Δημιουργικότητα και Πρωτοτυπία
Γράφει η Αγγελική ΜΚ Αθανασιάδη | aggeliki.mk@gmail.com
"Η δημιουργικότητα απαιτεί το θάρρος του να αφήσεις πίσω σου κάθε βεβαιότητα". Έχοντας συνδέσει το όνομά του με το φιλοσοφικό και κοινωνικό κίνημα της κριτικής θεώρησης της κοινωνίας κατά τη δεκαετία του 1930 και το ινστιτούτο κοινωνικών ερευνών της σχολής της Φρανκφούρτης, ο Erich Fromm με το διεισδυτικό ψυχαναλυτικό του ταλέντο προσπάθησε, με την πιο πάνω φράση του, να οριοθετήσει την έννοια της δημιουργικότητας. Μιας έννοιας άρρηκτα συνδεδεμένης με το επάγγελμα του σχεδιαστή οπτικής επικοινωνίας. Με τον όρο "βεβαιότητες" ο Erich Fromm ουσιαστικά υπονοεί το σύνολο όλων εκείνων των δοκιμασμένων πρακτικών και τεχνικών που μπορεί από τη μια πλευρά να έχουν αποδείξει την αξία τους ως αξιόπιστες λύσεις για κάποια τετριμμένα προβλήματα, σε αντιδιαστολή όμως δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση εκείνων των καταστάσεων που απαιτούν την προς το άγνωστο πλεύση. Για έναν γραφίστα που αντιμετωπίζει το αντικείμενο της εργασίας του με συνέπεια και επαγγελματισμό, η πρόκληση της δημιουργικότητας αποτελεί πρωτίστως την αφορμή και όχι την αιτία για την αναζήτησή του προς το άγνωστο. Μια αναζήτηση που αν όχι στην κριτική, μπορεί τουλάχιστον να βασιστεί στη γνώση της κουλτούρας των μαζών και της αξιοποίησής της για την επίλυση των καινοφανών προβλημάτων που κάθε φορά ανακύπτουν. Όσο για το "θάρρος", δεν μπορεί παρά να στηρίζεται όχι μόνο στην κεκτημένη γνώση, αλλά στην ερεύνα και την αναζήτηση αυτής.
Συμπληρώνοντας, μέσα από το έργο του "Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας" ο Κορνήλιος Καστοριάδης προσεγγίζει την έννοια της τέχνης ορίζοντας αρχικά τη δημιουργία ως "την αφαίρεση του ταυτού από το ταυτό", αυτό δηλαδή που μένει αν από κάτι αφαιρέσουμε τον εαυτό του. Το ταυτό ως ένα απρόσωπο αρχέτυπο μπορεί να θεωρηθεί ως ο υπεύθυνος μετασχηματιστικός μηχανισμός της συνείδησής μας από εγωκεντρική σε αλλοκεντρική και παγκόσμια. Στο πλαίσιο της λογικής αυτής η εφαρμοσμένη τέχνη της οπτικής επικοινωνίας είναι ένας χώρος ο οποίος χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία, καθώς συνεχώς αλλάζει χωρίς απαραίτητα οι αλλαγές αυτές να εμφανίζουν μια κανονικότητα ή μια ορθολογική σχέση μεταξύ τους, παρ' όλο που εμφανίζουν μια χρονική διαδοχή και προφανώς μοιράζονται τον ίδιο εννοιολογικό χώρο. Η εν λόγω όμως αφαίρεση στο επίπεδο του ίδιου του δημιουργού θέτει το διαχρονικό ερώτημα της σύγκρισης ή της συνέπειας τελικά ενός δημιουργού απέναντι στο έργο του. Είναι η δημιουργία υπεράνω του δημιουργού ή το έργο του υποσκιάζεται πολλές φορές από το υπερεγώ του σχεδιαστή; Για τον τομέα του design που η φόρμα υπαγορεύεται από τη λειτουργικότητα, η απάντηση δεν αφήνει συνήθως πολλά περιθώρια αμφισβήτησης παρ'όλο που το σχετικό debate έχει αναδείξει κατά καιρούς και χαρακτηριστικές εξαιρέσεις, ίσως στο πλαίσιο της επιβεβαίωσης του κανόνα.
Alter Ego της δημιουργικότητας, άμεσα συνυφασμένη με αυτή και φλέγον θέμα της εκάστοτε επικαιρότητας στους κύκλους της οπτικής επικοινωνίας αποτελεί διαχρονικά και η έννοια της πρωτοτυπίας. Ο Φρανσουά Μαρί Αρουέ, ευρύτερα γνωστός με το ψευδώνυμο Βολταίρος, κεντρική μορφή του Διαφωτισμού κατά τον 18ο αιώνα, είχε πει ότι "η πρωτοτυπία δεν είναι τίποτε άλλο παρά συνετή απομίμηση". Υπέρμαχος της λογικής και πάντοτε ανατρεπτικός σε σχέση με τις επικρατούσες πρακτικές της εποχής του, έθεσε το πρόβλημα στη σωστή του βάση. Η πρωτοτυπία και κατ' επέκταση η δημιουργικότητα δεν προϋποθέτει την πλήρη ρήξη με το παρελθόν ή την απόρριψη κάθε δεδομένης και καθιερωμένης φόρμας. Μπορεί ιστορικά να έχουν παρατηρηθεί άλματα που ίσως να υπερβαίνουν το λογικό πλαίσιο της εποχής τους, αλλά διαχρονικά αυτό δεν είναι η πεπατημένη στον τομέα του design. Η εμπειρία έχει πολλές φορές επιβεβαιώσει ότι η αποκαθήλωση, με κάθε αφορμή σημαντική ή ασήμαντη, είναι πολύ πιο εύκολη και ανέξοδη σε σχέση με την εποικοδομητική θεώρηση και κριτική. Είναι, εν κατακλείδι, θέμα σύνεσης και ηθικής, από όποια πλευρά της διελκυστίνδας και αν σταθείς.
Tags
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.