Οι περισσότεροι από μας γνωρίζουν, ίσως, τους ακτιβιστές της Avaaz από την ηλεκτρονική πλατφόρμα συγκέντρωσης υπογραφών, ίσως μας έχει τύχει κιόλας να υπογράψουμε κάτι εκεί. Λιγότεροι είναι εκείνοι που γνωρίζουν ότι πρόκειται για μια ΜΚΟ με σημαντική δράση στην κλιματική αλλαγή, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των ζώων, τη φτώχεια, τις παγκόσμιες συγκρούσεις. Η εφημερίδα «The Guardian» την έχει χαρακτηρίσει ως το «μεγαλύτερο και ισχυρότερο διαδικτυακό δίκτυο ακτιβιστών».

Eκατομμύρια Ευρωπαίοι εκτέθηκαν σε ψέματα, προσπάθεια χειραγώγησης και ρητορική μίσους και το χειρότερο είναι ότι η πλειονότητά τους δεν πρόκειται να το μάθει ποτέ

 

Λίγο πριν τις ευρωπαϊκές εκλογές, η Avaaz έκανε μια μεγάλη έρευνα για τα δίκτυα παραπληροφόρησης στο facebook, την πρώτη του είδους της. Τα ευρήματά της είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά: παρά τις υποτίθεται προσπάθειες της εταιρείας, η Ακροδεξιά και οι ευρωσκεπτικιστές εργαλειοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες και ρητορική μίσους. Η Avaaz έστειλε την έρευνά της στο facebook, το οποίο λίγο πριν οι πολίτες να προσέλθουν στις κάλπες άρχισε να κλείνει κάποιες από τις σελίδες ή ομάδες αυτές.

Τα ευρήματα της Avaaz έδειξαν ότι:

• Ο αριθμός των σελίδων / ομάδων αυτού του είδους ξεπερνούσε τις 500, οι οποίες συνολικά είχαν 32 εκατομμύρια ακολούθους και παρήγαγαν πάνω από 67 εκατομμύρια «διαδράσεις» (σχόλια, likes, κοινοποιήσεις) τους τελευταίους τρεις μήνες.


• Από αυτές το facebook κατέβασε αμέσως 77 και συνεχίζει. Οι σελίδες που κατέβηκαν είχαν συνολικά περίπου τρεις φορές περισσότερους ακολούθους (5,9 εκατομμύρια) από τις επίσημες σελίδες των ευρωπαϊκών ακροδεξιών ή ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων (Λέγκα, AfD, VOX, Brexit Party, Εθνικός Συναγερμός και PiS).


• Το περιεχόμενο των σελίδων / ομάδων που κατέβασε το facebook είχε μισό δισεκατομμύριο προβολές τους τελευταίους τρεις μήνες. Αυτό σημαίνει ότι, κατά μέσο όρο, τα δίκτυα αυτά παρήγαγαν περιεχόμενο που είχε 6 εκατομμύρια προβολές την ημέρα.

Το συμπέρασμα είναι ότι εκατομμύρια Ευρωπαίοι εκτέθηκαν σε ψέματα, προσπάθεια χειραγώγησης και ρητορική μίσους, και το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι η πλειονότητά τους δεν πρόκειται καν να το μάθει ποτέ.

Η λύση που προτείνουν οι ερευνητές του Avaaz είναι η πιο ριζοσπαστική που έχει προταθεί μέχρι στιγμής. Όχι μόνο να υπάρχει σήμανση ότι πιθανόν να πρόκειται για παραπλανητικό περιεχόμενο, αλλά το facebook να δείχνει και τη σωστή. Να βάζει, δηλαδή, ένα άρθρο που να δίνει τη σωστή είδηση. Η πρωτοβουλία ονομάζεται «Correct the Record» και προϋποθέτει τη συνεργασία με δίκτυα fact checkers. Που, ειρήσθω εν παρόδω, αποτελεί πρόβλημα γιατί μέχρι στιγμής ο μόνος σοβαρός οργανισμός που υπάρχει είναι το International Fact-Checking Network κι αυτός πρόσκειται στο αμερικανικό Ινστιτούτο Poynter. Όταν χρειάστηκε εταίρους σε άλλες γλώσσες πέραν των αγγλικών, τα αποτελέσματα δεν ήταν και τόσο ικανοποιητικά.

Και άλλοι θεσμικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα το BBC Reality Check, εργάστηκαν τις τελευταίες εβδομάδες εντατικά για να «ξεσκεπάσουν» παραπλανητικές πληροφορίες. Όπως το βίντεο που μοιράστηκε ευρέως στο twitter με το #euelections2019 και που έδειχνε έναν άνδρα να επιτίθεται στο άγαλμα μιας γυναίκας και το οποίο συνέβαινε, υποτίθεται, στην Ιταλία. Στο βίντεο ο άνδρας χρησιμοποιεί σφυρί για να καταστρέψει το πρόσωπο του αγάλματος. Ο κόσμος γύρω του πετάει πράγματα για να τον σταματήσει, μέχρι να φτάσει η Αστυνομία και να τον συλλάβει. Η λεζάντα ήταν: Μουσουλμάνος #πρόσφυγας καταστρέφει άγαλμα στην #Ιταλία επειδή φαίνεται μέρος του κορμιού της γυναίκας. Η #Ευρώπη δεν ξέρει τι θα βρει μπροστά της τα επόμενα 5 με 15 χρόνια». Δύσκολο να το ξέρει, αφού το επεισόδιο έλαβε χώρα στην Αλγερία και όχι στην Ιταλία, το 2017.

Επειδή το θέμα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον σταματώ εδώ, και θα συνεχίσουμε με πολύ περισσότερα παραδείγματα την ερχόμενη εβδομάδα. Αν έχετε βρει κι εσείς, μπορείτε να μου τα στείλετε να τα συμπεριλάβω.