Ένας Κύπριος που διασώθηκε στη Βενετία
Ο Φραγκίσκος του Νικόλα, ένας ταπεινός άνθρωπος που γλύτωσε από τον πόλεμο του 1570 και βρέθηκε εργάτης στο ναυπηγείο της Βενετίας
Μεταξύ των Κυπρίων με καταγωγή από σημαντικές οικογένειες που κατέφυγαν στη Βενετία, μετά την κατάκτηση της πατρίδας τους και την απώλεια της περιουσίας τους, ήταν και κάποιοι ταπεινοί και άσημοι, οι οποίοι για διάφορους λόγους μας έγιναν γνωστοί μέσα από αρχειακό υλικό. Ένας από αυτούς ήταν και ο Φραγκίσκος του Νικόλα ή Νικολού. Κανείς δεν γνωρίζει ούτε μάλλον πρόκειται να μάθουμε ποτέ πώς αυτός ο ταπεινός και καλοκάγαθος Κύπριος γλύτωσε κατά τον φοβερό εκείνο πόλεμο της Κύπρου 1570-1571 και κατέφυγε στη Βενετία. Λίγα μόλις χρόνια μετά την πτώση της Κύπρου στους Οθωμανούς τον συναντούμε να εργάζεται σκληρά για τον επιούσιο. Ο Φραγκίσκος του Νικόλα κατοικούσε στη συνοικία του Αγίου Πέτρου di Castello, στη Βενετία, και ήταν ένας απλός εργάτης στο ναυπηγείο (Arsenale) της Βενετίας, αλλά έχαιρε εκτίμησης ανάμεσα στους συναδέλφους του για την εργατικότητα και την εντιμότητά του. Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι ένας φτωχός πρόσφυγας, αλλά εργατικός άνθρωπος συνέταξε πέντε διαθήκες και μία διαθήκη η σύζυγός του. Φαίνεται ότι είχε μόνιμη έγνοια τους δικούς του ανθρώπους, τους οποίους θα άφηνε πίσω πεθαίνοντας και ήθελε με κάθε τρόπο και όσο μπορούσε να τους εξασφαλίσει. Και όλα αυτά γιατί κάθε τόσο, όπως θα σχολιάσουμε παρακάτω, όλο και περισσότερες ατυχίες τoν κτυπούσαν, όπως αρρώστιες ή απώλειες δικών του ανθρώπων.
Με πέντε διαθήκες: Κάθε φορά που μια ατυχία τον κτυπούσε, είτε επρόκειτο για αρρώστια είτε για απώλεια δικού του ανθρώπου, ο Φραγκίσκος του Νικόλα συνέτασσε και μία διαθήκη
Το 1576 ο Φραγκίσκος του Νικόλα ασθένησε από κάποια επιδημία και αναγκαστικά έπρεπε να εγκλειστεί στο παλαιό λοιμοκαθαρτήριο (Lazzaretto Vecchio). Λίγο προτού όμως βρεθεί στο λοιμοκαθαρτήριο συνέταξε την πρώτη διαθήκη του. Ως πιστός ορθόδοξος άφησε ένα μικρό κληροδότημα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, αλλά ως γενικό κληρονόμο του άφηνε τη σύζυγό του Αντριάνα και κάποιο κληροδότημα άφηνε στη θετή τους θυγατέρα Άννα. Ωστόσο, πέντε χρόνια αφότου συνέταξε την πρώτη του διαθήκη, συνέταξε και μία δεύτερη, στις 6 Αυγούστου 1581, γεγονός που σημαίνει ότι ο Φραγκίσκος του Νικόλα είχε αποθεραπευτεί και επέστρεψε στην εργασία του.
