Γράφει η Αγγελική Μιχαλοπούλου-Καρρά

Άρτσι, Σεραφίνο, Ποπάυ, Τεν Τεν αλλά και Βαβούρα. Ήταν, θυμάμαι, κάθε Παρασκευή που περίμενα με ανυπομονησία το χαρτζιλίκι της εβδομάδας, για να τρέξω στο περίπτερο της γειτονιάς για την τελευταία έκδοση του αγαπημένου μου κόμικ. Μια απλή ματιά στις ασπρόμαυρες, αρχικά, σελίδες αυτού του μαγικού κόσμου, που χωρούσε με ευκολία στην τσάντα μου, μπορούσε να με κάνει να ονειροπολώ για ώρες ατελείωτες ταξιδεύοντας σε μέρη απίστευτα με τη φαντασία μου. Μεγαλώνοντας, οι παιδικοί μου ήρωες άρχισαν να παίρνουν σάρκα και οστά μέσα από τις φαντασμαγορικές παραγωγές των μεγάλων στούντιο του Χόλιγουντ αποδεικνύοντας με τον πλέον πειστικό τρόπο τη δύναμη ενός μέσου, που για αρκετούς μελετητές του κόσμου των κόμικς έχει τις ρίζες του στην παλαιολιθική εποχή και στις περίφημες τοιχογραφίες του σπηλαίου Λασκώ της νοτιοδυτικής Γαλλίας.

Η ιστορία των ευρωπαϊκών κόμικς, τουλάχιστον στη σύγχρονη μορφή τους, ανάγεται στη δεκαετία του 1830 και στα comic strips του Ελβετού δάσκαλου, συγγραφέα, σκιτσογράφου και γελοιογράφου Rodolphe Tοpffer. Ο Tοpffer, επιτυχημένος διευθυντής οικοτροφείου και αργότερα καθηγητής Λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Γενεύης, συνήθιζε να διασκεδάζει τους μαθητές του με τα κόμικς και τις γελοιογραφίες του, τα οποία και εξέδωσε υπό μορφή βιβλίου το 1837 με τίτλο "Histoire de M. Vieux Bois".

Έκτοτε το μέσο αυτό τέχνης και επικοινωνίας απογειώθηκε και στις δυο πλευρές του Aτλαντικού περνώντας όχι μόνο στον τομέα της έβδομης τέχνης, αλλά και σε αυτόν της εκπαίδευσης. Αναγνωρίζοντας την αξία των κόμικς ως εργαλείο διδασκαλίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος Erasmus plus έδωσε τη δυνατότητα στους μαθητές του περιφερειακού Γυμνασίου Λιβαδιών της επαρχίας Λάρνακας να συμμετάσχουν ενεργά στην εκπαιδευτική δράση "Comics in Teaching Languages". Το πρόγραμμα αυτό έχει ως στόχο την ενεργοποίηση των μαθητών των σχολείων της Ευρώπης στην εκπαιδευτική διαδικασία της διδασκαλίας όχι μόνο των ξένων γλωσσών με τη χρήση των κόμικς, αλλά και άλλων αντικειμένων. Για το θέμα αυτό μιλήσαμε με δύο από τους καθηγητές του σχολείου που συμμετέχουν στην εκπαιδευτική αυτή διαδικασία, τον συντονιστή του προγράμματος κ. Αντώνη Αντωνίου, καθηγητή Πληροφορικής, και τον κ. Μιλτιάδη Καρρά, καθηγητή Φυσικής και συνδιοργανωτή του Graphic Stories Cyprus.

Η χρήση των κόμικς στη διδασκαλία των ξένων γλωσσών, στην ηπειρωτική Ευρώπη τουλάχιστον, είναι μια μέθοδος που εφαρμόζεται εδώ και αρκετά χρόνια. Νομίζετε ότι θα μπορούσε η πρακτική αυτή να έχει θετικά αποτελέσματα και για τους μαθητές της Κύπρου;
Α.Α. Πιστεύω πως η πρακτική αυτή θα μπορούσε να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα για τους μαθητές της Κύπρου. Τα κόμικς είναι μια γλώσσα που είναι παγκοσμίως κατανοητή, προκαλεί τις αισθήσεις του ανθρώπου και μπορεί να μετατρέπει το αφηρημένο σε συγκεκριμένο. Όπως είχε αναφέρει ο Dwight L. Burton στην ανάλυση του με θέμα "Βιβλία με Κόμικς" το 1955, τα κόμικς απευθύνονται σε αναγνώστες που δεν διαθέτουν επαρκή φαντασία για να δημιουργήσουν τις δικές τους νοητικές εικόνες του κειμένου. Τα κόμικς μπορούν να βοηθήσουν να απογειωθεί η φαντασία των εφήβων. Επίσης, τα κόμικς βασίζονται στη θεωρία της διπλής κωδικοποίησης του Paivio (Dual coding: Paivio, 1991). Ο Paivio στην έρευνά του αναφέρει ότι οι άνθρωποι αποθηκεύουν και αποκωδικοποιούν πληροφορίες με διπλό τρόπο σε δύο συστήματα μνήμης, τη γλώσσα (λεκτικές πληροφορίες) και τις εικόνες (μη λεκτικές πληροφορίες), άρα η εικόνα είναι αποτελεσματικότερη στη μάθηση όταν συνοδεύεται από κείμενο και αντίστροφα. Οι Mayer και Moreno (1998, 2002) πρότειναν στρατηγικές μάθησης που βασίζονται στη διδασκαλία με ταυτόχρονη παρουσίαση αφήγησης, εικόνων και κινούμενων σχεδίων.

