Ο Rob Snow, εκτός από γνωστός σχεδιαστής και εικονογράφος, έχει να επιδείξει ένα πολύ σημαντικό έργο σε σχέση με την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών, αλλά και την αντιμετώπιση των καταστάσεων που προκύπτουν από την παραβίασή τους και ιδιαίτερα στην περίπτωση που αυτοί δραστηριοποιούνται μέσω του διαδικτύου. Ο Rob θα βρεθεί στην Κύπρο στο πλαίσιο του 4ου Συνεδρίου Γραφιστικής και Οπτικής Επικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus, από 9-11 Μαρτίου, 2018, όπου εκτός από τη διάλεξή του την Παρασκευή 9 Μαρτίου, θα μιλήσει και για τα πνευματικά δικαιώματα το Σάββατο 10 Μαρτίου 2018 στη Σχολή Καλών κι Εφαρμοσμένων Τεχνών Αιγαία στις 20:00. Μια πρώτη ιδέα για τη διάλεξή του αυτή, είχαμε την ευκαιρία να πάρουμε μέσα από μια μίνι συνέντευξη που παραχώρησε για τη στήλη «Γραφιστορίες»

Rob, η χρήση του διαδικτύου έχει φέρει στην επιφάνεια ένα πρόβλημα που πάντα απασχολούσε τους καλλιτέχνες και όχι μόνο, αυτό της προστασίας των πνευματικών τους δικαιωμάτων. Ποια είναι η προσωπική σου εμπειρία σε σχέση με το πρόβλημα αυτό; θεωρείς ότι είναι απλά ένα οικονομικό θέμα ή έχει και άλλες προεκτάσεις, όπως ηθικές,  καλλιτεχνικές ή κάτι άλλο;

Η έννοια των πνευματικών δικαιωμάτων προέκυψε περίπου πριν από τρεις αιώνες, για να προστατευθούν οι συγγραφείς από τους εκδότες που πραγματοποιούν πρόσθετες επανεκτυπώσεις των έργων τους. Τους επόμενους τρεις αιώνες όμως, οι μη δημιουργικοί άνθρωποι προσπαθούσαν πάντα να βρουν έναν τρόπο εκμετάλλευσης των καλλιτεχνών. Ακόμη και αν με καλή  πρόθεση αγνοήσουμε το κόστος σε ώρες εργασίας που προστίθεται στην τέχνη ως αξία, οι χαμηλού ηθικής πρακτικές δεν έχουν εξαλειφθεί σε σχέση με την τέχνη και ειδικά στο διαδίκτυο. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό. Ένας από αυτούς είναι ο κορεσμός των έργων που παράγονται από χομπίστες, ενάντια στην πραγματικά ποιοτική τέχνη. Το διαδίκτυο είναι σαν δίκοπο σπαθί. Έχει μεγάλη αξία καθώς απευθύνεται σε ένα πολύ μεγάλο κοινό και ως εκ τούτου μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερες αποδόσεις, αλλά η αρνητική πλευρά είναι ότι σε αυτό το ακροατήριο περιλαμβάνονται και αδίστακτοι άνθρωποι, πρόθυμοι με φτηνά ψέματα να κερδίσουν χρήματα από τη σκληρή δουλειά σας. Από νομική άποψη, μπορείτε να προστατέψετε τα πνευματικά σας δικαιώματά σας, αλλά στον σημερινό σύγχρονο online κόσμο, αυτό πρακτικά δεν σημαίνει και πολλά πράγματα, εκτός και αν έχετε χρήματα για να το κυνηγήσετε. Η προσωπική μου εμπειρία είναι ότι αρκετά blogs πρόβαλαν τη δουλειά όταν πρωτοξεκίνησα, κάτι που ήταν ωραίο, καθώς κέρδισα κάποια προσοχή. Η αρνητική πλευρά ήταν ότι αυτοί οι κακοποιοί πήραν την τέχνη μου και τη μετέτρεψαν σε φτηνά πλαστά αντικείμενα και πιθανώς επί του παρόντος να πουλούν περισσότερο από ό,τι εγώ. Ο μεγαλύτερος ένοχος είναι η Κίνα! Κερδίζουν πάνω από 60 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο από κλεμμένα και παραποιημένα προϊόντα. Έχουν ακόμη και ολόκληρα χωριά εκπαιδευμένα να αναδημιουργήσουν έργα τέχνης σε μαζική γραμμή παραγωγής. Το λυπηρό ζήτημα είναι ότι τα προϊόντα που πωλούνται ηλεκτρονικά δεν έχουν σφραγίδα πιστοποίησης ή προειδοποίηση προς τους αγοραστές ότι τα προϊόντα είναι ψεύτικα ή ότι είναι κλεμμένη τέχνη.