Στη δεύτερη διαθήκη του εξέφραζε, επίσης, την επιθυμία να ενταφιαστεί στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων και η σορός του να συνοδευτεί από τους συναδέλφους του, δηλαδή τους εργάτες του ναυπηγείου που ανήκαν στη σχετική Αδελφότητα (Scuola dei calafati). Από τη δεύτερη διαθήκη του πληροφορούμαστε ότι είχε τελέσει και άλλο γάμο πριν νυμφευθεί την Αντριάνα. Η πρώτη σύζυγός του με το όνομα Στέλλα, και αυτή μια ταπεινή και φτωχή γυναίκα, είχε αφήσει προτού πεθάνει ένα κρεβάτι για να δοθεί σε μια ορφανή κοπέλα για να παντρευτεί. Έτσι ο Φραγκίσκος ανέφερε στη διαθήκη του ότι ήθελε να πραγματοποιηθεί η επιθυμία της πρώτης συζύγου του. Στη δεύτερη σύζυγό του Αντριάνα, η οποία εργάστηκε τόσο σκληρά και στήριζε τον ίδιο ώστε να κάνουν μια προίκα για τη θετή θυγατέρα τους Άννα, άφηνε ό,τι είχε αποκτήσει. Η περιουσία αυτή δεν ήταν παρά κάποια έπιπλα και λίγα χρήματα. Επίσης, φαίνεται ότι είχε παραχωρηθεί στον Φραγκίσκο του Νικόλα, επειδή ήταν ένας φτωχός πρόσφυγας, όπως αναφέρει στη διαθήκη του, και ένα γραφείο από το Μεγάλο Συμβούλιο, το οποίο μπορούσε να νοικιαστεί και να αποδώσει ετησίως δέκα δουκάτα.
Η τρίτη διαθήκη του συντάχθηκε στις 9 Μαρτίου 1585, δηλαδή τέσσερα χρόνια μετά την προηγούμενη, και το γεγονός αυτό οφειλόταν στη νέα συμφορά που βρήκε τον ίδιο και τη σύζυγό του, γιατί είχαν χάσει τη θετή θυγατέρα τους Άννα. Εκφράζοντας τη μεγάλη οδύνη του ιδίου και της συζύγου του, αναφέρεται στην τρίτη διαθήκη του στην απώλεια της θετής τους θυγατέρας. Η Άννα είχε παντρευτεί έναν εργάτη του ναυπηγείου, συνάδελφο του πατέρα της, με το όνομα Δομήνικος του Αννίβα. Μαζί του απέκτησε ένα κοριτσάκι με το όνομα Ιουλία, το οποίο ζούσε μαζί τους. Άφηνε μεταξύ άλλων στην εγγονή του μερικά πράγματα όταν με το καλό θα παντρευόταν και κάποια μικρά κοσμήματα που είχε αγοράσει αποκλειστικά γι' αυτήν. Γενική κληρονόμο της ταπεινής του περιουσίας άφηνε τη σύζυγό του Αντριάνα και την παρακαλούσε για την αγάπη που τους συνέδεε να μην εγκαταλείψει τη μικρή Ιουλία.
Οι άλλες τρεις διαθήκες
Ο Κύπριος Φραγκίσκος του Νικόλα, εργάτης στο ναυπηγείο της Βενετίας, είχε συντάξει ακόμη δύο διαθήκες έως τις αρχές του έτους 1589. Μετέπειτα φαίνεται να πέθανε γιατί το 1589 συντάσσει την τελευταία από τις πέντε διαθήκες του. Ποιοι όμως ήταν οι λόγοι για τους οποίους εκ νέου ο καλοκάγαθος Φραγκίσκος συνέταξε μια τέταρτη διαθήκη, στις 28 Μαΐου 1585; Ο άνθρωπος που νοιαζόταν και φρόντιζε για τους άλλους είχε όντως ειδικό λόγο για να συντάξει μια τέταρτη διαθήκη. Λίγο μετά τη σύνταξη της τρίτης του διαθήκης είχε λάβει ένα μικρό βοήθημα για τους φτωχούς (piccolo sussidio ai poveri), το οποίο προερχόταν από μεσιτείες στις πωλήσεις πιπεριού (grazia del pevere). Πρώτο του μέλημα ήταν να συντάξει μια νέα διαθήκη, στην οποία να περιλάβει τα ανίψια του, παιδιά του φτωχού αδελφού του. Κυρίως όμως νοιαζόταν και σε αυτή τη διαθήκη για την αγαπημένη του Ιουλία, που έμεινε ορφανή μετά τον θάνατο της θετής του θυγατέρας. Όλα όσα αναφέρονταν στη διαθήκη του ήταν πάντοτε με τη σύμφωνη γνώμη της συζύγου του.
