Γράφει η Αγγελική Μιχαλοπούλου-Καρρά // @aggeliki.mk

Τέχνη, επικοινωνία, έκφραση, ανάγκη αλλά και trend, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Graffiti αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της σύγχρονης αστικής κουλτούρας. Σχέδια και εικόνες ζωγραφισμένες, βαμμένες ή και χαραγμένες σε συνδυασμό με λέξεις, φράσεις αλλά ακόμα και ποιήματα, τις περισσότερες φορές παράνομα σε τοίχους ή άλλες επιφάνειες, συχνά σε ένα δημόσιο χώρο. Τα Graffiti, περιλαμβάνοντας άλλοτε απλές γραπτές λέξεις και άλλοτε περίτεχνες τοιχογραφίες, έχουν υπάρξει από τους αρχαίους χρόνους, με παραδείγματα που χρονολογούνται από την αρχαία Αίγυπτο, την αρχαία Ελλάδα αλλά και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στη σύγχρονη εποχή, τα συχνότερο χρησιμοποιούμενα υλικά έκφρασης αυτής της μορφής οπτικής επικοινωνίας είναι τα ειδικά σπρέι βαφής και οι μαρκαδόροι, ενώ στις περισσότερες χώρες η αποτύπωση των Graffiti σε κάποιο χώρο χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη του, θεωρείται βανδαλισμός και αποτελεί αξιόποινο αδίκημα.

Τα Graffiti συχνά θεωρούνται συνυφασμένα με την κουλτούρα του hip hop και την πληθώρα των τάσεων που προέκυψαν, διεθνώς, από τα πρώιμα σύγχρονα Graffiti που άρχισαν να εμφανίζονται στο Μετρό της Νέας Υόρκης κατά τη δεκαετία του 70. Η αλήθεια είναι ότι τα Graffiti άνθησαν αλλά και εξελίχθηκαν στη σύγχρονή τους μορφή παράλληλα με τη μουσική hip hop και το b-boying - breakdance ενσωματώνοντας στην πορεία και πολλά άλλα στοιχεία της street και underground κουλτούρας. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και από συμμορίες για την οριοθέτηση των περιοχών τους και των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με αυτές.

Ωστόσο, υπάρχουν πολλές άλλες αξιοσημείωτες περιπτώσεις Graffiti στον εικοστό αιώνα μιας και ήδη από τις αρχές του άρχισαν να εμφανίζονται σε τοίχους κτιρίων, σε αποχωρητήρια, κλειστά φορτηγά βαγόνια σιδηροδρόμων, σε υπόγειες διαβάσεις, και γέφυρες. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και για δεκαετίες μετά, η φράση "Kilroy was here" συνοδευόμενη από μια χαρακτηριστική φιγούρα comic, που απεικόνιζε ένα φαλακρό άνδρα (μερικές φορές απεικονίζεται να έχει μερικές τρίχες) με μια προεξέχουσα μύτη να κρυφοκοιτάζει πάνω από έναν τοίχο με τα δάχτυλα του κάθε χεριού του να τον κρατούν, διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο, κυρίως λόγω της χρήσης του από τα αμερικανικά στρατεύματα και τελικά ενσωματώθηκε στην αμερικανική λαϊκή κουλτούρα. Οι ρίζες της εν λόγω φράσης είναι ακόμα και σήμερα υπό συζήτηση, αλλά η φράση και το διακριτικό που τη συνοδεύουν συνδέθηκε με τους Αμερικάνους καταδρομείς στη δεκαετία του 1940 και συνέβαλε τα μέγιστα στην ανόρθωση του ηθικού τους, ιδιαίτερα κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις κατά του ναζισμού στη γηραιά Ήπειρο.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Graffiti αυτό είναι γνωστό ως "Mr Chad" ή απλά "Chad", ενώ ο αντίστοιχος Αυστραλός "συνάδελφός" του συνδέθηκε με τη φράση "Foo was here". Είναι βέβαια πιθανό ο Foo να έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του ήδη από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ και ο χαρακτήρας του Chad μπορεί να προέρχεται από ένα Βρετανό γελοιογράφο εν έτει 1938, πιθανόν δηλαδή πριν από την εμφάνιση του Kilroy. Σύμφωνα με τον γνωστό ετυμολόγο Dave Wilton, "Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Chad και ο Kilroy συναντήθηκαν, και στο πνεύμα της συμμαχικής ενότητας συγχωνεύθηκαν, με το βρετανικό σχέδιο να εμφανίζεται πάνω από την αμερικανική φράση."

Σε αντίθεση τελικά με αυτό που συνήθως πιστεύουν οι περισσότεροι, τα Graffiti δεν γίνονται για διακοσμητικούς λόγους αλλά αποτελούν ένα ολόκληρο είδος καλλιτεχνικής έκφρασης που μπορεί να εκφράζει κοινωνικά ή και πολιτικά μηνύματα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τέτοιου είδους μηνύματα έχουν έντονο αντίκτυπο στην κοινωνία και είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία τάσεων και εσωτερικών ζυμώσεων, επιφέροντας μέχρι και κοινωνικές αλλαγές.