Χειμώνας του 1988. Με περιμένει στην πάροδο που ενώνει τις οδούς Λήδρας και Ονασαγόρου. Ένας ασπρομάλλης μικρόσωμος, λεπτοκαμωμένος γεροντάκος ετών 88, με μάτια γεμάτα ενέργεια και λάμψη. Απλώνει το χέρι να με υποδεχτεί. Συστήνομαι και με οδηγεί στο εργαστήριο του, από τη βεράντα του οποίου φαίνεται ο Πενταδάκτυλος. Αρχίζει να ανασύρει μνήμες και συγκινήσεις, μιλά για τον απλό Κύπριο και την απαράμιλλη λαϊκή τέχνη που δημιούργησε μέσα στους αιώνες. Μου εξομολογείται τις μεγάλες περιπέτειες αλλά και τις μεγάλες αγάπες της ζωής του: «Ο Κόσμος της Κύπρου» και το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης. Έκτοτε, για αυτά τα δύο μου μιλούσε κάθε φορά που συναντιόμασταν αρκετά συχνά μέχρι το χειμώνα του 1993.
Η ύπαρξη του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης οφείλεται στον Διαμαντή. Όταν ήρθε στην Κύπρο το 1923 και διορίστηκε καθηγητής τέχνης, παράλληλα εργάστηκε για τη δημιουργία του μουσείου το οποίο θεωρούσε απαραίτητο για να στεγάσει τους αφανείς λαϊκούς τεχνίτες και να βοηθήσει στη διάσωση της λαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς. Του άρεσε να ταξιδεύει στα χωριά του νησιού, να ζωγραφίζει τη φύση, να μιλά με τον απλό κόσμο και να θαυμάζει τη λαϊκή τέχνη. Δεν έμεινε όμως μόνο μέχρι εκεί. Αξιοποίησε κάθε τι. Από τη μια ζωγραφίζοντας το μνημειακό έργο «Ο κόσμος της Κύπρου» και από την άλλη δημιουργώντας τη μαγιά για το στήσιμο ενός μουσείου που να μιλά για τη λαϊκή δημιουργία του τόπου του.
Το μουσείο ιδρύεται το 1937 από την Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών και στεγάζεται στους χώρους του Παλαιού Αρχιεπισκοπικού Μεγάρου, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Κτίσμα του 15ου αιώνα, γοτθικό με μεταγενέστερες προσθήκες. Η πλούσια διακοσμημένη γοτθική καμάρα με την αξιόλογη τοιχογραφία του Ευαγγελισμού, ιταλοβυζαντινής τέχνης, φέρει τμήμα ελληνικής επιγραφής. Πολλά από τα αντικείμενα του μουσείου αποκτήθηκαν από δωρεές, άλλα αγοράστηκαν κατευθείαν από τους χωρικούς είτε από ιδιωτικές συλλογές. Τα περισσότερα αντικείμενα προέρχονται από τις κατεχόμενες περιοχές. Η διάσωση των περισσότερων οφείλεται στον ίδιο τον Διαμαντή. Έργα υφαντικής, αγγειοπλαστικής, κεντητικής, μεταλλοτεχνίας, ξυλογλυπτικής, καλαθοπλεκτικής, δερματοτεχνίας, λαϊκής ζωγραφικής, φορεσιές, δαντέλες, γεωργικά εργαλεία, εργαλεία υφαντικής κ.ά.
Μετά το πραξικόπημα και την εισβολή του 1974, ο Διαμαντής δεν ησύχαζε. Είχε αγωνία μήπως καταστρεφόταν το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και η Κύπρος θα έχανε τη λαϊκή πολιτιστική κληρονομιά της. Πήγαινε εκεί καθημερινά και σκεφτόταν πώς να προστατέψει όλον αυτό τον πλούτο. Την ίδια αγωνία είχε και για τον «Κόσμο της Κύπρου», το οποίο είχε ολοκληρώσει το 1972 αλλά δεν είχε εκθέσει. Αποφασίζει λοιπόν το 1975 να το εκθέσει στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, προτού το φυγαδεύσει στην Ελλάδα για να το προστατέψει.
Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης βρίσκεται στο προαύλιο της Αρχιεπισκοπής από το 1937, κουβαλώντας μια ολόκληρη ιστορία και φυλάσσοντας ένα τεράστιο πλούτο της λαϊκής δημιουργίας του τόπου μας.
Σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’, αυτό το μουσείο «δεν έχει και σπουδαία πράγματα» για αυτό θα πρέπει να αποκεφαλιστεί μαζί με το Εθνογραφικό Μουσείο και δεν ξέρω τι άλλο θα ακούσουμε ακόμα….
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: «Ο Κόσμος της Κύπρου» εκτέθηκε για πρώτη φορά στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης το 1975. Ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος Σπύρος Bασιλείου το αποκάλεσε ως «το ειρηνικό ανάλογο για την καλλιτεχνική μας ιστορία με την Γκουέρνικα του Πικασσό».