Δύο χρόνια μετά τη σύνταξη της τέταρτης διαθήκης του Φραγκίσκου του Νικόλα έχουμε μια διαθήκη, με ημερομηνία 17 Μαρτίου 1587, η οποία συντάχθηκε από τη σύζυγό του, η οποία ονομαζόταν Αντριάνα, θυγατέρα του Ιωάννη Betti. Η Αντριάνα ήταν και αυτή ορθόδοξη και ζητούσε και αυτή, όπως και ο σύζυγός της, να ενταφιαστεί στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων. Άφηνε κάποια ενδύματα και το χρυσό δακτυλίδι του γάμου της (fede d' oro) στην Ιουλία, θυγατέρα του Δομήνικου, εργάτη στο ναυπηγείο, και της αείμνηστης θετής θυγατέρας τους, και ό,τι άλλο είχε το κληροδοτούσε στον σύζυγό της.
Η μεγαλοσύνη του Φραγκίσκου του Νικόλα προς τους άλλους τεκμηριώνεται ακόμα περισσότερο στην τελευταία διαθήκη του. Συντάχθηκε και αυτή από τον ίδιο νοτάριο όπως και οι άλλες του διαθήκες, αλλά και αυτή της συζύγου του. Επρόκειτο για τον Βενετό νοτάριο Ιωάννη Πέτρο Angelieri. Φαίνεται ότι εν τω μεταξύ έφυγε από τη ζωή η σύζυγος του Φραγκίσκου, Αντριάνα, γιατί πλέον σε αυτή τη διαθήκη καθόλου δεν αναφέρεται. Ύστερα από λίγο καιρό πρέπει και ο ίδιος να έφυγε από τη ζωή, αφού φαίνεται ότι η διαθήκη της 10ης Φεβρουαρίου 1589 ήταν και η τελευταία από τις πέντε που είχε συντάξει. Επαναλάμβανε και σε αυτή τη διαθήκη ότι επιθυμούσε να ενταφιαστεί στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων και παρακαλούσε να συνοδεύσουν τη σορό του οι συνάδελφοί του, δηλαδή οι εργάτες του ναυπηγείου. Άφηνε ένα δακτυλίδι στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων και στους ανεψιούς του, παιδιά του αδελφού του, κάποια ενδύματά του. Γενικός κληρονόμος του, εφόσον είχε φύγει πλέον από τη ζωή η σύζυγός του, ήταν η εγγονή του Ιουλία, από τη θετή θυγατέρα του Άννα. Τόνιζε επίσης ότι η Ιουλία δεν ήταν παρά ένα ορφανό παιδί. Σε αυτή τη διαθήκη, ίσως επειδή προαισθανόταν τον θάνατό του, όριζε εκτελεστές της τον Ιωάννη Μανούσο, επιστάτη των εργατών στο ναυπηγείο, των οποίων κύριο έργο ήταν η απόφραξη των ρωγμών στα ξύλινα σκάφη με στουπί (proto della stoppa in Arsenale) και τους άλλους Έλληνες που εργάζονταν στο ναυπηγείο. Τους παρακαλούσε να φροντίσουν εάν χρειαζόταν τον ίδιο, γιατί ήταν φτωχός, ωστόσο δεν επιθυμούσε να δαπανηθούν για τον ίδιο χρήματα. Μόνη έγνοια του ήταν να μπορέσει να αφήσει κάτι στη μικρή Ιουλία.
Οι πέντε διαθήκες του φτωχού και πραγματικά καλοκάγαθου Κύπριου μαρτυρούν το εύρος της εργατικότητας, της μεγαλοσύνης και της αφοσίωσής του στα μέλη της οικογένειάς του. Η ανιδιοτέλεια, η γενναιοδωρία, η φροντίδα για τους άλλους χαρακτηρίζουν τον εργάτη αυτόν του ναυπηγείου. Μελετώντας τις πέντε διαθήκες του, κάθε φορά που προχωρούσαμε παρακάτω αντιλαμβανόμασταν τι σπάνιο είδος ανθρώπου ήταν αυτός ο Κύπριος, που έχασε το βιος του, έζησε πρόσφυγας στη μακρινή Βενετία και, αν και κτυπήθηκε σκληρά από την ανθρώπινη μοίρα, δεν έπαψε να έχει αξιοπρέπεια και να διαθέτει μια μεγάλη καρδιά...
ΛΕΖΑΝΤΑ: Η συνοικία του Αγίου Πέτρου di Castello στη Βενετία, στην οποία κατοικούσε ο Φραγκίσκος του Νικόλα, όπως είναι σήμερα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.