Για να είμαι ειλικρινής, πολλοί χρήστες του διαδικτύου το βλέπουν ως έναν μεγάλο ελεύθερο πόρο! Αναζητούν κάποια εικόνα, την παίρνουν, τη χρησιμοποιούν και δεν νοιάζονται για τις νομικές συνέπειες. Αυτή είναι μια μεγάλη ιστορία και το μόνο που μπορεί να το αλλάξει αφορά δύο πτυχές των νόμων περί πνευματικών δικαιωμάτων. Πρώτον, η αλλαγή του Digital Millennium Copyright Act (DMCA), έτσι ώστε να απαλειφθεί η πτυχή του λεγόμενου «ασφαλούς λιμένα». Αυτό θα κάνει όλους τους online πωλητές να ευθύνονται για ζημιές εάν τα έργα που πωλούν είναι πλαστά. Το δεύτερο είναι να αλλάξει ο νόμος περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ώστε να ισχύει σε διεθνές επίπεδο και να επιτραπεί η εφαρμογή της νομικής διαδικασίας για την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων στη χώρα του θύματος, του καλλιτέχνη και όχι του δράστη. Ναι, εάν θα ήθελα να μηνύσω έναν κλέφτη στην Κίνα, θα έπρεπε με δικά μου έξοδα να καταχωρήσω τα έργα μου στο κινεζικό κυβερνητικό σύστημα και να προσλάβω έναν δικηγόρο για να ασκήσει αγωγή κατά του κλέφτη. Δεν είναι καθόλου αποδοτικό οικονομικά, οπότε πολλοί δεν το κάνουν.

Υπάρχουν επίσης τρόποι επίλυσης της ηθικής υποβάθμισης στο διαδίκτυο. Η πράξη προστασίας δεδομένων επιτρέπει σήμερα την ασυλία και την ανωνυμία! Φανταστείτε αν όσοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο έπρεπε να έχουν το πραγματικό τους όνομα, μια πραγματική διεύθυνση και ίσως μια ταυτότητα που να σχετίζεται με κάθε τους δραστηριότητα. Πόσες παράνομες δραστηριότητες νομίζετε ότι θα γινόντουσαν;

Θεωρείς ότι το πρόβλημα της κλοπής πνευματικής περιουσίας αντιμετωπίζεται με κάποιο συλλογικό τρόπο ή ο κάθε καλλιτέχνης είναι τελικά αναγκασμένος να παλεύει μόνος του για τα δικαιώματά του;

