική παράδοση της Βαρκελώνης- άλλωστε, όπως επισημαίνει, ήταν η πατρίδα του Πάμπλο Πικάσο και του Joan Miró, οι οποίοι ίδρυσαν εκεί τα δικά τους μουσεία.
Η πρωτοβουλία, Barcelona Art Season, έχει ως στόχο να αναδείξει τα μουσεία και τις μεγάλες εκθέσεις της πόλης, μεταφέροντας το ενδιαφέρον πέρα από τα ήδη παγκοσμίου φήμης μοντερνιστικά μνημεία της. Το Turisme de Barcelona προωθεί μια σειρά εκθέσεων ως λόγους επίσκεψης, ξεκινώντας με τη MiróMatisse, η οποία διήρκεσε από τον Οκτώβριο του 2024 έως τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους στο Ίδρυμα Joan Miró.
«Αναζητούμε επισκέπτες που είναι πρόθυμοι να ταξιδέψουν για την τέχνη», λέει ο Mateu Hernández, ο διευθύνων σύμβουλος του Turisme de Barcelona. «Ελάτε για το MiróMatisse, μείνετε για τα υπόλοιπα».
Δύο μουσεία θα λάβουν σημαντικές δημόσιες επενδύσεις από το δημοτικό συμβούλιο και την κυβέρνηση της Καταλονίας, οι οποίοι έχουν δεσμευτεί για 100 εκατ. ευρώ για την αναμόρφωση του Εθνικού Μουσείου Καταλανικής Τέχνης (MNAC) και για 5 εκατ. ευρώ για την επέκταση του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Βαρκελώνης.
Ο Hernández επισημαίνει πόλεις όπως το Λονδίνο και το Παρίσι, όπου οι μεγάλες εκθέσεις προσελκύουν διεθνείς επισκέπτες, όπως η αναδρομική έκθεση του Mark Rothko το 2023-24 στο Fondation Louis Vuitton. Αλλά δεδομένου ότι η Βαρκελώνη δεν είναι η πρωτεύουσα της Ισπανίας και, ως εκ τούτου, δεν διαθέτει πολλά εθνικά μουσεία, ο Hernández αντ' αυτού βλέπει το Μαϊάμι ως πρότυπο για την επανεφεύρεση. «Η πόλη ήταν γνωστή για το Miami Vice, που σχετιζόταν με τα πάρτι και τα ναρκωτικά», λέει. «Η Art Basel άλλαξε σιγά σιγά αυτό το κλίμα».
Οι εκθέσεις που επιλέχθηκαν για την προώθηση της Barcelona Art Season περιλαμβάνουν το Exchanges: Miró και Η.Π.Α ( 17 Οκτωβρίου-22 Φεβρουαρίου 2026) Ubü the Painter (28 Νοεμβρίου-5 Απριλίου 2026) στο Μουσείο Πικάσο, Sean Scully (14 Μαρτίου-6 Ιουλίου) στο La Pedrera του Γκαουντί και Zurbarán (super) Natural (έως 29 Ιουνίου) στο MNAC.
Το 2024, η Βαρκελώνη υποδέχτηκε 15,5 εκατομμύρια τουρίστες -μια μείωση 0,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος- αλλά η απογοήτευση των ντόπιων κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με διαδηλώσεις στους δρόμους με το σύνθημα «Οι τουρίστες να πάνε σπίτι τους». Μια έκθεση του Επιμελητηρίου Αστικής Περιουσίας της Βαρκελώνης διαπίστωσε ότι η προσφορά μακροχρόνιων συμβάσεων ενοικίασης έχει μειωθεί κατά 66% από το 2019, ενώ οι βραχυχρόνιες ενοικιάσεις αυξήθηκαν κατά 46%. Τα ενοίκια έχουν επίσης εκτοξευθεί στα ύψη: στο El Poblenou, μια γειτονιά της εργατικής τάξης που είναι πλέον δημοφιλής στους διεθνείς δημιουργικούς εργαζόμενους, το μέσο ενοίκιο αυξήθηκε κατά 76,5% την τελευταία δεκαετία -από 654 ευρώ σε 1.155 ευρώ μηνιαίως, λίγο πιο κάτω από τον κατώτατο μισθό της Ισπανίας που είναι 1.184 ευρώ μηνιαίως.
