Ξέρω ότι είχα υποσχεθεί να μιλήσουμε για filter bubbles αλλά είναι αδύνατον ν’ αφήσουμε ασχολίαστα τα πρόσφατα γεγονότα στη Νέα Ζηλανδία. Γιατί η φρικιαστική επίθεση στα δύο τζαμιά στο Κράιστσερτς σχεδιάστηκε με προσοχή ώστε να το παρακολουθήσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο και μάλιστα ζωντανά.

Ο Μπρέντον Τάραντ ζώστηκε όχι μόνο με όπλα αλλά και με κάμερα που μετέδιδε ζωντανά τη σφαγή κάνοντάς την να μοιάζει με βιντεοπαιχνίδι. Και παρόλο που μόλις 200 χρήστες είδαν εκείνη τη στιγμή το τι συνέβη, ήταν αρκετοί για να περάσει το βίντεο παντού. Γιατί παρά το ότι υπήρξαν καταγγελίες η πρώτη ήρθε 29 λεπτά μετά την έναρξή του και 12 λεπτά αφού είχε τελειώσει το «ζωντανό». Στη συνέχεια το είδαν άλλοι 4000 χρήστες και από αυτούς αντιγράφτηκε, ανεβάστηκε και σε άλλες πλατφόρμες, όπως και στο ίδιο το facebook, εκατομμύρια φορές.

Με μεγάλες φανφάρες, το facebook ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι είχε κατεβάσει 1,5 εκατ. βίντεο που έδειχναν τη σφαγή και μάλιστα ότι συνεχίζουν να κατεβάζουν τις μονταρισμένες μορφές του.

Ωστόσο, αυτό που θα περίμενε κανείς από την εταιρεία δεν είναι να «καθαρίζει» μετά, αλλά, αν όχι να προλαβαίνει, τουλάχιστον να μπορεί να αντιδρά σε πραγματικό χρόνο. (Να σημειώσουμε ότι ο Τάραντ είχε μεν κάνει σχόλια στο διαδίκτυο που άφηναν να εννοηθούν οι προθέσεις του, τα έκανε, όμως, σε κλειστές ομάδες όπου το περιεχόμενο δεν ήταν προσβάσιμο σε μη μέλη.) Αυτό δεν είναι άλλωστε το facebook; Όλα ζωντανά; Όμως αυτό ισχύει μόνο από τη μια πλευρά, όπως φαίνεται. Γιατί εμπειρία προϋπήρχε. Μετά την πορεία ακροδεξιών στο Σάρλοτσβιλ των ΗΠΑ που κατέληξε στον θάνατο μιας γυναίκας, ασκήθηκαν πολλές πιέσεις στις εταιρείες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να περιορίσουν τη δραστηριότητα των οπαδών της ανωτερότητας της λευκής φυλής στο διαδίκτυο. Και πράγματι, κάποιοι λογαριασμοί κατέβηκαν, όμως όχι όλοι όσοι θα έπρεπε.

Η ικανότητα του facebook –όπως και των άλλων εταιρειών– να «παρακολουθεί» το ίδιο του το προϊόν είναι μάλλον περιορισμένη. Και μάλιστα όπως διαπιστώσαμε πρόσφατα, ο χρόνος απόκρισης για να «κατέβουν» οι φωτογραφίες του Γιάννη Μπεχράκη που ανέβαιναν από τους χρήστες που ήθελαν ν’ αποτίσουν τιμή στον μεγάλο φωτορεπόρτερ μετά τον θάνατό του, ήταν μάλλον πιο σύντομος.

Και βέβαια, όπως προαναφέρθηκε, το facebook δεν αντέδρασε μόνο του, ούτε μέσω του αλγόριθμού του ούτε μέσω των ανθρώπων του. Ήταν οι αρχές της Νέας Ζηλανδίας που ζήτησαν να κατέβει το βίντεο. Οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου της χώρας έκλεισαν αμέσως διάφορους ιστότοπους που το προέβαλλαν όμως αμέσως ξεφύτρωναν άλλοι. Περίπου τα ίδια συνέβησαν και με τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το YouTube, το twitter, Reddit, κανένα δεν μας έπεισε ότι μπορεί ν’ αντιδράσει και αποτελεσματικά και γρήγορα.

Παρά τις προσπάθειες, λοιπόν, της εταιρείας, το βίντεο ήταν ακόμα διαθέσιμο, για πολλές ώρες στο διαδίκτυο. Βέβαια είναι πολύ πιο εύκολο να «σκανάρεις» και να χαρακτηρίσεις κείμενα ή έστω και εικόνες σε σχέση με ένα βίντεο. Το YouTube, για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσει τον αλγόριθμο που έχει για την προστασία προσωπικών δεδομένων ή απαγορευμένου περιεχομένου, αλλά και πάλι θα «πιάσει» μόνο το αρχικό βίντεο και όχι το μοντάζ του. Επίσης, αν προσπαθήσει να το κάνει, πιθανόν να κατεβάσει και ειδησεογραφικά βίντεο που χρησιμοποιούν «εγκεκριμένα» κομμάτια.

Αυτό που φοβούνται περισσότερο οι εταιρείες είναι η τιμή της μετοχής τους στο χρηματιστήριο. Και όταν υπάρχουν κακά πρωτοσέλιδα με το όνομά τους, η τιμή πέφτει. Η αργοπορία δεν είναι το χειρότερο πρωτοσέλιδο. Η Cambridge Analytica είναι. Άρα, εάν πρέπει να επενδύσουν σε κάτι θα είναι σε θέματα «αυτοπροστασίας» και όχι προστασίας του πολίτη, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της δημοκρατίας.