Οι καλλιτέχνες τείνουν να έχουν μια ληθαργική στάση σε σχέση με την ομαδική δράση για την καταπολέμηση ενός προβλήματος. Επικεντρώνονται στη δημιουργικότητα και βλέπουν, ή εθελοτυφλούν, αυτές τις καταστάσεις ως ελάσσονες ερεθισμούς. Δημιούργησα έναν ιστότοπο τον www.artistic-license.org για να βοηθήσω τους καλλιτέχνες να επιστήσουν την προσοχή τους στα ζητήματα αυτά, να είναι ένας κόμβος πληροφοριών και να παρέχει εργαλεία που να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος, όμως η συμμετοχή είναι χαμηλή. Τι μας λέει αυτό. Αν μιλάτε με καλλιτέχνες, θα σας πουν για τα προβλήματα αυτά και συχνά θα παραπονεθούν, αλλά σπάνια θα κάνουν κάτι ή θα γνωρίζουν τι να κάνουν. Υπάρχει ένας νόμος που περνά στο αμερικανικό σύστημα, ονομάζεται τροπολογία των «ορφανών έργων» και ουσιαστικά θα καταργήσει την αυτόματη προστασία πνευματικών δικαιωμάτων. Εκτός αν ο καλλιτέχνης πληρώνει ανά εικόνα, ένα χρηματικό ποσό για την προστασία του, τότε ο καθένας θα μπορεί να χρησιμοποιήσει οτιδήποτε, ελεύθερα!! Ο Brad Holland, γνωστός Αμερικανός εικονογράφος, έχει δημιουργήσει ένα κίνημα για να προσπαθήσει να καταπολεμήσει αυτό το ζήτημα. Η θλιβερή αλήθεια είναι ότι η σύγχρονη κοινωνία, μέσα από τις τρεις επαναστάσεις, γεωργική, βιομηχανική και τεχνολογική, έχει υποβαθμίσει την ηθική μας ακεραιότητα. Συχνά παραβλέπεται το γεγονός ότι κάποιος δημιουργεί κάτι για να βγάλει τα προς το ζην προκειμένου κάποιος άλλος να μπορέσει να το αποκτήσει δωρεάν.

Τι συμβουλές θα έδινες, ειδικά στους νέους σχεδιαστές προκειμένου να προστατευτούν από αυτού του είδους την εκμετάλλευση;

Αυτή είναι επίσης μια μακρά συζήτηση. Απλά, χρησιμοποιήστε τρόπους για να δείχνετε τη δουλειά σας στο διαδίκτυο με τρόπο που δεν θα είναι δυνατόν να εκμεταλλευθεί κάποιος ολόκληρη την εικόνα. Δείξτε μόνο κάποιες λεπτομέρειες στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Προσθέστε ένα υδατογράφημα με τη μορφή κάποιου καλλιτεχνικού σας μοτίβου. Χρησιμοποιήστε ένα εργαλείο όπως το Pixsy.com για να παρακολουθείτε την παράνομη χρήση των έργων σας. Κυνηγήστε οποιαδήποτε παράνομη εκμετάλλευση των έργων σας με απλά εργαλεία, όπως μια απόσυρση μέσω του DMCA. Εάν όλοι οι καλλιτέχνες το έκαναν αυτό, κάτι θα άλλαζε. Προσθέστε μια δήλωση πνευματικών δικαιωμάτων στις δημοσιεύσεις σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πρόσθεσε έναν σύνδεσμο με την ιστοσελίδα σας. Αν κάποιος άλλος χρησιμοποιεί έργα σας χωρίς την άδειά σας ή χωρίς να πληρώσει, χρησιμοποιήστε εργαλεία που μπορείτε να βρείτε στο www.artistic-license.org για να ζητήσετε την απόσυρσή τους ή την αναγνώριση των δικαιωμάτων σας. Η χειρότερη φιλοφρόνηση είναι όταν σας λένε «μα είναι σαν δωρεάν διαφήμιση για σας». Αλλά πώς μπορεί κάποιος να γνωρίζει ποιος είναι ο πραγματικός δημιουργός χωρίς την απαραίτητη διαπίστευση; Αλλά κυρίως, κυνηγήστε τα πνευματικά δικαιώματα των έργων σας και μάθετε τους νόμους που αφορούν τα πνευματικά δικαιώματα. Απλά επειδή είσαστε ο δημιουργός ενός έργου δεν σημαίνει αυτομάτως ότι προστατεύεστε.