Ποιες είναι οι επιδιώξεις του ευρωπαϊκού αυτού προγράμματος και ποια θεωρείτε ότι είναι τα οφέλη για τους μαθητές που θα συμμετέχουν σε αυτό;
Α.Α. Το πρόγραμμα αυτό θα δώσει την ευκαιρία στους μαθητές να διδαχθούν μια γλώσσα χρησιμοποιώντας τα κόμικς. Επίσης, μέσα από αυτό το πρόγραμμα οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν τα δικά τους κόμικς. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές θα αναπτύξουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες, καθώς επίσης και τις δεξιότητες στη χρήση νέων τεχνολογιών σχεδίασης με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Οι μαθητές θα μάθουν να χρησιμοποιούν σύγχρονες εφαρμογές σχεδίασης γραφικών για τη δημιουργία των σχεδίων κόμικς. Επίσης, μέσα από το πρόγραμμα Erasmus Plus, τους δίνουμε τη δυνατότητα να μάθουν για την Ευρώπη. Προετοιμάζουμε τους μαθητές για να μάθουν να ζουν και να εργάζονται σε ένα διεθνές περιβάλλον.
Μ.Κ. Μέσω του προγράμματος αυτού οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να εμπλακούν και να γνωρίσουν όλες τις πτυχές της δημιουργίας εκπαιδευτικού υλικού με τη χρήση κόμικς και να εξερευνήσουν τα ταλέντα και τις δεξιότητές τους. Η εικονογράφηση, η συγγραφή σεναρίου, η επεξεργασία εικόνων και γραφικών είναι μερικές από αυτές που μπορεί στο μέλλον να αξιοποιήσει επαγγελματικά ένας μαθητής.

Έχοντας την πείρα της συμμετοχής σε παρόμοια ευρωπαϊκά προγράμματα, ποια θεωρείτε ότι είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα των δικών μας μαθητών έναντι των υπόλοιπων Ευρωπαίων και σε σχέση με το αντικείμενο του προγράμματος;
Α.Α. Αν και το νησί μας είναι μέρος της Ευρώπης, δεν παύει να είναι νησί! Αυτή η ιδιότητα της χώρας μας δεν επιτρέπει στους μαθητές μας τη συχνή επαφή με άλλους συνομήλικούς τους από άλλες χώρες. Οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι μαθητές έχουν την ευκαιρία να ταξιδέψουν συχνά, εύκολα και γρήγορα με αυτοκίνητο ή τρένο σε γειτονικές τους χώρες. Αυτά τα ταξίδια δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να χρησιμοποιήσουν τις δύο τουλάχιστον ξένες γλώσσες που μαθαίνουν στο σχολείο συχνότερα και να έρχονται σε επαφή με άλλους πολιτισμούς σε τακτά διαστήματα. Σε αντίθεση, οι Κύπριοι μαθητές για να χρησιμοποιήσουν τις ξένες γλώσσες που μαθαίνουν και να ταξιδέψουν, πρέπει να πάρουν αεροπλάνο, κάτι που δεν είναι εφικτό για όλους τους μαθητές μας. Επίσης, οι Κύπριοι μαθητές έρχονται κυρίως σε επαφή με την αγγλική γλώσσα κι έτσι δεν κάνουν ποτέ π.χ. χρήση της γαλλικής γλώσσας την οποία διδάσκονται από τα δώδεκά τους.
Μ.Κ. Βέβαια από την άλλη μεριά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στη χώρα μας μια έντονη κινητικότητα σε σχέση με τις διάφορες μορφές τέχνης που σχετίζονται με τη δημιουργία των κόμικς. Η γραφιστική, η εικονογράφηση, το animation έχουν βρει γόνιμο έδαφος για την άνθησή τους στην Κύπρο. Η πληθώρα των σχετικών φεστιβάλ όπως το Animafest και το ComiCon, αλλά και συνεδρίων όπως το icsvc, το Graphic Stories Cyprus και το ictvc, καθώς και τα παρεχόμενα προγράμματα σπουδών των εγχώριων πανεπιστημίων δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές μας να καλλιεργήσουν, αλλά και να αναδείξουν το ταλέντο τους.