"Ήρθε Δευτέρα και πρέπει να σηκωστείς, πάλε που το χάραμαν του φου ...", δεν έχει σημασία αν δεν κοιμήθηκες ούτε δυο ώρες το προηγούμενο βράδυ, ας όψεται ο πελάτης που θυμήθηκε μια ημέρα πριν το τυπογραφείο "να μεγαλώσουν λίγο τα γράμματα στο λογότυπο και αυτό το φόντο δεν μου αρέσει που είναι μπλε", ναι φυσικά, αν και κατ' ακρίβειαν είναι πράσινο. Ξυπνητήρι, πρωινό εγερτήριο, άγχος, τρέξιμο, ετοιμασία, τα παιδιά επιτέλους στην ώρα τους, έχεις και είκοσι λεπτά μέχρι να φτάσεις στη δουλειά. Τέλεια! Ευκαιρία να χαλαρώσεις στο αμάξι και να απολαύσεις τη διαδρομή, έστω και μέσα στην πρωινή κίνηση, με λίγη απαλή μουσική.

"... Ever had a conversation
That you realize you 've had before
Isn't it strange
'Cause you know that you 've heard it before
And you feel that this moment in time is surreal
'Cause you know when you feel Deja vu ..." * και κάποιο "χεράκι" έχει πειράξει πάλι τους σταθμούς στο ραδιόφωνο! Deja vu, στα ελληνικά προμνησία, είναι ο όρος που περιγράφει την αίσθηση ότι κάποιος έχει δει ή βιώσει ξανά στο παρελθόν μία κατάσταση, ενώ συνοδεύεται συνήθως από μία αίσθηση του παράξενου.

Όχι, το θέμα μας βέβαια δεν είναι οι σταθμοί του ραδιοφώνου. Θυμάμαι, στην αρχή της καριέρας μου, όταν με κάποιους καλούς φίλους και συνεργάτες δημιουργούσαμε τον Όμιλο Σχεδιαστών Οπτικής Επικοινωνίας, Visual Communication Designers Club, στην Ελλάδα, μια συζήτηση σχετικά με την τάση πολλών μεγάλων εταιρειών να επιλέγουν γραφεία και σχεδιαστές του εξωτερικού για να τους εμπιστευτούν τον σχεδιασμό της εταιρικής τους ταυτότητας και κατ' επέκταση της οπτικής τους επικοινωνίας. Τότε, δεκαπέντε και πλέον χρόνια πριν, μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες γάλακτος της Ελλάδας είχε επιλέξει για τον ανασχεδιασμό του λογοτύπου της, μια εταιρεία του εξωτερικού.

Τώρα, δεκαπέντε και πλέον χρόνια μετά, μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες γάλακτος της Κύπρου έχει επιλέξει για τον σχεδιασμό των προϊόντων της, μια εταιρεία από το εξωτερικό και συγκεκριμένα από την Ελλάδα. Τότε είναι που αναρωτιέσαι, όπως λέει και το τραγούδι, αν "η στιγμή αυτή στον χρόνο είναι σουρεαλιστική". Ασφαλώς δεν υπάρχει τίποτε το σουρεαλιστικό στο γεγονός αυτό και σίγουρα δεν έχει να κάνει με την ικανότητα ή το ταλέντο των σχεδιαστών, ένθεν και ένθεν. Αυτό που σίγουρα διαδραματίζει τον σπουδαιότερο ρόλο είναι η νοοτροπία και η αντίληψη των πραγμάτων. "Thinking out of the box" έχουμε συνηθίσει να το αποκαλούμε και μεταφορικά σημαίνει να σκεφτόμαστε διαφορετικά, αντισυμβατικά ή από μια νέα προοπτική, οι σκέψεις και οι δράσεις μας να είμαι δημιουργικές και καινοτόμες. Δυστυχώς, η εμπειρία έχει δείξει ότι αυτό δεν συμβαίνει εύκολα, ενώ στις περισσότερες των περιπτώσεων παρατηρείται όταν κάποιος βρεθεί έξω από τη ζώνη ασφαλείας του. Τότε συνήθως συνειδητοποιεί ότι η εμμονή σε συμβατικές μεθόδους δεν μπορεί να δώσει λύσεις σε αντισυμβατικά προβλήματα. Η κοινωνία μας και κατ' επέκταση η οικονομία μας καταναλώνει αφειδώς γερμανικά και ιαπωνικά αυτοκίνητα, ιταλικά ρούχα, κινέζικα παπούτσια, κορεάτικα τηλέφωνα, βρετανικές εκπαιδευτικές υπηρεσίες, "ψευδοφάρμακα" και "ψευδοτσιγάρα" από το ψευδοκράτος, ενώ παράλληλα δυσανασχετεί για τη μείωση των θέσεων εργασίας.

Η κριτική είναι πάντα ευκολότερη και λιγότερο επίπονη σε σχέση με την αυτοκριτική. Το πρόβλημα δεν είναι η προάσπιση και η διασφάλιση τού έτσι κι αλλιώς μικρού κύκλου εργασιών που αφορά την τοπική αγορά, πάντοτε σε σχέση με την οπτική επικοινωνία, αλλά η ανάπτυξη και η επέκτασή του, όχι μόνο εντός των συνόρων, αλλά και εκτός αυτών. Για να συμβεί όμως αυτό χρειάζονται συντονισμένες προσπάθειες για τη χάραξη κοινής πολιτικής, την εύρεση καινοτόμων λύσεων και τη λήψη γενναίων αποφάσεων τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η ζώνη ασφαλείας δεν απέχει πολύ από το να γίνει θηλιά, deja vu. Όταν μάθεις να περπατάς, τότε δεν είναι δύσκολο και να τρέξεις, αν όμως θέλεις να πετάξεις τότε θα πρέπει απαραίτητα να χτυπήσεις τα φτερά σου κόντρα στον άνεμο.

* Τίτλος τραγουδιού: Deja vu, Iron Maiden