Τον Ιούνιο του περασμένου έτους, οι κάτοικοι χαιρέτισαν την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να παγώσει τις ανανεώσεις αδειών βραχυχρόνιας μίσθωσης, με στόχο τη σταδιακή απαγόρευση μέχρι το 2028 για την ανάσχεση της στεγαστικής κρίσης. Αργότερα μέσα στο έτος, η Βαρκελώνη εγκατέλειψε συμβολικά το μακροχρόνιο τουριστικό της σλόγκαν - Επισκεφθείτε τη Βαρκελώνη - υπέρ του This is Barcelona. «Visit Barcelona σήμαινε 'Ελάτε, ελάτε, ελάτε'», λέει ο Hernández. «Τι είναι η Βαρκελώνη;» ρωτάτε. Δεν έχει σημασία - απλώς ελάτε».
Η Elisenda Poch, γενική συντονίστρια του Κέντρου Σύγχρονου Πολιτισμού της Βαρκελώνης (CCCB), λέει ότι τα μουσεία της πόλης υποστηρίζουν εδώ και καιρό τον πολιτιστικό τουρισμό ως αντίδοτο σε ορισμένες από τις υπερβολές του υπερτουρισμού. «Εξαρτάται από το προφίλ των τουριστών που προσελκύουν τα ιδρύματά μας: πιο σεβαστοί και με πραγματικό ενδιαφέρον για το περιβάλλον τους», εξηγεί.
Το CCCB, το οποίο φιλοξενεί τακτικά συζητήσεις και συνέδρια, είναι ένα από τα λίγα μουσεία όπου οι τοπικοί και εθνικοί επισκέπτες αποτελούν περισσότερο από το ήμισυ των επισκεπτών. «Έχουμε ισχυρούς δεσμούς με τη γειτονιά μας και την πόλη, αλλά συνεργαζόμαστε και διεθνώς», λέει η ίδια. Το κέντρο ιδρύθηκε το 1994 στο El Raval, στην παλιά πόλη -μια από τις γειτονιές που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση από τους ατίθασους τουρίστες και τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Τον Δεκέμβριο, το ίδρυμα εγκαινίασε μια σειρά συζητήσεων για τον αντίκτυπο του τουρισμού στις πόλεις και την εξελισσόμενη φύση του ίδιου του ταξιδιού. «Τα ταξίδια και οι ανακαλύψεις δεν είναι πλέον προνόμια των λίγων- έχουν γίνει μέρος της καθημερινής ζωής», λέει η Poch.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι ο πολιτιστικός τουρισμός αντιπροσωπεύει το 40% του συνόλου των ευρωπαϊκών ταξιδιών και τον ορίζει ως τους ταξιδιώτες «που επιλέγουν τον προορισμό τους με βάση την πολιτιστική του προσφορά», συμπεριλαμβανομένων των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, της αρχιτεκτονικής και της γαστρονομίας - μερικά από τα οποία αποτελούν ήδη ισχυρό πόλο έλξης για τη Βαρκελώνη. Ο πολιτιστικός τουρισμός είναι επίσης μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές, με τους επισκέπτες να ξοδεύουν 38% περισσότερα χρήματα και να παραμένουν 22% περισσότερο από τον μέσο τουρίστα.
Εάν καταφέρει να προσελκύσει περισσότερους λάτρεις της τέχνης, η Barcelona Art Season είναι πιθανό να ενισχύσει τα έσοδα από τον τουρισμό. Παρά τη μικρή πτώση του συνολικού αριθμού των επισκεπτών το 2024, η μέση διάρκεια παραμονής στη Βαρκελώνη αυξήθηκε κατά 3%, ενώ οι συνολικές τουριστικές δαπάνες έφθασαν το ρεκόρ των 10 δισ. ευρώ - μια αύξηση 8,7% στη μέση δαπάνη ανά επισκέπτη σε λίγο κάτω από 100 ευρώ ανά ημέρα.
«Αναζητούμε πλέον την ποιότητα έναντι της ποσότητας», λέει ο Hernández.
ΠΗΓΗ: theartsnewspaper.com
